Evrim KÜÇÜK
Emtia piyasalarında maraton sürüyor. Global emtia fiyatları son 1 yılda neredeyse iki katlandı. Rallinin baş aktörlerinden bir ise bakır oldu. Global ekonomik toparlanmayla birlikte talebin artmasının yanı sıra arz kaygıları bakır fiyatlarını 10.600 doların üzerine çıkartarak tüm vakitlerin rekorunu getirdi. Kalay ve alüminyum fiyatlarında da büyük oranda artış yaşanıyor. Kurşun ve çinko ise metal piyasalarındaki bu partiyi kaçırıyor. Bu ki metalin piyasasında oluşan fazla fiyatlarda güçlü artışı dizginliyor.
Bakır fiyatları, büyük iktisatların tekrar açılması ve “yeşil ekonomiye’ geçiş için gereksinim duyulan madenler için artan talebin tetiklediği rallinin son ayağında cuma günü rekor düzeye ulaştı. Elektrikli araçlardan çamaşır makinelerine kadar her şeyde kullanılan bakır, bir evvelki emtia patlaması sırasında 2011 yılında gördüğü tepeyi geçmeyi başardı ve Londra’da ton başına 10.400 doların üzerini test etti. Fiyatlar, salgın nedeniyle geçen yılın mart ayında gördüğü taban düzeyden iki kat artış gösterdi. Yılbaşından bu yana ise fiyatlardaki artış yüzde 40’a yaklaştı. Dünyanın en büyük bakır üreticisi Şili’de bakır dalına dönük sert bir faiz artışı öngören yasa tasarısının Kongre’nin alt kanadında onaylanması son fiyat artışlarında tesir oldu.
Alüminyum %30 kalay %47 prim yaptı
Kalay da hareketli haftalar geçiriyor. Londra’da 3 ay vadeli kalayın tonu 10 yıldır birinci sefer 30 bin doları aştı. Devre kartlarını ve kabloları birbirine bağlayan bir husus olan lehim yapmak için kullanılan kalayın fiyatı, elektronik sanayisinden gelen talebin yardımıyla yılbaşından bu yana yüzde 47 yükseldi. Son 1 yıl içindeki fiyat artışı da yüzde 100’ü buldu.
Alüminyum bu yıl en çok fiyat artışı kaydedilen metaller ortasında. Otomotiv, ambalaj ve inşaat dallarının COVID-19 pandemisinden toparlanmaya başlaması alüminyum talebini canlandırdı. Lakin artan talebe rağmen Önde gelen üreticiler Çin ve Rusya’da tedarik kaygılarıyla alüminyum fiyatları 2.583 dolarla son yılların en yüksek düzeyine çıktı. Son 1 yıl içinde fiyat artışı neredeyse yüzde 80 olurken, yılbaşından bu yana artış yüzde 30’u aştı. Fiyatların 2018’in tepesi olan 2.718 dolara yanlışsız ilerlediği belirtiliyor.
Arz fazlası kurşun ve çinkoyu dizginliyor
Fakat metal piyasalarındaki bu coşku kurşun ve çinkoda güçlü bir halde hissedilmiyor. Bunun nedeni, Memleketler arası Kurşun ve Çinko Çalışma Kümesi’nin (ILZSG) belirttiği üzere, her iki pazarın da geçen yıl büyük arz fazlası kaydetmesi ve bu yıl da tıpkı şeyi yapma eğiliminde olmaları.
Mart 2020’den çinko fiyatları öbür metallere nazaran daha ölçülü sayılacak bir oranda yani yüzde 58 yükselirken, kurşundaki artış yalnızca yüzde 30 oldu. Çinko fiyatları yılbaşından bu yana yüzde 10 artışla 3.048 dolar/ton düzeyinde bulunuyor. Kurşun ise yüzde 13 yükselerek 2.220 dolara geldi.
ILZSG’nin yaptığı değerlendirmeye nazaran, rafine çinko piyasası geçen yıl 486.000 tonluk bir fazla verdikten sonra, bu yıl da 3253.000 tonluk fazla vermeye hazırlanıyor. Kurşun üretimi geçen yıl kullanımı 172.000 ton aşarken, bu yıl 96.000 tonla arka arda üçüncü yıl arz fazlası olacak.
Fizikî fazlalık, her iki metal üzerinde baskı oluşturuyor. Hakikaten bu iki metal, yükseliş furyasına kapılan başka metallerde itici güçlerden olan elektrifikasyon ve dekarbonizasyon süreciyle bariz bir bağa sahip değil. Her ne kadar bu metalin global ekonomik güzelleşmesinden yararlanmaya devam etmesi beklense de, analistlere nazaran lityum ve kobalt üzere başka batarya metalleri üzerinde oluşan yatırım heyecanını yaratması beklenen görünmüyor.
Bakırda 20 bin dolar konuşulmaya başlandı
Londra merkezli hedge fon Commodities World Capital LLP’den yatırım uzmanı Luke Sadrian, bakır fiyatlarının büyük ölçüde Batı’daki ekonomik toparlanma nedeniyle önümüzdeki birkaç ay içinde ton başına 11.500 ila 12.000 dolar ortasına yükseleceğini söyledi. Sadrian, elektrikli araba altyapısında bakır talebinin artması ve metalin başka yeni kullanımları göz önüne alındığında, önümüzdeki beş yıl içinde daha fazla kazanım bekliyor. Birçok analist ve kesim temsilcisi de 2025 yılına kadar fiyatlarda ton başına 15.000 dolara ulaşabileceğine inanıyor. Bank of America, arz tarafında çok önemli ıstırapların yaşanması halinde fiyatların 20 bin dolara kadar gidebileceğini öngörüyor. Daha evvel bakırda en değerli oyuncu Çin iken, analistler artık bu durumun değişmeye başladığını, ABD ile AB’nin son 10 yılda kıymetli tüketiciler haline geldiğini hatırlatıyorlar.