Hilal SARI
German Marshall Fund “Avrupa Birliği ve Türkiye – AB İlişkileri” başlıklı kamuoyu algı araştırmasının sonuçları Türkiye’de AB tam üyeliğine hala güçlü bir takviye olduğunu, takviyenin bilhassa 18-24 yaş ortası gençlerde daha yüksek olduğunu lakin üye olabileceğime dair inancın da zayıf olduğunu ortaya koydu.
Raporun açıklandığı toplantıda konuşan GMF Kıdemli Araştırmacısı Dr. Kadri Taştan son on yılda Türkiye’de, dünyada ve AB’de yaşanan dönüşümlerin AB-Türkiye bağlarını sarstığını belirterek “2016 göçmen kriziyle normatif bağ modelinden çıkar temelli bir bağ modeline yönelindi. Lakin münasebetlerdeki çalkantılara karşın Türkiye kamuoyu AB ve Avrupalılar hakkında olumlu kanılara sahip ve tam üyeliğe güçlü bir dayanak var” diyor.
Araştırmanın genel olarak varsayılandan farklı bir Türkiye profili sunduğunu belirten GMF Ankara Ofisi Yöneticisi Özgür Ünlühisarcıklı ise “Türkiye kamuoyu açısından AB defteri kapanmış değil” diyor ve bilhassa gençlerde takviyenin daha güçlü olduğuna vurgu yapıyor. Pandemiyle uğraştaki başarısı da Türkiye’deki olumlu AB algısını güçlendiren bir öge.
Türkiye’nin 29 vilayetinde 18 yaş üstü nüfusu temsil eden 2 bin şahısla, 2021 Mart-Nisan aylarında – pandemiye karşın daha hakikat sonuçlar almak hedefiyle yüz yüze gerçekleştirilen – araştırma, Türkiye kamuoyunun AB ile ilgilerden üyelik sürecine, Gümrük Birliği’nden iklim mutabakatlarına uzanan çeşitli alanlarda dikkat cazibeli bulgular ortaya koyuyor:
– 18-24 yaş ortası gençlerin yaklaşık yüzde 70’i AB üyeliği istiyor.
– Katılanların yüzde 60,1’i “Bu pazar referandum olsa” AB üyeliğine evet diyeceğini söylüyor. (18-24 yaş arası) Gençlerde ise bu oran yüzde 68,8.
– Katılanların yüzde 55,9’u AB üyeliğinin yeterli bir şey olduğunu düşünüyor, gençlerde oran yüzde 66,2. yüzde 56,7 üyeliğin “kişisel bir yarar sağlayacağını” düşünüyor. Gençlerde oran yüzde 67,2’de.
– Avrupalılar hakkında olumlu fikre sahip olanların oranı yüzde 59,6. Gençlerde oran yeniden yüzde 72’ye yükseliyor. Avrupalılar hakkındaki görüşlerinde hangisi daha tesirli diye sorulduğunda yüzde 40,1 “aile” derken, yüzde 26,7 siyasetçileri, yüzde 15,9 gazeteciler ve yorumcuları işaret ediyor. En büyük bilgi kaynağı ise yüzde 36,2 ile TV haber ve tartışma programları. Gazete ve mecmua diyenlerin oranı yüzde 26,6. Gençlerde toplumsal medyada bilgilenme konusunda öne çıkan bir kaynak.
– İştirakçilere “Türkiye üye olabilecek mi?” diye sorulduğunda iştirakçilerin yüzde 21,5’i “Türkiye üzerine düşenleri yaparsa olur” derken, yüzde 52,1’lik kesim “AB’nin Türkiye’yi üyeliğe kabul etmeye niyeti yok, yalnızca oyalıyor” diyor. İştirakçilerin yüzde 57,6’sı “AB ülkeleri Türkiye’yi istemiyor” diye düşünüyor. yüzde 29,2 kimi ülkelerin istemediği lakin çoğunluğun istediği görüşünde.
– Ne kadar müddette üye olunacağı sorusuna da yüzde 39,7 “Hiçbir vakit üye olmayacak” karşılığını veriyor. 5 yıl içinde üye olunacağı görüşünde olanların oranı yüzde 12,9. 10 ve 15 yılda üye olunacağı görüşünde olanların oranları ise sırasıyla yüzde 17,1 ve yüzde 19,2.
