Evrim KÜÇÜK
Global piyasalarda enflasyonist tasalar günden güne güçlenirken, emtia fiyatlarındaki yükseliş kelam konusu telaşta başrolü oynuyor. Global iktisatta toparlanma sürecinin devam etmesiyle artan hammadde muhtaçlığı ve arz konusundaki dertler neredeyse bütün emtia fiyatlarında yükselişe sebep oluyor. Bu da dünyanın en büyük emtia tüketicisi Çin’de piyasalara müdahaleyi gündeme getirerek emtia piyasalarında moralin biraz bozulmasına neden oldu. Analistler ise Pekin idaresinin tüketimi azaltıp, ekonomik büyümeyi aşağı çekmediği sürece bu tip tedbirlerin fiyatlar üzerinde tesirinin süreksiz olacağını savunuyor.
Enflasyonun tırmanmasından rahatsız olan Çin idaresi, birkaç gün evvel emtia piyasalarında kontrollerin artacağına yönelik açıklamalarda bulundu. Hükümeti yükselen emtia fiyatları ve enflasyonla gayret etmek için emtia piyasasını uyarırken kimi yeni adamlar atılacağını duyurdu. Emtia ticareti ve stoklamasıyla ilgili düzenlemeler sıkılaştırılacağına dair açıklamalar sonrasında global piyasalarda ziraî emtia fiyatları bu ayki tepesinin yüzde 8 altına inerken, metal piyasaları da yüzde 5 düştü.
“Kalıcı tesiri olmaz”
Fakat analistlere nazaran Çin’de gerçek talep azalmadıkça emtia fiyatlarının gücünü koruyacağı görüşünde. HSBC’nin Asya İktisat Araştırmaları Eşbaşkanı Frederic Neumann, fiyatların istikrar kazanması için ülkede talebin sürat kesmesi gerektiğini söylüyor. Üretimi artırmak ya da stokları hür bırakmak üzere tekniklerle arzı çoğaltmanın fiyatlar üzerinde fakat süreksiz bir tesir yaratacağını belirten Neumann, talebi azaltmanın ise ekonomik büyümeyi baltalayacağı için gerçekçi bir tahlil olduğunu düşünmüyor. ING kıdemli emtia stratejisti Wenyu Yao da, “ekonomiye hasar vermeden talebi baskılayamazsınız” diyerek denetimlerin âlâ bir tahlil sunamayacağı görüşünü destekliyor. ANZ emtia analisti Soni Kumari de, Çin’in metal fiyatlarını denetim altına almak için stratejik rezervlerini kullanabileceğini lakin bunun tesirinin uzun sürmesinin beklenemeyeceğini söz ediyor.
Çin neden alarma geçti?
Global iktisatta toparlanma sürecinin devam etmesiyle artan ham unsur muhtaçlığı, arz konusundaki problemler ve hükümetlerin sağladığı dev likidite neredeyse bütün emtia fiyatlarında yükselişe sebep oluyor. Petrol, doğalgaz, bakır, mısır, soya fasulyesi öncülüğünde emtia fiyatları son yılların en yüksek düzeyinde. Bu eğilim, temel tüketim mallarının birçoğunda fiyat artışını tetikliyor. Bilhassa bakır ve tarım emtia kümelerindeki yüksek talep ve kısıtlı arz, enflasyonunu körüklüyor.
Metallerin morali âlâ lakin dolar risk yaratıyor
Çin’in atılımına rağmen emtia piyasalarında morallerin genel olarak âlâ olduğunu düşünen analistlere nazaran piyasanın önündeki en büyük pürüz Çin değil, dolar. Enflasyon baskıları nedeniyle merkez bankalarının para siyasetlerinde sıkılaşmayı gündemlerine alması ve doların güçlenmesi halinde emtianın sürat keseceği uyarısı yapılıyor. ABN Amro’nun son emtia raporunda, ABD ekonomisindeki toparlanma ve 10 yıllık tahvil faizindeki artışa paralel ABD Doları’nda ölçülü bir artış beklendiğini belirtiyor. Banka, emtiada fiyat artışı için en büyük risk olarak güçlü doları gösteriyor.
Lakin arzın, iktisatların tekrar açıldığı ortamda talebi karşılamakta yetersiz kalacağını belirten banka bakır, nikel, çinko ve alüminyum fiyatlarının yükselmeye devam edeceğini öngörüyor.
- Alüminyum fiyatlarının bu yıl ortalama 2.319 dolar/ton düzeyinden süreç görmesini bekleyen banka, gelecek yıl fiyatların 2.446 dolara çıkmasını bekliyor.
- Bakırda bu yıl için ortalama fiyat beklentisi 9.453 dolarken, 2022’de fiyatların 10.114 dolara tırmanacağını kestirim ediliyor.
- Nikel fiyatının gelecek yıl ortalama 17.488 dolardan satılmasını bekleyen kuruluşun 2021 yılı kestirimi ise 17.250 dolar.
- Çinkoda önümüzdeki yıl 2.862 dolar ortalama fiyat öngörülüyor.
Bakır talebi bu yıl % 5 artacak
Bakırın şu sıralarda global piyasaların en hareketli varlıklarından biri. Global ekonomik toparlanma umuduyla Londra Metal Borsası’nda (LME) 10.724 dolar/ton düzeyine çıkarak rekor kıran bakır fiyatları 10 bin doların üzerinde seyrediyor. Geniş kullanım alanı ve yenilenebilir güç ile elektrikli araçlar üzere eserlerdeki ağır kullanım, kırmızı madene olan talebin gelecekte de devam edeceğini gösteriyor. Bu yıl talebin devam edeceği ve fiyatların da gücünü koruyacağı varsayım ediliyor.
Memleketler arası Dövme Bakır Kurulu (IWCC), bu yıl global bakır piyasasında yarım milyon açıktan sonra 2022’de piyasanın dengelenmesi ile bakır talebinin yüzde 3.3 artmasının beklendiğini açıkladı. Bakır fabrikalarını temsil eden IWCC, 2022’de rafine bakır talebinin 25.27 milyon ton olmasını, arzın ise yüzde 5,4 artarak 25,25 milyon ton olmasını beklediklerini bildirdi. Bu yıl bakır talebinin yüzde 4,9 artarak 24,45 milyon ton olmasını öngören IWCC, tedarikin ise 23.95 milyon ton gerçekleşerek 500.000 ton açık beklendiğini belirtti. Kuruluşa nazaran Çin’de 2022’de bakır talebi yüzde 2,6, 2021’de yüzde 3,3 artması bekleniyor. Avrupa ve İngiltere’de bakır tüketiminin 2021’de yüzde 7,8, 2022’de yüzde 2,6 artarak 3,1 milyon tonu aşması bekleniyor.