Esra ÖZARFAT/Zehra ORUÇ – BURSA
Pandemi sonrası tedarik zincirindeki kayma nedeniyle Türkiye’nin avantajlı ülkeler ortasında yer alacağı konuşulurken, tüm dalları etkileyen hammadde krizi sanayi kenti Bursa’da sanayicilerin gündemindeki birinci bahis. Otomotivin yanı sıra dokuma, mobilya, makine-metal üzere kesimlerde ağır üretimin yapıldığı Bursa’da bilhassa dokuma, mobilya ve inşaat hammadde maliyetlerindeki artışlar sanayicileri zorluyor.
Bursa’nın istihdamını sırtlayan bölümlerin başında gelen dokumada pamuk ve sentetik iplik kümesinde hammadde kahrı sanayicileri düşündürüyor. Tekstilciler, “Son 2,5 ayda pamuk ipliği 1,5 dolar, polipropilen 2 dolar arttı. Üstelik hammadde de bulunamıyor. Kontratları yaparken açık kontrat yapıyoruz. Fiyat yolda değişiyor. Geçen aya nazaran dolar bazında yüzde 15 artan hammadde için mayıs ayına açık kontrat yapmak zorunda kaldık. Mayıs ayında fiyatın ne olacağını bilemiyoruz” diyor. İhracatın ithal edilen hammaddeye bağlı olduğuna işaret eden tekstilciler şu değerlendirmeyi yapıyor: “Pandeminin gidişatına nazaran yılın ikinci yarısında dalda patlama bekleniyor. Bu nedenle ellerinde mal tutup, satmayanlar da var. Ticarette ahlak kuraları değişti. Ne fiyat teklif ederlerse ‘tamam’ demek zorundayız. Hammaddeyi kıymetli alıyoruz ve bunu da yansıtmak zorunda kalıyoruz.” Tekstilciler, yalnızca dokumacılık hammaddesi değil, ihracatta kullanılan karton rulo ve plastik üzere eserlerde de artış yaşandığına işaret ediyor. “Makineleri yatırmamak için uğraş ediyoruz” diyen İmko Dokumacılık Genel Müdürü Ekrem Özcan, “Şu anda pazarda polyester, viskon, likra üzere iplik tedarikinde zorluk yaşıyoruz. Piyasada bulabildiğimiz ipliği alıyoruz. Pandemi sonrasında iş hacmi arttığında iplik bulmakta zorlanacağımızı düşünüyoruz. Hiçbir firmanın 2 ay sonra hammadde bulup bulamayacağı aşikâr değil. Geçen ay 20 ton iplik siparişi verdik fakat 6 ton alabildik” değerlendirmesini yaptı.
Mobilyanın rahatı kaçtı
İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası (İTSO) Lideri Yavuz Uğurdağ, kimi firmaların hammadde sorunu nedeniyle üretimlerini durdurmak zorunda kaldığını söyledi. MDF, sunta, ayna, cam üzere yurtiçinden karşılanan hammaddelerin tedarikinde zahmetlerin olduğuna değinen Uğurdağ, “Hammadde üreticilerimiz gerekirse ihracat yapmasınlar iç piyasaya eser versinler. Hammaddeyi vaktinde almış olsaydık mobilyada eksi 6 bir düşüş yaşamayacaktık. Herkesin önlemli, planlı gitmesinde yarar var” diye konuştu. Saloni Mobilya İdare Şurası Lideri Haluk Özbek de, “28 Şubat 2020 yılında süngerde 1 metreküp fiyatı 120 dolarken, 28 Şubat 2021’de yüzde 57 artışla 188 dolara yükseldi. Metal profilde 6 metrelik bir profil 3.46 dolarken bir yıl sonra yüzde 62 artışla 5.62 dolara yükseldi. Kontrplakta 320 dolar olan metreküp fiyatı yüzde 48 artışla 476 dolara çıktı. Yumuşak küme koltuk üreticisinin yüzde 20’den fazla bir fiyat artışı yapması gerekiyor” formunda konuştu.
