Cumhurbaşkanı Erdoğan, Şanghay İşbirliği Örgütü 22’nci Devlet Liderleri Doruğu için
Özbekistan’a gerçekleştirdiği ziyaretin sonunda gündeme ait değerlendirmelerde bulundu.
Türkiye’nin 2012’den bu yana teşkilatın “diyalog ortağı” olduğunu belirten Erdoğan,
Türkiye’nin teşkilatın Güç Kulübü Üst Seviye Kümesinin Periyot Başkanlığını da üstlendiğini,
2017’de Kümenin Üçüncü Yüksek Seviyeli Küme Toplantısı’na Ankara’da mesken sahipliği yaptığını
aktardı. Erdoğan, teşkilatla Türkiye ortasında belirli bir müktesebatın oluştuğunu belirtti.
Şanghay İşbirliği Teşkilatının kuruluşundan itibaren gerek güvenlik, gerekse iktisat ve
ticaret alanlarında önemli aralıklar katettiğini ve bu çerçevede genişlemesini sürdürdüğünü
ifade eden Erdoğan, “Küresel iktisatta Asya kıtasının oynadığı belirleyici rol aslında
ortadadır. Avrasya coğrafyasının yüzde 60’ını kapsayan teşkilat coğrafyasında 3,2 milyar insan
yaşıyor. Teşkilat üyeleri 20 trilyon dolara ulaşan bir ekonomik büyüklükle global gayri safi
yurt içi hasılanın yüzde 30’dan fazlasını üretiyor.” dedi.
“Bize teşekkür ettiler”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütünün içerisindeki yeri, gelecek
vizyonu ve örgütten Türkiye’ye üyelik daveti yahut daveti olup olmadığına ait soru üzerine
şu cevabı verdi: “Her şeyden evvel bu teşkilat, ‘Şanghay Beşlisi’ diye başladı lakin artık beşli
olmaktan çıkmış vaziyette. Şu an üye sayısı 9’a ulaşmış durumda. 3 gözlemci üyesi bulunuyor.
Ayrıca bizim üzere diyalog ortağı olan 9 ülke var. Görüştüğüm başkanların çabucak hemen hepsi de
özellikle Rusya-Ukrayna savaşında tansiyonu düşürmek için oynadığımız rol sebebiyle bize
teşekkür ettiler. ‘Burada aldığınız rolden ötürü sahiden sizleri takdir ve tebrik ederiz.’
dediler. Hepsi ikili görüşmelerimizde gelip işi buraya bağladılar zira Rusya-Ukrayna
savaşında dünyadaki bu görünen güçler içerisinde ‘Ne yapabiliriz, bu işi nasıl çözeriz?’ üzere
bir durum yok maalesef. Biz ise başından itibaren sürdürdüğümüz o istikrar siyasetiyle gerek
Batı’ya gerekse başta Amerika olmak üzere hepsine gereken karşılığı, yaptığımız teşebbüslerle
vermiş olduk. Doğal en değerlisi bu tahıl koridoru sıkıntısı.”
Tahıl koridoru ile ilgili atılan adımlar hakkında Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile
Zirve’de yaptıkları görüşmede de konuştuklarını belirten Erdoğan, “Malum, tahıl koridorunun
gelişmekte olan ülkelerden fazla az gelişmiş ülkelere yönelik çalıştırılması gerekiyor. Bizim
burada oynadığımız asıl rol bu. Burada da onu tekrar konuştuk, ‘Biz az gelişmiş ülkelere bu
tahıl koridorunu kullandırtalım, onlara ulaşalım, bunun çabası içerisinde olalım.’ dedik.
Tabii Sayın Putin de onun üzerinde ihtimamla duruyor.” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Bundan sonraki süreçte de biz bunu inşallah en ülkü biçimde
çalıştırarak az gelişmiş ülkelere bu koridoru nasıl kullandırtacağız, buralara nasıl
ulaşacağız, buralara ne yapabiliriz, bunun takipçisi olacağız.” tabirini kullanarak, şöyle
devam etti: “Bütün bu ülkeler bunun üzerinde de durdular, duruyorlar. Alışılmış biz de birebir
şekilde bunun üzerinde durduk, duruyoruz. Alışılmış biz Şanghay Beşlisi içerisinde üye pozisyonunda
değiliz. Biz şu anda buraya konut sahibi Özbekistan’ın davetiyle özel konuk olarak katıldık.
