Şebnem TURHAN
Naci Ağbal’ın Merkez Bankası başkanlığı misyonundan alınmasının akabinde TL karşısında yükselen döviz kurları vatandaşın döviz mevduatında 9 milyar dolarlık bir çözülmeye yol açtı. Bir haftada hükmî bireyler 1.7 milyar dolar ferdi yatırımcılar ise 7.2 milyar dolar döviz bozdurdu. Pekala bu para nereye gitti? Sayılar bilhassa gerçek şahısların bozdurduğu dövizi kripto para ve pay senedi yatırımına kaydırdığını ortaya koyuyor. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) datalarına nazaran 19 Mart itibariyle 2 milyon 189 bin 826 olan pay senedi yatırımcı sayısının 26 Mart itibariyle 2 milyon 229 bin 8 şahsa çıktığını gösteriyor. 1 haftada 39 bin 182 yeni yatırımcı pay senedini tercih etti. 31 Mart itibariyle sayı 2 milyon 260 bin 348’e çıkarken geçen hafta halka arzların tesiriyle 2.5 milyon hududu aşıldı. Kripto para süreçlerinde ise Chainalysis datalarına nazaran yalnızca 20-24 Mart ortasında, 23 milyar lira (2.8 milyar dolar) kıymetinde kripto para süreci yapıldı. Geçen yılın tıpkı periyodunda 1 milyar pahasında kripto para süreci yapılmıştı.
Yabancının hissesi yüzde 42,99
Pay senedi son 1 yıldır yerli kişisel yatırımcıların büyük oranda tercih ettiği yatırım enstrümanı olarak öne çıkıyor. Son haftalarda ise TL’deki sert bedel kaybı bu eğilimin daha da artmasına neden oldu. MKK datalarına nazaran Ağbal vazifeden alınmadan evvelki son süreç günü 19 Mart’ta 2 milyon 189 bin 826 pay senedi yatırımcısı bulunuyordu. Pay senedi yatırımlarında kayden saklanan menkul değer kıymeti ise 1.89 trilyon lira düzeyindeydi. 26 Mart gününe geldiğimizde borsadaki sert bedel kaybı nedeniyle pay senedinde kayden saklanan menkul değer bedeli 1.75 trilyon liraya gerilese de pay senedi yatırımcısı sayısı süratli arttı. 26 Mart itibariyle pay senedi yatırımcı sayısı 2 milyon 229 bin 8 şahsa yükseldi.
Yerli yatırımcının sert düşen borsaya karşın pay senedi yatırımından vazgeçmemesine karşılık yabancı yatırımcı tıpkı hafta sert satış yaptı ve yabancı yatırımcı oranı yüzde 43’e kadar geriledi. Bu tarihi en düşük düzeye işaret ediyor. Yabancı yatırımcının geçen hafta cuma itibariyle Borsa İstanbul’daki hissesi ise yüzde 42,99’a kadar indi.
1 günde 274 bin 46 kişi arttı
MKK mart ayı bilgileri ise martta yerli ferdî yatırımcının borsaya ilgisini bir defa daha ortaya koydu. Bilgilere nazaran mart sonunda ferdî yerli yatırımcı sayısı 2 milyon 230 bin 18 bireye çıkarken şubatta bu sayı 2 milyon 120 bin 76 kişiydi. Yerli ferdî yatırımcıları mart itibariyle portföy kıymeti ise 238 milyar 827 milyon lira oldu. Yatırımcının portföy büyüklüklerindeki tartının yüzde 77 oranında 50 bin lira ve altında oluştu. Bir öbür dikkat cazip gelişme ise 19 yaş ve altındaki yatırımcı sayısındaki artış oldu. Şubattan marta 1 ayda 0-14 yaş ortası yerli yatırımcı sayısı 242 kişi, 15-19 yaş ortası yerli yatırımcı sayısı da bin 148 kişi arttı. En fazla yatırımcının bulunduğu yaş kümesi ise 314 bin 834 kişi ile 35-39 yaş ortası oldu.
