DÜNYA, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği öncülüğünde 81 vilayetteki oda ve borsa liderleriyle vilayetlerin iktisadını masaya yatırıyor. “Başkanlar Konuişuyor” söyleşi dizisinde bu hafta Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası Lideri İbrahim Halil Peltek ve Şanlıurfa Ticaret Borsası Lideri Mehmet Kaya, kenitin güçlü yanlarını, potansiyelini, problemlerini ve tahlil tekliflerini anlattılar.
Türkiye’nin en genç nüfusuna istihdam alanları açıyoruz
İbrahim Halil Peltek / Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası İdare Heyeti Lideri
Güneydoğu Anadolu Projesi sayesinde Türkiye’deki en fazla sulanabilir tarım yerlerine sahibiz. Bölgemizin verimli topraklarında Türkiye’nin en çok pamuk, buğday, mısır ve fıstık üretimini yapıyoruz. Türkiye’nin tarımda lokomotifi olabilecek seviyede altyapıya sahibiz. Bu vesileyle tarıma dayalı sanayi, Şanlıurfa’da son 5 yılda çok süratli gelişti. Burada 4 organize sanayi bölgemiz (OSB) büsbütün bitmiş durumda. Şanlıurfa OSB için 2000 hektar genişleme talebimiz de Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız tarafından onaylandı. Genişleme alanı devreye alındığında, Türkiye’nin beşinci büyük OSB’si olacak. İlimiz; tarım, sanayi ve turizm olmak üzere 3 alanda ilerliyor. Turizmde başta Göbeklitepe olmak üzere Karahan Doruğu, Saklıkent, Takoran Vadisi, Halfeti, Harran Ovası ve Balıklı Göl ile eşsiz bir potansiyele sahibiz. Tescilli 2700 tarihi yerimiz var. Endüstride de pandemi sürecinde 5000 istihdam artışımız oldu. Şanlıurfa, iktisat ve nüfus olarak çok süratli büyüyor. Vilayetimizde 65 bin genç nüfus bulunuyor. 19-20 yaş ortalaması ile şu anda en genç nüfusa sahibiz. O nedenle istihdam alanlarını sıkça açmaya çalışıyoruz.
VİLAYETİMİZE GELEN YATIRIMCI BÜYÜMEK İÇİN EK ALAN İSTİYOR
İstihdamı artırmak üzere, başta bölgeye uygulanan teşvikler ile gelip yatırım yapıldığında Şanlıurfa’da 10 yıl SGK muafiyetinin yanı sıra 10 yıl KDV muafiyeti kelam konusu. Vilayetimizde dokumacılık ve ayakkabı kesimlerinde 25 fabrika yatırımı yapıldı. Gelen yatırımcılar da büyümeye başladılar ve tekrar yer talebinde bulunup yatırımlarına devam ettiler. Öte yandan OSB’lerde vilayet dışından yatırım için sıra bekleyen firmalar var. Gaziantep’ten, İstanbul’dan tekstilci ve iplikçiler geliyor.
Vilayetimizde sanayi yatırımları yapılırken, istihdamın artırılması ismine yerler neredeyse bedelsiz veriliyor. Örneğin farklı bir kentte arazi metrekaresi 1.200 dolarken, Şanlıurfa’da metrekaresi 5 dolardan satılıyor. Hükümetin de verdiği dayanaklar ile ayakkabıcılık üzere iş gücü ağır kesimde vilayetimizde bin kişiyi istihdam eden yatırımcı var. Bin kişi çalıştıran bir endüstrici, ayda hiçbir şey kazanmasa bile SGK primi takviyesinden ötürü cebinde 1 milyon TL kalıyor. O nedenle buraya talep çoğaldı. Şanlıurfa, yatırım konusunda Türkiye’nin yıldızlarından biri ve iktisadın lokomotifi olacak.
Ayrıyeten vilayetimizde fabrikaların kiralanması konusunda da yatırımcıya avantaj sağlıyoruz. Kiralama bedeli 50 bin TL olan fabrikayı, kuluçka manasında yatırım oluşması için 3.600 TL’den veriyoruz. Bu da sembolik bir sayı. Bölge bu fiyat ile yatırımcı tarafından denetleniyor. Akabinde çabucak 50 dönüm, 100 dönüm isteyen oluyor. Buradaki idarecilerimiz de her işi çarçabuk sağlamaya çalışıyorlar.
ORTADOĞU PAZARININ KAPISIYIZ
Şanlıurfa, yatırım açısından Türkiye’nin en sağlam limanlarından biri. Ortadoğu pazarının kapısıyız. Yapılan fabrika yatırımı 5 yılda kendini amorti ediyor. Turizm açısından bakacak olursak da herkes, medeniyetin beşiği Şanlıurfa’yı görmeli. Evvelce bir otel yatırımı kendisini 25 yılda amorti ediyordu. Günümüzde bu 6-7 yıla indi. Kalkınma açısından Türkiye’nin en avantajlı kentlerinden biri Şanlıurfa’dır.
