Gülseren Üst POLAT – Deniz KILINÇ
Daha yüksek sürat, daha düşük gecikme mühletleri ve tek seferde daha fazla aygıt bağlama yeteneği vaat eden 5G teknolojisinin bilgi alış-veriş suratını “uçurması” bekleniyor. Sanayiden lojistiğe, güçten tarıma kadar pek çok dalda taşları yerinden oynatacak değiştirme ve dönüştürme gücüne sahip olan bu teknolojinin gerçek potansiyeli ise tam olarak bilinmiyor. Aslında maksat değil, tüm dallarda dönüşümün üzerinde yükseleceği bir araç olan 5G teknolojileri, bu gün ABD ve Çin ortasında yaşanan ticaret savaşının altında yatan gerçek neden olarak da gösteriliyor.
5G teknolojisi, ülkeler için, sanayi için bu alanda çalışan teknoloji firmaları için gerçekte ne tabir ediyor? 5G’nin geleceği dönüştürmedeki rolü ne olacak ve Türkiye bu sürece ne kadar hazır? Pek çoğumuzun başındaki tüm bu soruların cevapları için en yanlışsız isimlerden biri hiç kuşkusuz Prof. Dr. Erdal Arıkan. Bilkent Üniversitesi, Elektrik, Elektronik Mühendisliği kısmında profesör olan Arıkan, bilhassa 5G teknolojisine yönelik bilimsel çalışmalarıyla dünyaca tanınan bir isim. Geçtiğimiz günlerde ENOSAD (Endüstriyel Otomasyon Sanayicileri Derneği)’ın düzenlediği, Hakan Güldağ moderatörlüğünde gerçekleşen ve DÜNYA’nın YouTube sayfasından canlı olarak yayınlanan “5G ve Endüstriyel Uygulamaları” webinarında pek çok soruya karşılık veren Prof. Dr. Erdal Arıkan, 5G ekosisteminin dışında kalan tüm ögelerin yok olmaya mahkum olduğuna vurgu yapıyor ve Türkiye’nin de geç kalma lüksü olmadığının altını çiziyor.
ASIL PAHA 5G’NİN TÜM BÖLÜMLERİ ETKİLEME GÜCÜ
G20 ülkelerinin 19’unda 2021 sonu itibariyle 5G frekans ihaleleri yapılmış olacak. Kimi ülkelerde ise neredeyse büsbütün bitmiş olması bekleniyor. 5G’ye erken geçen ülkelerin de bilhassa fabrika otomasyonlarında kullandıkları ölçüde bunun avantajlarını en erken biçimde görmesi bekleniyor. Telekom altyapı kesiminin dünya iktisadının yalnızca 0.25’i, toplam iktisadın ise 400’de biri olduğunu tabir eden Prof. Dr. Erdal Arıkan, toplam ekonomik büyüklüğün kıymetli olmadığının ve asıl kıymetli olanın bu bölümün tüm kesimleri etkileme gücü olduğunun altını çiziyor.
“KARARLI İSTİKRAR NOKTALARI YOK BU TEKNOLOJİDE”
Microsoft, Google, Amazon örneklerinden yola çıkarak teknolojide birinci hareket eden ve erken davrananın her şeyi aldığını söyleyen Prof. Erdal Arıkan, şu noktalara vurgu yapıyor: “İnternet son 25 yıl içinde kendi firmalarını yarattı ve bunlar eskinin büyük petrol, otomotiv firmalarını geride bıraktı. Artık yeni bir internet kuruluyor. Bu şu demek aslında: ikinci jenerasyon internet, yeni internet şirketleri yaratacak. Bu firmaların pahaları 5 trilyon dolar mı olacak yoksa 20 trilyon dolar mı olacak bunu bilemeyiz, olma potansiyeli katiyetle var. Dahası ikinci jenerasyon internetin büyük firmaları birinci jenerasyon internetin büyük firmalarını yok edecek. Kararlı istikrar noktaları yok bu teknolojide. Öndeyseniz bile durduğunuz anda yok olma riski ile karşı karşıyasınız.