“İnşaat materyalleri yakında karaborsa olacak”
İç piyasanın gereksinimleri tamamlanmadan hammadde ve yarı mamul ihracatının yapılmaması gerektiğine vurgu yapan İnşaat Müteahhitleri Endüstrici ve İş İnsanları Derneği (İMSİAD) İdare Heyeti Lideri Mustafa Andıç, “Önlem alınmazsa inşaat materyalleri yakın vakitte karaborsa olacak” dedi. 2020 yılında gereç fiyatlarında iç piyasada dövizdeki artışı aşan artırımların imalat bölümünü kilitlediğini, ülkemizde sağladığı istihdam ve vergi gelirlerini kıymetli oranda kısıtladığını söz eden Andıç, “Son bir yılda demirin tonu ortalama yüzde 90 arttı. Çimentoya yüzde 65, betona yüzde 50, suntaya yüzde 24, MDF’ye yüzde 27 artırım geldi. Üstelik döviz artışı ile gerekçelendirilen materyal fiyatlarındaki artışın, dövizin düşmesiyle geri alınmaması, bu alanda bir düzenleme muhtaçlığını ortaya koymaktadır” değerlendirmesini yaptı. Altın İnşaat İdare Şurası Lideri Mustafa Altın ise, “Hammaddede yaşanan fiyat artışı ve eser bulamama kıskacında dal temsilcileri ülkemizdeki faize bağlı satışların da düşmesiyle güç vakitler geçirmektedir. Birçok kesimin önümüzdeki süreçte bu kıskaç denkleminde ziyan göreceğini düşünüyorum. İhracat ve ithalat vergileri ile yurtiçi gereksinime yönelik düzenlemeler bir an evvel yapılmalı” açıklamasını yaptı.
“Gayrimenkul fiyatları üst taraflı hareketini sürdürecek”
Kumova İnşaat İdare Konseyi Lideri Ömer Kumova da, demir, çimento, cam ve mdf başta olmak üzere inşaat ana kalemlerindeki enflasyon ve döviz bazında yaşanan fiyat artışlarının kesime maliyetlendirme açısından ziyan verirken, başka taraftan piyasada materyal bulunamaması da inşaat teslim terminlerini tutturma açısından dalı önemli ezaya soktuğunu belirtti. Kumova, “Bu süreçte Ömer Kumova inşaat olarak inşaatın başlangıcından bitimine kadar olan tüm kalemlerin temaslarını ve ödemelerini gerçekleştirerek, montajı yahut imalatı yapılmak üzere eserleri depomuzda koruma etme ve devam eden inşaatlarımızın imalat suratını artırma biçiminde bir yol izliyoruz. Arsa, inşaat ve finansman maliyetlerindeki artışlar, bölümde tıpkı eseri yeni maliyetlerle yerine konulamayacağı sonucunu ortaya koymaktadır. Bu da gayrimenkul fiyatlarının üst istikametli hareketinin devam edeceğinin ve gayrimenkulün önümüzdeki devirde de en risksiz ve cazip yatırım argümanı olacağı manasına gelmektedir” değerlendirmesinde bulundu.
Bakanlık gereksinimleri kalem kalem pahalandırıyor
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Lideri İbrahim Burkay, bahisle ilgili tüm değerli üretim merkezlerindeki ticaret ve sanayi odaları ile Sanayi Bakanlığı işçilerinin içinde olduğu bir portal kurulduğunu, burada kalem kalem gereksinimlerin irdelendiğini söyledi. Dünya ticaretinin bu ezayı aşacak kadar büyümediğini söz eden Burkay, “Yüzde 4 büyüme var lakin hammadde gereksinimi bunun iki katı. Zira arz kısıldı. Bir de döviz kurunun yükselmesinden ötürü hammadde fiyatları önemli manada yükseldi. Bunlar da maliyeti arttırıyor ve enflasyona yansıyor” dedi.