Bütçe gelirleri içerisinde akaryakıt üzerinden alınan KDV ve ÖTV üzere vergiler değerli yer tutuyor. 2020 yılında petrol ve doğal gaz eserleri üzerinden alınan yalnızca ÖTV meblağı, 69 milyar TL. Tıpkı periyotta beyana dayanan gelir vergisi hasılatının 8,2 milyar TL olduğu dikkate alınırsa, KDV ve öbür vergiler hariç yalnızca bu ÖTV fiyatının yüksekliği ve kıymeti görülebilecektir. Münasebetiyle akaryakıt üzerinden alınan yüksek orandaki vergiler, kaçak akaryakıt satışı yoluyla haksız kar elde etmek için cazip bir kaynak özelliği taşımaktadır. Bu elbette ki hata, lakin bunun cürüm olması maalesef şahısları durdurmuyor. Geçtiğimiz aylarda akaryakıt kaçakçılarına yönelik olarak yapılan Türkiye’nin pek çok vilayetinde tıpkı anda yürütülen Silici ve Silici-2 operasyonları bunun en somut örneği.
Akaryakıt kaçaklığı ile aktif çaba etmek gayesiyle Nisan ayı sonunda yayımlanan 7318 sayılı Kanun ile Vergi Yordam Kanunu ve Petrol Piyasası Kanununda değerli birtakım değişiklikler yapıldı. Bilindiği üzere Vergi Tarz Kanunu’nun 231 nci hususuna nazaran fatura, malın teslimi yahut hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenmelidir. Bakanlık yapılan yeni düzenleme ile artık mal yahut hizmetin nev’i, ölçüsü, fiyatı, meblağı, satışın yapılma hali, faaliyet konusu, dal yahut mükellefiyet çeşidini başka ayrı yahut birlikte dikkate alarak, 7 günlük fatura düzenleme mühletini indirme ya da faturanın malın teslim edildiği yahut hizmetin yapıldığı anda düzenlenmesi mecburiliği getirme konusunda yetkili hale geldi.
Bakanlığa ayrıyeten, doğacak vergilerin tahsil güvenliğini sağlamak maksadıyla 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (Lpg) Piyasası Kanunu kapsamında lisansa tabi faaliyetlerde bulunanlar ile bandrol, pul, barkod, hologram, kupür, damga, sembol üzere özel etiket ve işaretleri kullanma mecburiliği getirilen eserleri imal yahut ithal edenlerden teminat alma ve uygulamaya ait adap ve asılları belirleme konusunda yetki verilmiştir.
Cezai ve idari düzenlemeler
Getirilen zorunluluklara uymayanlar hakkında VUK yinelenmiş 355’inci unsuruna nazaran özel usulsüzlük cezası kesilebilecektir. Düzenlemeye nazaran kesilecek özel usulsüzlük cezası 2021 yılı için 25.000 TL az ve l milyon Türk Lirası’ndan fazla olmamak üzere, bir evvelki hesap periyoduna ilişkin brüt satışlar toplamının binde 3’ü fiyatında olacaktır.
Teminat istenilmeyecek haller ile istenilecek teminatın belirlenmesinde; mükellefl erin vergiye ahenkleri, faaliyet alanı, tüzel statüsü, mükellefiyet mühleti, faal yahut öz sermaye büyüklüğü, çalışan sayısı, hakkında düzmece yahut muhteviyatı prestijiyle aldatıcı evrak düzenleme yahut kullanma istikametinde olumsuz rapor ya da tespit bulunup bulunmadığı, iş yahut üretim hacmi ile eser ve mükellef kümelerinin dikkate alınacağı belirtilmektedir.
Ayrıyeten istenilen teminatı vermeyenler hakkında uygulanacak idari yaptırımlar için de düzenleme yapılmıştır. Buna nazaran istenilen teminatı vermeyenlerin ilgili piyasa faaliyeti teminat verilinceye kadar durdurulacak ve bu mühlet içinde kelam konusu tesis yahut faaliyet için öbür bir gerçek yahut hükmî şahsa de lisans verilmeyecektir. Yapılan değerli değişikliklerden birisi de VUK 359’uncu unsurda yer alan kaçakçılık hatalarına üç yıldan beş yıla kadar mahpus cezası gerektiren yeni bir cürüm fiilinin eklenmiş olması.
Buna nazaran; Hazine ve Maliye Bakanlığınca yetkilendirilmediği halde ödeme kaydedici aygıt mührünü kaldıran, donanım yahut yazılımını değiştiren yahut yetkilendirilmiş olsun ya da olmasın ödeme kaydedici aygıtın hafıza ünitelerine, elektronik devre elemanlarına yahut harici donanım yahut yazılımlarla olan temas sistemine ya da satış, kontrol, otomasyon sistemi ve gibisi ilgili başka sistemlere (akaryakıt istasyonu otomasyonu, pompa ve tank elektronik denetim sistemleri üzere elektronik denetim ve kontrol sistemlerine yahut akaryakıt şirketi data merkezi üzere ilgili başka sistemlere) fizikî yahut bilişim yoluyla müdahale ederek; gerçekleştirilen satışlara ilişkin mali doküman yahut bilgilerin ödeme kaydedici aygıtta kayıt altına alınmasını engelleyen, ödeme kaydedici aygıtta kayıt altına alınan bilgileri değiştiren yahut silen, ödeme kaydedici aygıt yahut kontaklı öteki harici donanım ve sistemler ya da satış, kontrol, otomasyon sistemi ve gibisi ilgili başka sistemler tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı yahut başka kamu kurum ve kuruluşlarına elektronik ortamda iletilmesi gereken doküman, bilgi yahut dataların iletilmesini önleyen yahut bunların gerçeğe uygun olmayan halde iletilmesine sebebiyet verenlerin üç yıldan beş yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılması öngörülmektedir.
Akaryakıt eserlerindeki vergi yükü
Bu hataların işlendiğinin inceleme sırasında tespiti halinde incelemenin tamamlanması beklenmeksizin, sair suretlerle öğrenilmesi halinde ise incelemeye başlanmaksızın Vergi Müfettişleri ve Vergi Müfettiş Yardımcıları tarafından bu tespitlere ait rapor düzenlenerek mevzu Cumhuriyet başsavcılığına bildirilecek ve kamu davası incelemenin tamamlanması beklenmeksizin açılabilecektir.
Yasa düzenlemeleri, akaryakıt kaçakçılığı ile ilgili çabayı amaçlamakta ve olumlu olarak bedellendirilmektedir. Fakat öbür taraftan akaryakıt eserleri üzerindeki vergi yükünün fazla olmasının mükellefleri, vergi kaçırmaya yönlendirdiğini de dikkate almak gerekmektedir. Münasebetiyle sorunun yalnızca vergi yasalarında ağır yaptırımlar getirilerek çözümlenemeyeceğini, ayrıyeten vergi yükünü eşit ve adil dağıtmaya yönelik düzenlemeler yapılmasının gerekli olduğunu ve akaryakıt eserleri üzerindeki vergi yükünün azaltılmasının da başka bir usul olduğunun kıymetlendirilmesi gerekmektedir.