Daha evvel bir firma rekabet altında yeniden kendi ülkesinden bir firmaya tüm avantajını kaptırıp yok olup gidiyordu lakin şu anda ise kelam konusu olan şey liderliğin öbür bir ülkenin eline geçme riski. Yaşanan bu olursa dünyanın bir numaralı ülkesi olarak da kalamazsınız. Bu çok stratejik bir nokta ve bu nedenle esasen ABD ve Çin ortasında ticaret savaşı başladı ve devam da edecek. Korumacılıkla da engelleyeceğiniz bir durum değil bu.”
CİN ŞİŞEDEN ÇIKTI
Çin’in artık durdurulmasının imkansız olduğunun altını çizen Prof. Arıkan, “Cin şişeden çıktı. Şuanda teknolojiyi üretebilir durumdalar ve pazardan kaynaklanan bir ekonomik güçleri var. Kendilerine nazaran bir ekonomik modelleri var, kaynakları seferber edebiliyorlar ve sonuç alabiliyorlar. Huawei bunun örneklerinden biri ve ABD’yi en fazla endişelendiren aslında Huawei oldu. Çin’in Batı’yı yakalamak ve sonra da geçmek manasında büyük gayesi var. Bu yalnızca telekomünikasyon alanında değil, uzay teknolojilerinden havacılığa, biyoteknolojiye kadar her alanda bu türlü bir amaç var. Sonuç olarak ABD ve Çin ortasındaki ticaret savaşı -ki bu çip üretimine de yansıdı- bunun temeli büsbütün teknolojik gücü kaybetmeme savaşı. Fakta bunların Çin’i durdurması mümkün değil. Ayağı tökezletiyor lakin uzun vadede Çin’i gayesinden saptıracak nitelikte değiller. Çin kabaca önümüzdeki 20 yıl içinde ABD iktisadını geçecek” diyor.
TÜRKİYE ESKİ TARZ GİDİYOR Türkiye’deki fiber altyapının 5G için kâfi olmadığını ve 5G’ye geçerken bu fiber altyapıya yatırım yapılması gerektiğini
‘HIZLI’ YOK OLACAK
5G’nin dışında kalan kaydeden Prof. Arıkan, “Türkiye’de 5G için en erken 2023 yılında frekansların tahsis edileceği söyleniyor. G20 ülkeleri içinde frekans ihalelerini ne vakit yapacağını ilan etmemiş tek ülke Türkiye maalesef” diyor. Almanya Japonya, Kore üzere üretim konusunda sanayide çok tesirli ülkelerin avantajlarını kaybetmemek ismine bu bahiste ağır çalıştığını aktaran Arıkan, “Türkiye kendisini bu kadar büyük bir baskı altında görmüyor anladığım kadarıyla. Endüstricilerden de bu bahiste baskı olmuyor diye düşünüyorum. Bir ülkenin internet altyapısı zayıfsa bu ülkeye ileri otomasyon kullanan fabrikaları getiremezsiniz ya da yerli yatırımcı burada bu türlü bir yatırım yaparsa rekabet edemez” biçiminde konuşuyor.
Sanayi 4.0 ya da yeni kuşak sanayide Almanya, Japonya, Çin, ABD üzere önde giden ülkeler birinci ligde yer alıyor. Türkiye’nin ise ikinci ligde yer aldığını söyleyen Arıkan, ikinci ligden düşersek yatırımlar yaparak çağ atlayan ülkelerin olduğu 3. lige değil direk olarak 4. lige gerileyeceğimizin altını çiziyor. “Türkiye bulunduğu yer olarak risk altında. Bulunduğumuz yerin taşıdığı riskleri idrak etmemiz gerektiğini düşünüyorum. Çok önemli bir imalat endüstrimiz var lakin alt yapıyı yenilememiz gerekli. Eski yordam gidiyoruz. Bu türlü bir yerde duramazsınız ya 1. lige çıkacaksınız ya da 4. lige düşeceksiniz. Bunu kesinlikle biz yapacağız diye bu kesimin gelişimini ve ülkeye gelmesini geciktirmenin kendi başına çok önemli bir maliyeti var. Karar vericilerin bu kararı verirlerken bu noktaları göz önünde bulundurmasında fayda var” diyen Prof. Arıkan, 5G’de rehavet talihimizin olmadığının altını çiziyor.
