Türkiye ihracatının birinci 10 kentinden biri olan Denizli, yeni devirde hem ihracatının kıymetini Teknik Dokuma Merkezi ile artıracak hem de AB’nin Hudutta Karbon Vergisi’ne karşı pak güç atağı başlatacak. Dünyanın 170 ülkesindeki müşterileri ile sıkı bağlar kuran Denizlili üreticiler, pandemi ve Kuzey’deki savaşa karşın alıcılarını kaybetmiyor.
DÜNYA, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) öncülüğünde, 81 vilayetteki oda ve borsa liderleriyle iktisadın nabzını tutuyor. “Başkanlar Konuşuyor” söyleşisinin bu haftaki konuk kenti Denizli oldu. Denizli Ticaret Odası Lideri Uğur Erdoğan, Denizli Sanayi Odası Lideri Müjdat Keçeci ve Denizli Ticaret Borsası Lideri İbrahim Tefenlili kentin gündemini okurlarımız için anlattı.
6,3 milyon Euro’luk Teknik Dokuma Merkezi Denizli’ye çağ atlatacak
Uğur Erdoğan
Denizli Ticaret Odası Başkanı
Denizli’de hem iş insanlarının hem de esnafların pandemiyi kolay atlatması için öncülük ettik. Hem bir yol haritası belirledik, hem de gereken önlemleri süratlice aldık. Hem TOBB’a hem siyasi iradeye, süreçle ilgili 170’e yakın bilgilendirme yaptık. En değerlisi nefes kredisi ve can suyu kredisi ile takviyelerimizi devam ettirdik. Odamızın bu kredilere katkısı ile üyelerimize 310 milyon TL dayanak sağladık. Ayrıyeten nefes kredisi müracaatlarında biliyorsunuz 2020 yılında 2019’a nazaran yüzde 25 ciro kaybı olması kaidesinin da kaldırılmasının adımlarını attık. Yeniden AB ile ilgili teşebbüslerimiz oldu.
TURİZMDE TÜRKİYE’NİN BİRİNCİ 5 KENTİNDEN BİRİYİZ
Pandemi sürecinde bilhassa Türkiye’de olduğu üzere Denizlimizde de turizm dalımızda ezalar oldu. Kimi önlemlerin hayata geçirilmesini sağladık. Şükürler olsun bugün Denizlimiz turizm manasında Türkiye’de birinci 5 ilin içerisinde yer alıyor. Termal ve sıhhat turizmi ile ilgili teşebbüslerimiz var. Pamukkale’yi de içine alan büyük bir turizm atılımı planlıyoruz. Bunu gerçekleştirdiğimizde buraya günü birlik değil kalıcı turizmi getirmiş olacağız.
YÜZDE 100 HİBE İLE KURULDU
Oda olarak AB projelerine çok değer verdik. 3-4 yıllık emeğin sonucunda TOBB’a bağlı 5 büyük proje içerisinde seçilen 2 projeden biri ile Denizli’de Teknik Dokumacılığa Dönüşüm Merkezi’ni oluşturduk.
Amerika, Hindistan, Almanya, İtalya üzere ülkelerdeki Ar-Ge merkezlerini görebileceğimiz bir proje gerçekleştirdik. Yüksek teknolojisi olan, katma kıymeti yüksek eserler odağıyla bu merkezi gerçekleştirdik. Denizlimizin ihracatta lokomotif bölümlerinden biri biliyorsunuz mesken dokuması. Bu kesimi bedelli teknik dokumalar ile taçlandıralım dedik, bu işe girdik. Projemizin tamamını bitirdik. Tüm gücümüzü Denizli Ticaret Odası olarak oraya verdik. AB’den bu projeler kapsamında 6 milyon 300 bin Euro’luk yüzde 100 hibe aldık. Yalnızca Denizli’ye değil, bölgemize, Türkiye’ye hizmet verebilecek bir Ar-Ge merkezi olacağız. Merkezimiz OSB’mizde, firmaların içinde. Bir ay içinde Sanayi Bakanımızla birlikte açılışını yapacağız. Merkezde, bilhassa araba, denizcilik, medikal bölümüne yönelik dokuma ve kompozit eserleri üreteceğiz. Birebir vakitte uçak, helikopter, drone, tren, yat, kayık yeniden itfaiyeciler için alev geciktirici, yüksek ısıya sağlam kumaşlar burada üretilecek. Yeni teknoloji medikal sıhhat eserleri elde edilecek. Ultrasonic dikiş makinası ile hava geçirmeyen dikişler yapılabilecek. Etrafa hassas olarak sentetik eserlerin ve pamuk liflerinin susuz ortamda boyamasını sağlayacağız. 12 çeşit farklı dalda ile yatırımlarımızı gerçekleştireceğiz.