Şanlıurfa tarım dalının lokomotifl erinden biri pozisyonunda. Lakin, sulama konusunda dikkat çekmek istediğim bir bahis var: Dünya, yabanî sulamadan çıktı; lakin biz hâlâ yabanî sulama yapıyoruz. 50 yılda oluşabilecek katmanlı topraklarımız bir sulamada drenaj olup gidiyor. Yeni sulama sistemlerimiz damlama ve yağmurlama. Lakin, hala yaygın olan yırtıcı sulama nedeniyle Harran Ovası telef oluyor. Buna hemen bir tahlil bulmak lazım. Damlama sulama sistemine ivedilikle geçmek lazım. Dünya mirasımız olan Harran Ovası 11 bin 500 yıllık bilinen tarihiyle bize kalmış. Lakin bu gidişle 300 yıl sonra bu toprakları kaybedeceğiz. Bunun altını kırmızı kalemle çizmek lazım.
Tarımdaki gücümüzü lisanslı depolarla pekiştiriyoruz
Mehmet Kaya / Şanlıurfa Ticaret Borsası İdare Şurası Lideri
Şanlıurfa, Türkiye’nin tahıl ambarlarından biri pozisyonunda. Bununla birlikte geçen yıl kuraklık üretimi vurdu. Bu yıl yağışlar olsa da değerli olan yağışın vakti. Mart ayında yağış alamadık. Yağışsız periyotta kurak bölgelerdeki kimi ekinlerimiz telef oldu. Lakin sulanabilir topraklar fazla olduğundan bu kayıp telafi edilebildi. Şanlıurfa yüksek potansiyele sahip. Bu potansiyeli kıymetlendirmek ismine kalan projelerimizi tamamlamayı hedefliyoruz. TÜİK sayılarına nazaran Şanlıurfa’da sulanabilir topraklar yüzde 40 civarından yüzde 50’ye ilerliyor.
Rusya-Ukrayna savaşından sonra kıymetli buğday tedarikçilerinden Ukrayna’daki üretim kaybı bütün dünyayı etkiledi. Savaş ve pandemi öncesinde Şanlıurfa için en kıymetli şeyin eğitim olduğunu ve projelerden okullara öncelik verilmesi gerektiğini vurguluyordum. Eğitim hâlâ değerli; lakin GAP’ın değeri daha da arttı.
Şanlıurfa’nın tarımı son yıllarda, sanayi yatırımlarıyla da destekleniyor. Vilayetimizdeki tüm OSB’ler yatırım talebi alıyor. Şanlıurfa, değerli bir mirasın üzerinde bulunuyor. Potansiyelimizden ötürü yürümek yerine koşmamızın gerektiği bir pozisyondayız. Pandemi devrinde hububatta pazarımızı daha da geliştirmek için 90 bin ton kapasiteli lisanslı depoyu kurduk. Akabinde 20 bin tonluk lisanslı pamuk deposunu kurduk. Daha evvel yalnızca Ege Bölgesi’nde 15 bin tonluk pamuk lisanslı deposu vardı. Pamuk lisanslı depomuz da dokuma dalına değerli bir hizmet veriyor. Hatta kapasitesini artırmak istiyoruz. Öte yandan fıstık üretiminde de Türkiye’de birinci sıradayız. Pazarı Şanlıurfa’ya getirmek için bir lisanslı depo daha projelendirdik ve 48 bin dönüm yer aldık. Karacadağ Kalkınma Ajansı’nın ile takviyesiyle bu projemizi de bir an evvel gerçekleştirmeye çalışıyoruz. Hem vilayet hem de ülke olarak tarım eserlerine gereksinimimiz var. Bu nedenle vakit kaybedilmemeli. Önümüzdeki sene fıstık lisanslı deposunu da hayata geçirmeyi planlıyoruz.
Ayrıyeten vilayetimizdeki kıymetli yatırımlardan biri olan Ceylanpınar Tarım İşletmeleri Çiftliği de geçmişten beri kullanılıyor. Tarım ve Orman Bakanlığımız bu çiftlikte kuyular açmıştı. Açılan kuyular ile sulama konusunda hoş randıman alınıyor. Lakin temennimiz GAP projesinin bu bölgenin tamamını kapsaması sulama projesinin bitirilmesi. Oradan tüm ülkeye yetecek kadar eser çıkabilir. Sonuç olarak bizim ziraî üretimde kapasiteyi ve verimliliği artırmamız kaide. Sahiden istersek ve yanlışsız planlama yaparsak kendimize yetebiliriz. Lakin elbette sulama projelerinin bir an evvel tamamlanması lazım.