TEKNOPARKLAR, OSB’LER, FİNANS MERKEZLERİ ÖNCELİKLİ OLMALI
GSMA, 2025 yılında dünyadaki tüm kablosuz ilişkilerin yüzde 16’sının 5G olmasını bekliyor. Bu nedenle 5G’nin, yazılım geliştirecek firmalarının bulunduğu teknoparklara, OSB’lere, finans merkezlerine öncelikli olarak ulaştırılması gerektiğini vurgulayan Prof. Erdal Arıkan, “Türkiye bir turizm ülkesi; havalimanları, kongre merkezleri, 5 yıldızlı oteller, 5G ile bir an evvel buluşturulmalı. Lütfi Kırdar’da 5G alt yapınız olmazsa yarın öbür gün oraya konferans getirmeniz mümkün olmayacaktır, bunu bugünden söyleyeyim.
Özel lisans konusunda da mevzuat ile ilgili mahzurların kaldırılması lazım. 5G ağlarının kurulmasına kimse karşı çıkmıyor aslında, asıl tartışma konusu kim kuracak? Kıymetli olan pürüzün kalkması. İleride özel ağ kurmak isteyen işletme olursa bunu mutlak sağlayın” diye konuşuyor.
TERMİNAL KESİMİNDE POTANSİYEL ÇOK DAHA FAZLA
Prof. Arıkan’ın vurguladığı öteki bir husus ise abone sayısında talebin muhakkak sonda duracağı terminal bölümünün ise asıl kârlı taraf olduğu. Arıkan, “Dünyada 5.6 milyarı halihazırda, 8 milyar potansiyel cep telefonu kullanıcısı var. Sayı bunun ötesine geçmez. Zira talep bu kadar. Ancak fabrika içine girdiğinizde hareketli ya da hareketsiz tüm objelere sim kart taktığınızda buzdolabı da bir terminal haline geliyor. Bu gün en kârlı dal terminal dalı. Herkes terminalin peşinde aslında. 8-10 milyarlık terminal sayısı yerine trilyona giden sayıdan kelam ediyor olacaksınız. O pastada herkesin gözü var” diyor.
“STARLİNK, STRATEJİK BİR DEĞER”
Elon Mask’ın Starling projesine de değinen Erdal Arıkan, şu sözleri kullanıyor: “40-42 bin uydu ile denizler ve çöller dahil dünyanın her noktasında internet erişimi sağlamayı hedefl eyen bir proje. Starling projesini gökyüzünde dönen baz istasyonları üzere de görebilirsiniz. Her ülkenin kendi operatörleri var ancak bunu küresel bir operatör olarak görebilirsiniz. 5G’nin alternatifi değil, birlikte çalışabilecek bir sistemden kelam ediyoruz bence. Örneğin, New York kenti ile Londra Borsası ortasında en kestirme haberleşme kanalı Starling üzerinden olacak. Uydudan, uyduya düz sınır üzerinden gecikmesiz olarak irtibat kurulacak.
Borsaları birbirine bağladığınızda çok önemli bir avantaj da elde edeceksiniz. Çok sayıda müşterisi de olacaktır bunun. Stratejik bir pahası olduğu apaçık meydanda.”