İHRACAT KİLOGRAM FİYATI 150 DOLARLARDA
Denizli olarak sıhhat ve medikalle ilgili dokuma geliştirmeye devam ediyoruz. Ameliyathaneler için tek kullanımlık eserlerin üretilmesine yük vereceğiz. Yeniden inşaatlar için beton ile birleştirilen yükü azaltan mimari kaliteyi artıran dokumalar yeni Ar-Ge merkezimizde tasarlanabilecek. Bu çeşit eserlerin kilogram ihracat kıymeti 100-150 dolarlarda. Böylelikle Denizli’ye çağ atlatacak. Geçen ay Denizli olarak Almanya’daki dokuma fuarına katıldık. 30’a yakın teknik dokumacılığa yakın firmalarımızı fuara götürdük. 100 kişilik grubumuz ile birlikte eserlerimizi sergiledik, tanıtımımızı yaptık. Hollanda’dan, Almanya’dan değerli isimler bizleri ziyaret etti. Ortak nasıl çalışırız görüşmelerini yaptık. TOGG başta olmak üzere yerli ve ulusal markalara Denizli’den eser üretmek istiyoruz. Altyapımız hazır.
TEMİZ GÜÇ VE SU TASARRUFU TESTLERİNİ YAPACAĞIZ
Teknik Dokumaya Dönüşüm Merkezimiz bir Ar-Ge merkezi mantığıyla kıymetli adımlar atacak. Bunlardan biri de AB’nin uygulayacağı Sonda Karbon Vergisi. Karbon salımını da azaltacak değerli işler yapacağız. Burada bilhassa pak güç ekipmanlarımız var. Pak güç ve su tasarrufu testleri yapıyoruz. Sıcaklık, atık hava, su tüketimi denetimleri, firma özelinde tüm güç ölçümleri, elektrik sarfı, bar kaçağı, güç tasarrufu tedbirleri için daima bilgilendirme, susuz sulama ve buna emsal birçok bahiste testleri yapmaya başladık.
YABANCI YATIRIMCI SAYIMIZ 305
Odamızın asıl hedefi Denizli’deki ticareti geliştirmek. Bu ticareti geliştirirken de yeniden Türkiye’de örnek olma gayesindeyiz. 2019 ve pandemi sonrasında üyelerini en çok fuarlara götüren oda olduk. 519 firmamızı yurtdışı ve yurtiçi fuarlarına götürdük. Fuarlar kentimizin vizyonunu çok açtı. İnşaat ve inşaat gereçleri konusunda ihracatımız çok azdı. Artık fuarlar sayesinde bu dal canlandı. Misyona geldiğimizde üye sayımız 13 bindi. Şu anda 20 bin üyemiz var. Üstelik pandemiye karşın. Yabancı yatırımcı sayımız 305.