– Tam üyeliği ne kolaylaştırır sorusuna iştirakçiler başta (yüzde 58,9) iktisadın güzelleşmesi diyor. yüzde 47,2 ise insan haklarının güzelleşmesinin üyeliği kolaylaştıracağı görüşünde.
– AB üyeliğinin en kıymetli faydaları iştirakçilere nazaran başta (yüzde 19,4) iktisadın gelişmesi, işsizlik ve hayat pahalılığının azalması, (yüzde 17,5) Türkiye’nin memleketler arası alanda gücünün artması, (yüzde 17,3) demokrasinin gelişmesi ve halkın idareye iştirakinin yaygınlaşması. Gençler ise başta (yüzde 20,8) demokrasinin gelişmesini, sonra (yüzde 15,4) iktisadın uygunlaşmasını ve hayat pahalılığının azalmasını, son olarak (yüzde 13,4) “toplumsal huzurun artmasını” en kıymetli yarar olarak görüyor.
– Son periyotta gerilen münasebetlerin güzelleştirilmesine hangi siyasetlerin yarar sağlayacağı sorulduğunda yüzde 53,5 ile vize serbestisi başta geliyor. yüzde 50,8 terörizmle uğraşta işbirliğinin, yüzde 45,1 mülteciler konusundaki işbirliğinin münasebetleri güzelleştireceği görüşünde.
– İştirakçilerin yüzde 51,8’i vize serbestisi için kalan altı kriterden biri olan terör mevzuatının gözden geçirilmesini destekliyor, yüzde 38,3 karşı çıkıyor. Cezai hususlarda işbirliğini destekleyenlerin oranı yüzde 52,7.
– Gümrük Birliği’nin yarar sağladığını düşünenlerin oranı yüzde 33,8, ziyan verdiğini düşünenlerin oranı yüzde 11,4. yüzde 44,3 hizmetler, kamu alımları ve tarım kesimlerinin de karşılıklı olarak Gümrük Birliği’ne dahil edilmesini destekliyor. yüzde 18,2 karşı çıkıyor.
– “Uluslararası sıkıntılarda Türkiye kimle işbirliği içinde olmalı?” sorusuna iştirakçilerin yüzde 37’si AB, yüzde 14,7’si Rusya, yüzde 9,1’i ABD, yüzde 6,5’i Çin cevabını veriyor. Gençlerde AB diyenlerin oranı yüzde 42’ye yükselirken, ABD diyenlerin oranı da yüzde 12,1’e çıkıyor. Rusya ve Çin diyenlerin oranı ise sırasıyla yüzde 14,3 ve yüzde 5,5’e geriliyor.
– “Türkiye’nin en kıymetli ortağı hangi ülkedir?” diye sorulduğunda ise yüzde 46,1 ile Azerbaycan açık orta en kıymetli ortak olarak görülüyor. Rusya yüzde 18,6 ile ikinci sıradayken, Almanya yüzde 13,5 ile üçüncü sırada. Katar, Pakistan ve ABD de bu soruya verilen cevaplarda birinci altıdaki öteki ülkeler.
– Türkiye için en büyük tehdit iştirakçilerin yüzde 69,6’sına nazaran ABD. İsrail yüzde 24’le ikinci sırada geliyor. Rusya da yüzde 19’la üçüncü sırada. Avrupa Birliği’ni bu listeye koyanların oranı yalnızca yüzde 1,2. Yunanistan yüzde 15,3 ile 4. sıradaki tehdit olarak görülürken, Suriye ve Çin de sırasıyla yüzde 8 ve yüzde 7,6 oranlarıyla tehdit listesinde.