İmalat bölümünü hızlandıracak teknoloji
Geçtiğimiz on yılda, data toplama, analitik, makine tahsili ve artırılmış gerçeklik üzere teknolojik gelişmeler akıllı ve otomatik fabrikaların artışını destekledi. Ama ilişki, Sanayi 4.0’ın büyük potansiyelini gerçekleştirmenin önündeki en büyük pürüz olmaya devam ediyor. En gelişmiş fabrikalar bile ağır alanlarda müdahale ve büyük sanayi bölgelerinde yönetmesi güç olan karışık sabit irtibatlar üzere çeşitli meselelere yol açan masrafsız Wi-Fi ağlarına bel bağlamaya devam ediyor. ABD’li danışmanlık şirketi McKinsey’nin hazırladığı rapor, 5G teknolojisi ve Sanayi 4.0’ın gelecek devirde ağ sağlayıcıları ve otomasyon endüstrinin yanında imalat kesiminin dijital dönüşümünü hızlandırarak bu bölümlerde yeni bir devri başlatacağına işaret ediyor.
“İmalat bölümü global iktisada 650 milyar dolar katkı sağlayabilir”
Yüksek bantlı 5G ağları üzere gelişmiş temas teknolojilerinin ortaya çıkışı, imalatçılara emniyetli bir alternatif sunuyor. Bu teknoloji, makinelerin ve üretim robotlarının kablosuz teması üzere kritik temasların yapılmasını sağlayarak, 5G’ye özel Objelerin İnterneti (IoT) araçlarını kitlesel olarak yaygınlaştırabilir ve Sanayi 4.0’ın gerçek potansiyelini ortaya koyabilir. McKinsey’e nazaran 2030 yılına kadar imalat bölümü 5G sayesinde global iktisada 400 milyar dolar ile 650 milyar dolar ortasında kıymet katabilir. Bu pahanın büyük bir çoğunluğu da genel yahut özel yüksek bantlı 5G ağları sayesinde elde edilebilir. 5G teknolojisinin Sanayi 4.0’a özel kullanım durumlarını inceleyen McKinsey, 2021 ila 2030 yılları ortasında işletmeler ortası (B2B) 5G IoT teknolojilerine yönelik en fazla talebin imalat dalından geleceğini öngörüyor. Bu noktada özel kullanım durumları kapsamında imalat kesiminin 5G satışlarının yarısından fazlasından sorumlu olacağını belirten rapor, birebir devirde inşaat, madencilik, tedarik zincirleri ve tarımda talebin daha ölçülü olacağını söylüyor.
● Görüş kalitesi denetimleri: Kalite denetim, sapmaları süratli ve erken tespit etmek için gerçek vakitli analitiğe dayanan, temas özellikli görsel incelemelerle büyük ölçüde iyileştirilebilir. Potansiyel paha: 50 milyar ila 100 milyar dolar.
● Artırılmış gerçeklik: Artırılmış gerçeklik gözlükleri üzere araçların üretim, lojistik ve Ar- Ge’de tesirli olması için dataları gerçek vakitli olarak işlemesi gerekir. Yüksek bant 5G, düşük gecikmeli ve yüksek süratli bağlantısı sunarak maliyetleri düşürebilir. Potansiyel kıymet: 45 milyar ila 75 milyar dolar.
●Sistem genelinde gerçek vakitli süreç denetimi: Montaj çizgilerinde ve birden çok tesis genelinde süreçleri optimize eden gelişmiş analitik, çoklukla sensörlü tahliller yardımıyla imalat şirketleri için paha oluşturabilir. Potansiyel bedel: 130 milyar ila 200 milyar dolar.
● Otomatik yönlendirmeli araçlar (AGV’ler): Gerçek vakitli kontağı kapsamında sofi stike, analitik odaklı gezinme ve uyum kararları alabilen büyük yeni jenerasyon AGV fi lolarına imkan tanıyacaktır. Potansiyel kıymet: 130 milyar ila 200 milyar dolar.
● 3D kesim toplama (bin picking): Gelişmiş bağlanabilirlik, bulutta yahut uçta bilgi tahlilini mümkün kıldığı için robotlar en az dahili süreç gücü gerektirecektir. Potansiyel kıymet: 30 milyar ila 50 milyar dolar.
G-20’NİN 19’U İLAN ETTİ, TÜRKİYE EKSİK
● G20 ülkelerinin 19’unda 2021 yılı sonu itibariyle 5G frekans ihaleleri yapılmış olacak.