Tabii Şevket Beyefendi ile bizim özel bir hukukumuz var. Bu özel hukukumuz hasebiyle beni ve İlham
Bey’i buraya özel olarak davet etmiş oldu. Artık bundan sonraki süreç ise bu işin en ileri
kademesine gerçek atılacak bir adımdır. Bu adım da alışılmış önümüzdeki periyodun konut sahibi olacak
Hindistan’daki görüşmelerde tahminen gündeme daha ileri düzeyde gelecek. Üye olmak-olmamak hepsi
ayrı lakin bizim bu ülkelerle olan münasebetlerimiz, bu atılan adımla çok daha farklı bir pozisyona
taşınmış olacaktır.”
Kastettiğinin, Şanghay İşbirliği Örgütü’ne üyelik olup olmadığı sorulan Erdoğan, “Tabii. Maksat
o.” dedi.
Tahıl koridoru
Tahıl koridoruyla ilgili olarak Rus gemilerine hem garanti verilmemesi hem el konulmasından
dolayı Rusya’nın kendi tahıllarını ve gübreyi de çıkartamadığı hatırlatılarak, “Avrupa Birliği
yasaklamış, ambargo koymuş ancak gübre probleminde bilhassa kendilerine alıyorlar. Asya,
Afrika, Latin Amerika ülkelerine hala yasak devam ediyor. Bu kapsamda Rusya’yla bilhassa bu
gönderilemeyen bölgelere tahıldan bahsettiniz lakin gübrenin de gönderilmesi kelam konusu
olabilecek mi?” sorusuna karşılık Erdoğan, şunları kaydetti: “Tabii gerek Rusya’dan gerek
Ukrayna’dan gelen her türlü eser, bu tahıl eseri olabilir, gübre olabilir, bunların hepsi için
biz ilgili ülkeyle kesinlikle müzakereleri, görüşmeleri yapıyoruz. Gerek Dışişleri gerek ilgili
bakanlar olsun, hepsi muhataplarıyla da görüşmek suretiyle adımlarımızı buna nazaran atıyoruz. Şu
ana kadar adımları bu türlü karşılıklı müzakereyle, istişareyle attığımız için de şimdi bu türlü
ciddi bir falso ortaya çıkmadı. Sayın Putin’le burada yaptığımız görüşmede de bu sürecin birebir
ihtiyatla sürdürülmesi konusunda mutabık kaldık.”
“2023 içerisinde Akkuyu birinci güç ünitesinin açılışını yapabileceğiz”
“Rusya Federasyonu’nun, KKTC’yi tanıyabileceğine dair birtakım yorumlar yapılıyordu, bu bahis
gündeme geldi mi? Türkiye ile Rusya’nın mevcut iş birliği alanlarını Doğu Akdeniz’de daha da
genişletmeleri üzere ek birtakım adımlar kelam konusu olabilir mi? Akkuyu’nun gecikmemesi
yönünde sizin de takip ettiğiniz bir süreç vardı. Bu hususta bizimle paylaşabileceğiniz ayrıntı
var mı?” sorusuna Cumhurbaşkanı Erdoğan, şu karşılığı verdi: “Kuzey Kıbrıs konusundaki tavrımızı yalnızca Rusya’ya değil, tüm milletlerarası topluma anlatıyoruz, beklentilerimizi münasebetleriyle izah ediyoruz. Akkuyu ile ilgili olarak da mutabakat sağlandı. Bu mutabakatla birlikte de şu anda oradaki Türk firması IC ile mutabık kaldılar. Bundan sonraki süreci süratle devam ettirerek
2023 içerisinde de birinci üniteyi inşallah bitirip birinci ünitenin açılışını yapabileceğiz.”
“(Sosyal konut projesi) talebin yoğunluğu ortada”
Erdoğan toplumsal konut projeleri ile Gençlik ve Spor Bakanlığının yurtlarıyla ilgili
açıklamalarda da bulundu. 105 yeni yurdun açılışını yaptıklarını lisana getiren Erdoğan, “Bu 105
yurt açılışının ötesinde bu sene arz olarak öğrenci talebinden çok çok fazlayız. Bütün bunlara
rağmen şu anda ‘Daha da artı paha meydana getirelim, rastgele bir kahır muhakkak
olmasın.’ diyoruz. Bu türlü bir çalışma şu anda ortada.” dedi.
Yurtlarda 2002’de 182 bin olan yatak kapasitesinin 2022’de 850 bine çıktığına dikkati çeken
Erdoğan, şöyle devam etti: “Bizim yurtlar nitekim çok lüks. Ben yurtları dolaşıyorum,
bakıyorum. Yemekler hakeza o denli. Fiyatlar çok çok düşük. İşin bu türlü bir hoşluğu de var.