– İştirakçilerin “olumlu” niyetlere sahip olduğu başkanlar sorulduğunda Azerbaycan Devlet Lideri İlham Aliyev yüzde 57,1 ile birinci sırada gelirken, KKTC başkanı Ersin Tatar yüzde 30’la ikinci sırada. Almanya Başbakanı Angela Merkel ise yüzde 13,3 ile üçüncü sırada. Lakin Merkel için olumsuz kanıya sahip olanların oranı da yüzde 26,2. Bundan sonra listede yer alan Rus başkan Putin ve ABD Lideri Joe Biden için de yüklü olarak olumsuz niyetler hakim, sırasıyla yüzde 29,9 ve yüzde 51,8. En sevilmeyen yabancı başkan ise araştırmaya nazaran İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu.
– Milletlerarası kurumlara itimat sorulduğunda NATO ve BM’ye inanç duymayanların oranı yüzde 64,1 ve yüzde 62,1. AB’ye de güvenmeyenlerin oranı yüzde 56,5. Fakat memleketler arası kurumlara bilhassa de AB’ye ortalamanın üzerinde güvenen gençlerin yüzde 52,3’ü AB’ye güvendiğini söylüyor.
– Araştırmanın en çarpıcı datalarından biri de, Türkiye’de bir AB ülkesini ziyaret etmiş olanların oranının yalnızca yüzde 13,5 olması. Yüzde 39,6’nın bir yakını yahut kendisi AB’de çalışmış.
– İştirakçilerin yarısından fazlası “çocuğumun Avrupa’da eğitim görmesini isterim” diyor. Almanya ve İngiltere en çok tercih edilen ülkeler. Yüzde 30’luk bir kesim ise “kesinlikle istemem” diyor.
– Almanya kültürel olarak kendimize en yakın bulduğumuz Avrupa ülkesi.
– Araştırma Türkiye’de iklim ve etraf şuurunun de arttığını gösteriyor. Paris Anlaşması’nı birden fazla iştirakçi bilmiyor (yüzde 73,9) lakin yüzde 71,6 yavaş bir ekonomik büyümeye ve iş kayıplarına neden olsa da çevreyi müdafaaya öncelik verilmesi gerektiği görüşünde. yüzde 66,2’si TBMM’nin Paris Anlaşması’nı onaylaması gerektiğini savunuyor.
AB DE BİZİ İSTİYOR MU?
Araştırmayı gerçekleştiren Infakto RW Kurucu Ortağı ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Milletlerarası Bağlar Kısmı Profesörü Dr. Emre Erdoğan ise DÜNYA’nın “Avrupa’da misal araştırmalar var mı? Avrupalılar Türkiye’yi istiyor mu?” sorusuna şöyle karşılık verdi: “Benzer bir araştırmayı 2009’da 5 Avrupa ülkesinde yapmış, başlığına ‘Bizi tanımıyorlar, tanısalar severler’ demiştik. Avrupa Barometresi yapılıyordu, son devirde bırakıldı. Lakin geçmişte yapılan araştırmalar Türkiye’nin AB üyeliğinin çok istenmediği yönündeydi” diyor. Emre Erdoğan’a nazaran “çok önemli bir bilgi asimetrisi var, AB Türkiye’nin ne istediğini biliyor lakin Türkiye’nin AB tarafında yaptığı araştırma çok yok, dileriz gelecekte yapabiliriz” diyor.
10 yıl Fransa’da yaşayan, şu anda Brüksel’de yaşamakta olan ve tezini AB üzerine yapmış olan GMF Kıdemli Araştırmacısı Dr. Kadri Taştan ise “2003’te AB master tezimi yazıyordum. O zamanki imajla bugünkü imaj ortasında uçurum var. Brüksel’de Türkiye algısı çok negatif. Sofagate (Von der Leyen koltuk gafı) diğer bir ülkede gerçekleşseydi bu kadar polemik oluşmazdı. Türkiye’nin AB’ye iştirak süreci artık yalnızca sıradan beşerler ve uzmanlar tarafından değil, AB dökümanlarında bile adaylık statüsüyle bahsedilmiyor. Türkiye daha çok neredeyse Çin ve Rusya üzere batıya karşı riskler oluşturan bir ülke olarak algılanıyor. Taştan’a nazaran hükümetler kamuoyunun ne düşündüğünü göz önünde bulundurmalı ve tüm krizlere karşın AB algısı hala çok olumlu ve beşerler birgün AB’nin bir kesimi olmak istiyor – münasebet ister iktisat ister insan hakları olsun