● ABD, Çin, Almanya, Japonya, Kore 5G lisanslarını 2019 yılından bu yara tahsis etmiş durumda.
● 5G’ye erken geçen ülkeler, 5G iktisadında aslan hissesini alacak.
● Telekom altyapı bölümü büyüklük olarak küresel iktisadın yüzde 1’i kadar lakin geri kalan yüzde 99 bu altyapı üzerine yükseliyor.
● 5G kendi başına bir emel değil bir araçtır.
5G geç gelse ne olur?
Önümüzdeki on yılda yalnızca taşınabilir teknolojilerindeki gelişmelerin yüzde 0.2 verimlilik katacağı düşünülüyor. Bu sayı 5 yılda yüzde 1 yapıyor. Dünya iktisadının yüzde 1’i Türkiye iktisadı büyüklüğü demek aslında. İşin bir de verimlilik boyutu var. 5G tüm kesimlerde verimlilik artışı sağlayacak. Prof. Arıkan bu hususta, “Siz buna geç dahil olduğunuzda finans dalınız neredeyse hiç olmayacak, bankadan para çekmek için bankaya gitmek gerekecek. Birtakım insanların verimlilikleri yüzde 0.2 değil tahminen yüzde 20 düşecek. Öğrenciler uzaktan eğitim alamayacaklar. 5G’ye geç geçelim diye düşünmemek lazım. Öbürleri niçin yapıyor, yapmamak için geçerli bir neden olabilir mi?” diyerek hususun ehemmiyetin altını çiziyor.
Prof. Dr. Erdal Arıkan: Sistemin dışında kalan tüm ögeler yok olmaya mahkum
Bir insanın beyninde canlandıramayacağı kadar karmaşık sistemlere gidiyoruz. 5G aslında daha gelişkin bir hudut ağı. 5G, 4G telefon sistemini üç farklı istikamette güzelleştirmeye çalışıyor. Bunlar biri dikey istikamette ve daha süratli bağlantı olsun isteniyor. Tıpkı vakitte çok sayıda algılayıcı ve sensörü birbirlerine yakın konumlandırdığınızda bile (4G’nin çalışması mümkün değil) bu ağır trafiği algılayabilecek bir sistemden kelam ediyoruz. Bir de sanayiyi ilgilendiren kısmı var. Çok düşük gecikmeli ve her sinyalin kesinlikle maksadına kusursuz erişimini sağlamayı hedefl eyen bir sistem ki bu fabrikalarda birbirleriyle konuşan robotlar için epeyce kıymetli.
İnsanların gitmek istediği yer daha karmaşık üretim sistemleri, tedarik zincirleri, memleketler arası ticaret sistemleri… 5G’de bu büyük ağdaki hudut sistemi. Daha süratli, eksiksiz ve daha sağlam bir hudut sisteminden kelam ediyoruz. Bu ağın içerisine dahil olmayan rastgele bir üretim ögesinin bu organizmada yeri yok aslında. Üretim ya da ticaret ne olduğu fark etmiyor bu büyük sistemin dışında kalan tüm ögeler yok olmaya mahkum diye düşünüyorum. Bu, birebir vakitte ülkelerin de yapacağı bir tercih. Bir biçimde doğayı aşmayı çalışıyoruz ve bunu yapabilen ülkeler başkalarından çok daha ileriye gideceklerdir. Bu manada bir yarış da var ve kim evvel 5G’ye geçerse bu alanda da bir avantaj sağlayacak.