TÜM DÜNYA ÜLKELERİNDEKİ MÜŞTERİLERİMİZ EN SON DENİZLİ’DEN VAZGEÇER
Sanayi Odası Lideri Müjdat Keçeci, Ticaret Odası Lideri Uğur Erdoğan ve Ticaret Borsası Lideri İbrahim Tefenlili, Denizli’nin en değerli kimliğinin “ihracatçı kent” olduğuna vurgu yapıyorlar. Yaklaşık 170 ülkeye dolayışla neredeyse dünyanın tamamına Denizlili ihracatçılar eser yolluyor. Tam 2 bin 400 çeşit eser Denizli’den dünya pazarlarına yayılıyor. Kentin amacı bu sayıyı yakın devirde 3 bine çıkartmak. Liderler espri ile “Denizi olmayıp, denizli ülkelere ihracat yapan bir kentiz. Bunu daha da artıracağız. Denizli tüm dünya pazarlarına denizden, karadan ve havadan ulaşacak” diyorlar. Liderler dünya ticaretinin dijital ağlarına da süratle adapte olduklarını vurguluyorlar. Türkiye’nin ihracatçı vilayetleri ortasında 10’uncu sıradan 8’e yükseldiklerini vurguluyorlar. Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) bilgilerine nazaran kentten geçen yıl 4.6 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirilmiş. Liderler Denizli’ye kayıtlı olmayan sayılarla birlikte ihracatlarının 6 milyar doları aştığını söylüyorlar. Denizli Sanayi Odası Lideri Müjdat Keçeci’nin değerli de bir savı var. Lider Keçeci, “Pandemi de olsa, savaş da olsa tüm dünyadaki müşterilerimiz en son Denizli’den vazgeçer. Zira müşteri memnuniyeti en yüksek kentiz. Biz hem tedarik, hem termin müddetleri konusunda mal sattığımız müşterilerimizi mağdur etmiyoruz. Bu da ticarette itimat ve sürekliliği sağlıyor” diyor. Denizli Ticaret Odası Lideri Uğur Erdoğan da “Biz bir evvelki yıla nazaran bugün geldiğimiz noktada ihracatımızı yüzde 19 artırdık. Tüm dünyanın resesyon savlarıyla uğraş ettiği bir periyotta bunu başardık. Mesela metal bölümünde panolar, tablolar yapıyorlar. Genç dinamik bir dal oluştu. Pandemide herkes bilgisayarından görünürken, ardında bir görsel istedi. e-ticaret yoluyla bunu dünyaya yaydılar” halinde konuşuyor. Denizli Ticaret Borsası Lideri İbrahim Tefenlili ise şunları söylüyor: “Kekiğimiz, üzümümüz, leblebimiz dünya markası. Tarım eserlerinde iddialıyız. Buna pamuk üretimini eklemeliyiz.”
Sanayimizin daha da gelişmesi için Makine OSB kuruyoruz
Müjdat Keçeci
Denizli Sanayi Odası Başkanı
Denizli, Türkiye’nin en değerli 10 sanayi kentinden biri. Hasebiyle Denizli denilince, onu müteşebbis insanları ile anlatmalıyız. Denizli çok krizler gördü. Lakin COVID ile başlayan Ukrayna-Rusya savaşı ile devam eden bir süreç var. Denizli 10 milyar dolarlık dış ticaret hacmine sahip bir kent. Buradaki firmalardan 6 milyar dolarlık ihracat, 4 milyar dolarlık ithalat yapılıyor. Dış ticaret fazlası veriyor. Yaptığımız ihracatın yaklaşık 1 milyar 750 milyon dolarlık kısmı dokumadan geliyor. COVID ile birlikte mesken dokumacılığının de kıymeti arttı. Ayrıyeten bakır ve kablo kesimi de dokumacılığa yetişir. Savaşın tesiriyle bakır ve kablo öne çıkan güç kesimi için vazgeçilmez bir tedarik. Alternatif güç alanlarına ilgi ağır. Güneşten ve ırmaklardan elde edilen gücün taşınması gerekiyor. Dal ağır taleplerle karşı karşıya. Cenab-ı Allah nasıl Arap ülkelerine karasu dediğimiz petrolü verdiyse, bizim de yöremize travertenleri, mermerleri bahşetmiş durumda. Dünyanın en tanınan binaları Denizli mermeriyle süslenir hale geldi. Bu da kentimizde değerli bir üretim istihdam ve ihracat kaynağı oldu. Bir öbür kesimimiz de hiç vazgeçilmez halde; makine… Neler üretiyoruz; dokuma makineleri, kablo ve bakır makineleri, mermer makineleri… Evvelce mermer makinelerini daima İtalya’dan ithal ederdik. Bugün arkadaşlarımız İtalya’ya mermer makinalarını, Uzak Doğu’ya da kablo makinaları ihraç ediyor. Sanayi odası olarak, üretimin gücü için, dar alanlarda yapılan üretimlerinin serpilmesi için Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi kuruyoruz.
Denizli dokumacılıkta başladığı moda, marka ve teknik dokumacılık üretimlerini daha yüksek bir düzeye taşımak için süratle çalışıyor. Dünyanın en büyük havlu bornoz üreticisi olan Türkiye’nin artık, yalnızca bunları üreterek, para kazanması, farklı yerlere gitmesi mümkün değil. Onun için Denizli tekstilcimizin bilhassa mesken dokumacılığına yöneldiğini ve kıymetli bir adım attığını söz etmek isterim. Buradan elde edilen katma kıymet her vakit bir havlu bornozdan daha fazla. Münasebetiyle bu arkadaşlarımız artık pazarlamanın da çok kıymetli bir hizmet olduğunun idraki içindeler. Artık mesken dokuması firmalarımız dünyanın değerli yerlerinde, mağaza açıyor, bayilik veriyor ve depo kuruyor.