Pay senedi yatırımına ilgi nisanın birinci haftası ise 2.5 milyon sonunu geçerek bir rekora imza attı. Geçen hafta iki halka arz yapıldı bugün ve yarın ise yeni bir halka arz için talep toplanacak. Yerli kişisel yatırımcı üst üste tavan düzeyleri gören halka arzlara çok büyük bir ilgi gösteriyor. Tekrar MKK datalarına nazaran 31 Mart’tan 2 Nisan’a yerli yatırımcı sayısı 280 bin 220 kişi arttı. 1 Nisan’a nazaran ise yerli yatırımcı sayısında yüzde 12,09 yükseliş ve bir günde 274 bin 46 kişilik artış yaşandı. Yılsonundan 2 Nisan’a kadar ise 540 bin 662 yeni yatırımcı pay senedi piyasalarını tercih etti.
‘Kaybı da yüksek fakat buna değer’
Reuters’in hafta için Chanialysis datalarından yaptığı habere nazaran ise şubat başı ile 24 Mart ortasındaki kripto para süreç hacmi rekor kırdı. Süreç hacmi 26 milyar doları görürken geçen yıl tıpkı devirde süreç hacmi yalnızca 7 milyar dolardı. Tekrar 20-24 Mart ortasında ise 2.8 milyar dolarlık kripto para süreci yapıldı. Geçen yıl tıpkı devirde 1 milyar dolarlık süreç yapılmıştı. Bu şubat başı 24 Mart ortası geçen yıla nazaran yüzde 1200 artış olduğunu gösteriyor. Tekrar 20-24 Mart’taki süreç hacmi artışı ise yüzde 180 oldu. Bu periyotta altın yahut döviz mevduatını bozdurarak kripto para yatırımı yapan bireyler ise yüksek riske karşın yüksek getirinin cazip geldiğini lisana getiriyor. Dünya’ya görüş veren bir kripto para yatırımcısı “Dövizi bozmadım fakat altını bozup geçtim. Neden geçtim: biraz risk aldım açıkçası, getirisi yüksek, kaybı da yüksek fakat buna paha. Az bir para ile girdim ancak artırabilirim” diye konuştu. Bir öbür yatırımcı ise “Dövizden bir getirim olmadı, pay yatırımlarım düştü. Bu nedenle etrafımın de tesiriyle kripto paraya girdim” dedi.
TL mevduat faizi 19 ayın doruğunda
Yerli kişisel yatırımcı kripto para ve pay senedi yatırımına yük verse de 26 Mart ile biten haftada TL mevduatta da yükseliş yaşandı. Merkez Bankası datalarına nazaran 26 Mart ile biten haftada ortalama TL mevduat faizi yüzde 17,77’ye çıktı. TL mevduat faizi en son 16 Ağustos 2019 haftasında yüzde 17’nin üzerindeydi. Yani TL mevduat faizi 19 ayın tepesine yükseldi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık bilgilerine nazaran ise ferdî yatırımcının TL mevduatı 26 Mart haftasında 937 milyar 686 milyon liraya çıktı. Bir evvelki hafta 893 milyar 125 milyon lira düzeyindeydi. 1 haftada TL mevduat 44 milyar 561 milyon lira arttı. Vadeli mevduattaki artış ise 24 milyar 928 milyon lira oldu ve vadeli mevduat büyüklüğü 742 milyar 938 milyon lira olarak belirlendi. Kişisel yatırımcılar 26 Mart haftasında 19.6 milyar lira da vadesiz mevduatını arttırdı.
Gereksinim kredi faizi yılın en yükseğinde
TL mevduat faizi artarken kredi faizleri de yükseldi. Merkez Bankası datalarına nazaran ticari kredi faizi yüzde 21,06’ya çıktı ve bu oran 2 Ağustos 2019’dan bu yana görülen en yüksek TL ticari kredi faizi oldu. Muhtaçlık kredi faizi ise yüzde 23,55’e çıkarken 8 Ocak haftasındaki yüzde 23,09 düzeyi aşılmış oldu. Gereksinim kredi faizi de bu yılın doruğuna çıktı. Taşıt kredi faizleri iki haftalık yüzde 19 düzeyinin altında kalmasının akabinde 26 Mart haftasında yüzde 20,11’e geldi. YKonut kredi faizleri ise yüzde 17,88 olarak belirlendi.