TELEKOMÜNİKASYON ŞİRKETLERİNDE ÇALIŞMALAR SÜRÜYOR
Akıllı fabrika uygulamalarını gerçek hayata taşımayı hedefliyoruz
Yusuf Kıraç – Türk Telekom Teknoloji Genel Müdür Yardımcısı
5G konusundaki çalışmalarımıza 2013 yılında başladık. 2017 yılında iştirakimiz Argela, 5G mimarisi için ProgRan’ı geliştirdi. İstanbul ve Ankara’da kurduğumuz 5G test şebekelerimizde yerli ve memleketler arası firmalar ile birlikte en son gelişen şebeke teknolojilerini denemeye devam ediyoruz. 5G test şebekesi üzerinden yalnızca Milimetre Dalga spektrumunu kullanarak gerçekleştirdiğimiz deneme ile 4.5 Gbps üzerinde suratlara ulaşarak bir dünya rekoruna imza attık. Bu teknoloji sayesinde, 5G’nin vadettiği yüksek sürat ve geniş kapasite hedefl erini yakalamış olduk. Bu teknolojiler birebir vakitte 6G’de kullanılması planlanan ultra yüksek sürat ve kapasite sağlayan “Terahertz” sistemlerinin de olgunlaşması ve önünün açılması için köprü niteliği taşıyor. Fiber altyapımızı son 10 yılda 10 kattan fazla artırarak 336 bin kilometre ağ uzunluğa çıkardık. Taşınabilir baz istasyonlarımızın yarısına yakınını 5G’nin yapı taşı fiber ile altyapımıza bağladık. 5G alanında geliştirdiği eser ve teknolojilerin yanı sıra şu an Türk Telekom’un, fiber altyapı yaygınlığı bakımından da 5G’ye en hazır operatör pozisyonunda olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Öbür yandan, önümüzdeki periyotta hayatımızın birçok alanında yer alacak 5G teknolojisini TV yayıncılığı üzere farklı platformlarda da kullanmak için çalışmalarımızı yürütüyoruz.
JUNIPER NETWORKS İLE 5G’Yİ DESTEKLEYEN TEKNOLOJİLER ÜZERİNE İŞBİRLİĞİ YAPTIK
2019 yılında yaptığımız Akıllı Fabrika uygulaması ile Türkiye’nin birinci Sanayi 4.0 5G denemesini gerçekleştirdik. Kritik endüstriyel uygulamalarda yanılgıları minimuma düşürmek, üretimi ve verimliliği artırmak maksadıyla 5G’nin düşük gecikme mühleti, yüksek bant genişliği ve yüksek bilgi iletim suratı kabiliyetinin kullanıldığı başarılı deneme sonrasında, test edilen akıllı fabrika uygulamalarını gerçek hayata taşımayı hedefliyoruz.
İştirakimiz Argela ile birlikte yer aldığımız milletlerarası Clear5G projesi, HORİZON 2020 kapsamında hibe takviyesi almıştı. Sanayi 4.0 alanında yürüttüğümüz projemizi 2021 yılında muvaffakiyet ile tamamladık. Clear5G (Güvenilir 5G MTC- Kablosuz Erişim) Projesi, 5G ile fabrikalarda daha düşük gecikmeli bilgi iletimi, ultra yüksek güvenilirlik ve erişilebilirliğin sağlanması için gerekli iyileştirmeler ve geliştirmeler proje çıktısı olarak kaydedildi.
Çalışmalarımızın bir kısmını de iştirakimiz Argela ile birlikte yürütüyoruz. Bu sene, inançlı yapay zekâ tabanlı ağlar konusunda dünya önderi olan Juniper Networks ile 5G’yi destekleyen teknolojiler üzerine bir işbirliği yaptık. Bu sayede iştirakimiz Argela’nın ABD’deki iştiraki Netsia’ya ilişkin Open Ran (Açık Radyo Erişim Ağı) tabanlı Radyo Akıllı Denetimci teknolojisi, Juniper tarafından daha da geliştirilerek Juniper’in orkestrasyon portföyüne entegre edilecek. Bu muahede bize memleketler arası pazardan hisse alma fırsatı verecek. Ayrıyeten düşük gecikmeli, inançlı, garantili hizmetlerin başta üretim olmak üzere sıhhat, oyun, ulaşım, tarım üzere birçok dalda sunulmasına imkân sağlayacaktır.