SINIRDA KARBON VERGİSİ HAFİFE ALINMAMALI
Tekstil kenti olduğumuz için kıymetli bahislerden biri de AB’nin uygulamaya alacağı Hudutta Karbon Vergisi. 2023 sonunda bu uygulama başlarsa, Türkiye olarak hiç hazır değiliz. Her eserimizin üzerine 30-50 dolar vergi gelecek. Yeşil güç ve onunla birlikte pak su, pak hava kullanımını sağlamamız gerekiyor. Biz Denizli Sanayi Odası olarak bu mevzuyu incelemeye evvelden başladık. Bilhassa milletlerarası önde gelen firmalar ile de bir arada çalışıyoruz. Karbon salımı konusundaki en kritik kesimlerden biri boyama bölümü. Denizli Büyükşehir Belediyemizi de içine almak suretiyle firmalarımızla birlikte bu bahiste ağır çalışıyoruz. Sanayi Bakanlığı da bizim bu çalışmamızı bedelli buldu ve sanayicilerimize maddi dayanakla yardımcı olma kelamı verdi. Biz bu mevzuyu tekraren gündeme getirince güya uyumsuzluk yaratıyormuşuz üzere bakılıyor. Lakin kıymetle vurguluyorum, ihracatımızın yüzde 65’i AB’ye, uygulamaya hazırlıksız yakalanırsak, kökümüze kibrit suyu dökerler. Hasebiyle biz bu mevzuyu gündemde tutmaya devam edeceğiz.
DENİZLİ’DE KAPASİTELER %70’İN ÜZERİNDE BU YENİ YATIRIM DEMEK
Denizli’de kapasite kullanım oranımız nitekim yüzde 70’lerin üzerinde. Yani biz Türkiye’de hep kapasite kullanım oranı en önde gelen kentler içindeyiz. Biz endüstriciler 5-6 ay art geriye kapasite kullanım oranlarımız yüzde 75’i aştığında çabucak yeni yatırım yapmak için plan yaparız. Biz Denizli’de hem kapasitemizi hem verimliliğimizi artırıyoruz. Yer arayışımıza Çardak OSB yetişti. 3 milyon 672 bin metrekarelik Çardak OSB’nin neredeyse yüzde 40-45’i fiilen yatırımlarla doldu. Böylelikle Denizli, farklı yatırımlara da husus oldu. Mesela biz de kalem kesimi yoktu, Türkiye’nin değerli ihraç ettiği kalem markası Denizli’ye geldi. Asansör teknolojisi yoktu, Denizli’ye geldi. Kağıt kesiminde Antalyalı Türkiye devi bir şirketimiz Denizli’de yatırıma başladı.
BENİM BAĞCIM BENİM KÖYLÜM ÜZÜMLE GÜÇLÜ OLABİLİR
Denizli’nin Güney İlçesi’nde toprak karakteri Kaliforniya bölgesindeki üzere. Dünya markaları burada şaraplık bağ sahibi. Bilhassa şu anda Güney’de ve Çal yolunda kıymetli bir atılım var. Mahsul, yani üretilen tarım eseri endüstriyel esere çevrilmediği surece benim köylüm, benim toprak sahibim maalesef para kazanamıyor. Ne vakit ki üzümü bir şişe şarabın içerisine koyup da kaliteli bir şarap olarak dünyaya pazarladığında benim bağcım, köylüm güçlü olabiliyor. Bu sanayi de nasıl dokuma kesimi destekleniyorsa, mutlak suretle desteklenmeli. Onların sesi olmak istiyorum zira onların hepsi de endüstriye dönmek istiyorlar, yatırım yapmak istiyorlar.
Öte yandan Denizli’nin sanayicisine hizmet verecek bir binayı yapmak benim en büyük hayalimdi. Şükür, Denizli Sanayi Odası’na çağdaş bir bina kazandırdık.
200 rakımda da ekilecek toprağımız var, 1600 rakımda da
İbrahim Tefenlili
Denizli Ticaret Borsası Başkanı
Sanayi, turizm, ticaret… Elbette Denizli için kıymetli alanlar. Lakin tarımımız, ziraî endüstrimiz de olmazsa olmazımız. Pandemiden sonra besinin, tarımın kıymetini daha uygun anladık. Denizli değerli bir besin tedarikçisi. Denizli’nin değişik bir coğrafyası var. 200 rakımdan 1600 rakıma kadar ekilebilen, dikilebilen topraklarımız var. Biz de bunu âlâ yönetmeye çalışıyoruz. Kentimize bir besin OSB kazandırmayı isterdik. Bunu yapamıyorsak da havzalarımızı desteklemeliyiz.