Bütün bunların yanında da doğal benim iftihar ettiğim bir şey de şu, öğrenci kişilik buluyor.
Özellikle ‘Bu benim yurdum.’ diyebiliyor. Biz ranzalarda kaldık. Artık üç yatak, karyola,
çalışma odası, gardırobu, her şeyi içinde. Yurtlar bu türlü. Birçoğu da görünümüyle, her şeyiyle
çok çok farklı. Geçen gün Cebeci Öğrenci Yurdu’nun açılışını yaptım. Gençlik yıllarımda
öğrenciliğimde Ankara’ya geldiğimde Cebeci Öğrenci Yurdu’nda arkadaşlarımla bir gece, iki gece
beraber kalırdım. O yurt ile bunlar mukayese edilmez. İşte onu yıktık, artık sıfır yeni
yaptık. Açılışı yaptık, odaları bir dolaştık. O vakit erkek yurduydu. Artık 4 bin kişilik bir
kız yurdu oldu. Yani ‘beton’ filan diyorlar fakat bir gel, gez, gör, bak neyin nesidir?
‘Hakikaten nasıl bir yurt, bir göreyim şunu’ diye bir kaygıları yok.”
TOKİ’nin toplumsal konut ve arsa konusunda yapacağı arzın çok konuşulduğu ve ikinci günde
başvuruların 2 milyonu aştığı hatırlatılarak, “Talebin bu kadar çok olması, gereksinimin da çok
olduğunun bir göstergesi. İleriki devirde bu arzın daha da artacağına dair bir eğilim var mı?”
sorusu üzerine Erdoğan, şu cevabı verdi: “Arzın yapılması noktasında bizim bir kahrımız yok.
Şimdi bir görmüş olduk arz-talep istikrarını. Demek ki arz-talep istikrarı, talep istikametinde
gözüküyor. Öyleyse demek ki seçimin ertesinde yine bir atak yapılabilir. O vakte kadar da
zaten bu inşaatların kabası bitmiş olur, yüzde 50-60 oranında ilerlenmiş olur zira orada işin
tamamen bitmesi 1,5-2 yılı bulur. Bir taraftan da tabi kuraların çekilmesi, ondan sonra
yerleşmeler başlar. Bu ortada da biz işin ikinci etabına başlamış oluruz. Burada bizim para pul
sıkıntısı yok. Natürel burada talebin yoğunluğu ortada. Onun için diyorum ki Allah nasip ederse
seçimden sonra yeni bir etabı inşallah başlatacağız zira bizim arsa noktasında filan
sıkıntımız yok. Arsa noktasında eza olmadıktan sonra kâfi ki iş yapacak bir iktidar
olsun. İş yapacak iktidar da biziz. Alışılmış Bay Kemal ve avanesi, ona da bir şey uydururlar. Ben
arkadaşlara da söyledim, ‘Arkadaşlar hiç oyalanmayalım, Türkiye’nin dört bir yanında
planlamaya nazaran çabucak temel atmaya başlayalım. Yıl sonunu beklemeyeceksiniz.’ dedim. Talimatı
verdim ve yıl sonuna varmadan biz şu anda hangi kentte ne kadar yapıyoruz, ona nazaran bir
taraftan da temelleri atıp inşaatlara başlayacağız.”
“Merkez Bankamızın rezervi 115 milyar dolar civarında”
Yeni ekonomik modelin meyvelerini vermeye başladığı belirtilerek, “Son vakitlerde içeriden ve
dışarıdan ‘Türkiye, bu paraları nereden buluyor?’ diye sorular geliyor.” sözü üzerine
Erdoğan, şu değerlendirmelerde bulundu: “Çalışıyoruz, çalıştığınız vakit para da geliyor.
Ülkemize duyulan inançla dışarıdan da geliyor. Hazine, Maliye, Merkez Bankası el ele vererek
üretken bir ekonomiyi büyütüyor zira bizim bu attığımız adımlar, tüketim iktisadının yahut
israf iktisadının sonucu değil, tam bilakis üretim iktisadının bir sonucudur. Üretim
ekonomisinin sonucu olarak da şu anda biz hasılayı toplamaya başladık. İşte şu an prestijiyle
mesela Merkez Bankamızın rezervi 115 milyar dolar civarında. Artık bunlara kalsa, bunlar
Merkez Bankasının rezervini adeta sıfırlanmış üzere gösteriyorlar lakin tablo o denli değil.”