5G takviyeli verimlilik projeleri çalışıyoruz
Gediz Sezgin – Turkcell Şebeke Teknolojilerinden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı
Turkcell olarak TÜBİTAK ve HTK (Haberleşme Teknolojileri Kümelenmesi) başta olmak üzere yerli ve ulusal 5G teknolojileri konusunda çalışan gerek üniversitelerimiz gerekse şirketlerimizle birlikte hareket ederek, Türkiye’de yerli ve ulusal bir 5G tahlil ekosisteminin oluşturulmasına dayanak veriyoruz. Güçlü 4.5G altyapımız sayesinde 5G’de pek çok prensip de imza attık. Türkiye’nin birinci memleketler arası standartlarla uyumlu canlı 5G irtibat testini gerçekleştirdik. Bunun yanı sıra 3GPP standartlarına uygun 5G bilgi aramasını dünya çapında hayata geçiren birinci operatörlerden biri olduk.
İstanbul Havalimanın altyapısını birinci günden 5G’ye hazır bir biçimde kurulması çalışmalarında liderlik ettik. Trabzon’da altyapısı Turkcell tarafından kurulan Trabzonspor Şenol Güneş Spor Kompleksi Medical Park Stadyumunu 5G’ye hazır hale getirdik. 5G odaklı dört yeni projemizin Avrupa Birliği Hoziron 2020 Ar- Ge programına kabul edilmesiyle birlikte Turkcell’in Horizon 2020 hibe dayanağı alan 5G projesi sayısı beşe çıktı.
HER TAHLİL DALA ÖZEL BİR TASARIM GETİRİYOR
Ar-Ge çalışmalarımızın yanı sıra milletlerarası platformda 5G standartlarının oluşturulması ve test edilmesi konusundaki çalışmalarımız da devam ediyor. Bunun son örneklerinden biri de NGMN’de dört yıldır muvaffakiyetle yürüttüğümüz 5G test projesi oldu.
5G teknolojisinin en değerli kullanım alanları olarak sanayide dijitalleşme fırsatları ile verimlilik artışı tarifini yapabiliriz. Bu bağlamda paydaşlarımız ile farklı kesimlerde 5G dayanaklı verimlilik projeleri çalışıyoruz. Her tahlilin kesim ve hatta firmaya özel bir tasarım getirdiğinin, beklenen yararın da bu çerçevede farklılaştığının şuurundayız. 5G teknolojisinin üretim kesiminde, bilhassa otomotiv sanayisinde, madencilik kesiminde ve liman işletmeciliğinde kıymetli fırsat alanları sağlayacağını düşünüyoruz. Çalışmalarımızı yalnızca bu bölümler ile sonlandırmayıp verimlilik artırmaya odaklı tüm alanlarda sürdürüyoruz. Son vakitlerde pandeminin de tesiri ile sıhhat kesiminde karşımıza çıkan çeşitli projeleri paydaşlarımız ile birlikte inceliyoruz. Farklı dallardan şirketler ile birlikte yürüttüğümüz 5G Ar-Ge projeleri ve dijitalleşme tahlilleri bulunuyor.
Öte yandan Ar-Ge çalışmaları kapsamında 4.5G ve 5G radyo erişim şebekeleri için teşebbüs tedbire (COMP Projesi) ve 5G uçtan uca şebeke dilimlemesi (RELIANCE Projesi) hususlarında TÜBİTAK takviyeli Ar-Ge projelerimizi de sürdürüyoruz. Bu projelerde ULAK’la ortak çalışmalarımıza devam ediyoruz. Ayrıyeten yerli ve ulusal baz istasyonu ULAK için toplam verilen 3.400 siparişin 2.900’ünü Turkcell olarak biz gerçekleştirdik.
TÜBİTAK’ın da desteklediği “Uçtan Uca Yerli ve Ulusal 5G Haberleşme Şebekesi Projesi”nde işletmeci kimliğimizle rol alıyoruz. Böylelikle gelecek jenerasyon şebeke teknolojilerine yönelik eser geliştiren üretici firmalara potansiyel müşteri muhtaçlıklarının neler olabileceğini ve mevcut saha tecrübelerini aktarmayı hedefliyoruz.