TÜRKİYE’DE LEBLEBİNİN YÜZDE 80’İNİ BİZ ÜRETİYORUZ
Denizli’nin pek çok eseri Türkiye’de bir numara. Örneğin kekik… Kekiğin yüzde 89’unu biz üretiyoruz. Dünya içinde bu oran neredeyse yüzde 70. Denizli’de aromatik bitkilerin endüstrisi büyüyor. Katma bedeli de yüksek. Bunun yanı sıra üzüm üretiminde de Türkiye’de ikinciyiz. Tütünümüz tekrar sıranın üstünde. Dünyada üretilen leblebinin yüzde 65’ı ülkemizde yetişir. Bu eserin de yüzde 80’ini Denizli sağlar. Leblebi denilince akla birinci Çorum geliyor ancak gerçek o denli değil. Keşke Çorum üzere 20 ilimiz daha olsaydı, her yerde leblebi satılsaydı. Zira leblebi, sağlıklı bir atıştırmalık, doğal bir eser. Denizli’den 40 ülkeye leblebi ihraç ediliyor. Leblebiden 50 çeşit eser yapıyoruz. Denizli Ticaret Borsası olarak da leblebi için proje yapıyoruz. Bir leblebilik nohutta bir hastalık tespit edildi. Ankara’daki Atom Gücü Kurumu ile bu hastalığa karşı proje geliştirdik. 6 sene gayret ettik. Artık artık bu eseri üretebileceğiz.
KENDİ TOHUMUMUZU ÜRETMEK ZORUNDAYIZ
Bir de çerez konusu var. Biliyorsunuz ta Çin’den çerez ithal ediyoruz. İnsanın o kadar uzak bir coğrafyadan, bu türlü bir eseri alması zorumuza gidiyor. Ayçiçek getirdik. O da hastalandı. Edirne Tohumculuk Enstitüsü ile 4 yıldan bu yana birlikte çalışıyoruz. Bu ülke kendi tohumunu üretmek zorunda.
500 BİN CEVİZ FİDANI DAĞITTIK
Denizli’de 460 bin tane bizim kendi ceviz fidanı ağacımız vardı. Borsa olarak 5 senede çiftçimize 500 bin tane aşılı ceviz fidanı dağıttık. Biz, Tarım Vilayet Müdürlüğü, Büyükşehir Belediyesi ile birlikte 19 ilçemizde bu uygulamayı yaptık. Bir ilçemiz bu manada verimli değil, onun dışında tüm ilçelerimize dağıttık. 12 sene evvel bir Sera OSB yaptık. Artık yatırımlar bir bir hayata geçiyor. Sarayköy de jeotermale dayalı Sera OSB oldu.
LİSANSLI DEPOCULUKTA PROJE BİTTİ, ALTYAPI YAPILIYOR
Lisanslı depoculuk konusunda da Denizli Büyükşehir Belediyesi ile çalışıyoruz, projesi bitti, Büyükşehir Belediye Liderimiz altyapısını yapacak. 100 milyon TL’nin üzerinde lisanslı depoculuk projesi olacak. Canlı Hayvan Pazarı’na gelince. 60 bin metrekare kapalı bir alanımız var, bunun 35 bin metrekaresi de büsbütün kapalı. Burası 24 saat hizmet verebilecek bir düzeyde. Çok pak ve hijyenik bir biçimde, girişi-çıkışı AB standartlarına uygun bir pazar.
Canlı hayvan borsası yapılıyordu, alım satım yapılıyordu büyükbaşlarda. Şu anda çalıştıramıyoruz. Çalışır biçimi şu, hayvan bu salona girerken kulak küpesi okutulur büyük ekrana yansıtılır. Alıcılar satıcılar karşılıklıdır, ihale adabı ile satış gerçekleştirilir. Hayvanın tüm bilgisine sahip alıcılar karar verir ve teklifl e hayvanları satın alırlar. Ancak bu projeyi canlandıramadık. Kıymetli takviyeler sağlanmalı. Böylelikle günlük fiyatlar daha mantıklı bir biçimde oluşur.