Fiber yatırımlar kamu siyaseti haline gelmeli
Thibaud Rerolle – Vodafone Türkiye İcra Şurası Lider Yardımcısı
Türkiye’ye çok daha yüksek sürat ve kapasiteyle bilgi transferi imkânı sunacak 5G teknolojisini müşterilerimize sunmak üzere hazırlıklarımıza devam ediyoruz. Beklentimiz önümüzdeki sene 5G ihalesinin yapılması istikametinde. Fakat, bu teknolojinin tam manasıyla hayata geçirilebilmesi için gerekli ortamın ve şartların oluşması kıymet taşımaktadır. Bu hazırlıkların kuşkusuz en değerli modülü, tüm ülkeyi kapsayan yaygın bir fiber ağına sahip olmak.
Türkiye’deki fiber ayak izini yaygınlaştırmak, yalnızca sabit pazar için değil, birebir vakitte taşınabilir şebekelerin bilgi taşıma kapasitesini güçlendirmek için de gerekli. Fakat, burada da baz istasyonlarımızın fiberleşmesi için altyapıyı yerleşik operatörden kabul edilmesi sıkıntı maliyetlerle kiralamak zorunda kalıyoruz. Operatörler olarak maksadımız, altyapıda değil, üstyapıda, yani vereceğimiz eser ve hizmetlerle rekabet edebilmek olmalı. Fiber yatırımlarının önceliklendirilmesi ve kamu siyaseti haline getirilmesi gerekiyor.
Bununla birlikte, 5G için kullanılacak frekans bantları teknolojinin hayata geçmesinde değerli rol oynamaktadır. Spektrum kaynaklarının hem tüketici refahını hem de dalda uzun vadeli yatırımları teşvik edecek bir prosedürle operatörlere tahsis edilmesi tarafında bir siyaset benimsenmesi kritiktir. Fakat bu biçimde teknolojinin yaygınlaşması ve ülkemizde beklenen ekonomik katma kıymetin ortaya çıkması mümkün olacaktır.
MEXT’İN KURDUĞU TEST ŞEBEKESİ İLE 5G SAĞLAYICISI OLDUK
Türkiye’nin 5G’ye hazırlanması konusunda kamu otoriteleriyle işbirliği halindeyiz. Kümemizin memleketler arası seviyede zenginleştirdiği bilgi ve donanımı, 5GTR Forum ve 5G Vadisi üzere platformlara aktararak, Türkiye’nin 5G Beyaz Kitabı’nın tamamlanması üzere çalışmalara kıymetli katkılar sağladık. Üyesi olduğumuz 5G Vadisi Açık Test Sahası’nda verilen birinci sinyale de gerçekleştirdiğimiz testler ve çalışmalarla katkı sunduk. Türkiye’de birinci kere hizmete aldığımız 5G’nin öncü teknolojilerinden Dar Bantta Objelerin İnterneti (NB-IoT) üzerinde çalışan yerli ve ulusal firmalarımızın sayısı her geçen gün artıyor. 5G Test Vadisi’nde ve teknokentlerde birçok firma ile ortaklaşa çalışmalar yürüterek, yerli ve ulusal 5G ekosisteminin oluşmasına katkı sağlıyoruz.
Geçtiğimiz aylarda da Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası’nın teknoloji merkezi olan MEXT’in test şebekesinde 5G altyapısının hazırlıklarını tamamladık. Merkezdeki dijital fabrikada gerçek üretim yapılıyor. Vodafone olarak, Türkiye’nin 5G teknolojisiyle entegre birinci dijital fabrikasını da bünyesinde bulunduran MEXT’in kurduğu test şebekesi ile 5G sağlayıcısı olduk. Kurulan 5G test şebekesi, düşük gecikme mühleti ve yüksek sürat avantajıyla öne çıkıyor. Şebekeyle yakın gelecekte bina içindeki kamera, robot kol ve otomatik yönlendirmeli araçların 5G aracılığıyla yönetilmesi ve imaj transferi yapılması mümkün olacak.