Kontrol, danışmanlık, finansal danışmanlık, risk danışmanlığı, vergi ve ilgili alanlarda, birçok farklı sanayide faaliyet gösteren özel ve kamu dalı müşterilerine dünya çapında hizmet sunan Deloitte, bu yıl 11’incisini yayımladığı 2022 Y ve Z Jenerasyonu Araştırması’nın sonuçlarını açıkladı. Türkiye dahil toplam 46 ülkede Y Kuşağı’ndan 8 bin 412, Z Kuşağı’ndan da 14 bin 808 kişi ile gerçekleştirilen araştırma sonuçları; gençlerin ömür maliyeti, iklim değişikliği, gelir dağılımı eşitsizliği, jeopolitik çatışmalar konusunda telaşlı olmalarına rağmen, olumlu toplumsal değişimleri yönlendirmeye kararlı olduklarını ortaya koydu. Araştırmaya nazaran Y ve Z Jenerasyonu bununla birlikte, finansal dert, iş/yaşam istikrarı eksikliği ve daima yüksek gerilim düzeyleri üzere günlük ömür zorluklarıyla uğraş ediyorlar. Araştırmaya Türkiye’den katılan Y ve Z Nesli, bilhassa finansal mevzulardaki tasaları ve gerilim düzeyleriyle globaldeki yaşıtlarını geride bıraktı.
Araştırmadan satırbaşları…
● Ankete nazaran bu sene Y ve Z Jenerasyonu en büyük telaşları olarak ömür maliyetlerini görüyorlar. Dikkat cazip bir formda iştirakçilerin kıymetli bir kısmı ise siyasi istikrarsızlığı, savaşı ve ülkeler ortasındaki çatışmaları en büyük kaygıları ortasında belirtiyor.
● Z Kuşağı’nın yüzde 46’sı ve Y Kuşağı’nın yüzde 47’si yalnızca aldıkları maaş ile geçiniyor ve masraflarını karşılayamayacaklarından kaygı ediyor. Tıpkı vakitte Z Kuşağı’nın yüzde 72’si ve Y Kuşağı’nın yüzde 77’si, ülkelerindeki zenginlik ve yoksulluk ortasındaki uçurumun giderek arttığını belirtiyor.
● Bu finansal meseleler nedeniyle birçok Y ve Z Jenerasyonu çalışma modellerini yine tanımlıyor. Z Kuşağı’nın yüzde 43’ü ve Y Kuşağı’nın yüzde 33’ü ikinci bir yarı yahut tam vakitli ek işte çalışıyor.
●Türkiye’deki Y ve Z Kuşağı’nın finansal telaşları, globaldeki ortalamalara nazaran yüksek seyrediyor. Z Kuşağı’nın yüzde 28’i, Y Kuşağı’nın ise yalnızca yüzde 30’u kendilerini mali açıdan inançta hissettiklerini belirtiyor.
İşten ayrılmayı düşünüyorlar
● İşe bağlılık bir evvelki yıla nazaran biraz artsa da, Z Kuşağı’nın yüzde 40’ı ve Y Kuşağı’nın yaklaşık yüzde 25’i, iki yıl içinde işlerini bırakmak istiyor, bunların da yaklaşık 3’te biri, diğer bir iş bulmadan ayrılmayı düşünüyor.
● Y Kuşağı’nın ve Z Kuşağı’nın son iki yılda mevcut konumlarını bırakmasının bir numaralı nedeni maaşlar. Birebir vakitte bir patron seçerken iş/yaşam istikrarı oluşturmak ve öğrenme/gelişim fırsatlarını pahalandırmak de en değerli öncelikleri ortasında.
● Ankete nazaran Y ve Z Kuşağı’nın ehemmiyet verdiği bir öteki husus ise işyerlerinin ve misyon tariflerinin kendi bedelleriyle uyuşması. Patronlarının toplumsal ve çevresel hususlara ait tavırlarından mutlu olanların birebir işte beş yıldan fazla kalmak isteme olasılıkları daha yüksek görünüyor.
● Bunlara ek olarak daha esnek çalışma için açık bir talep var. Z Kuşağı’nın yüzde 49’u ve Y Kuşağı’nın yüzde 45’i kısmen de olsa uzaktan çalışıyor, yüzde 75’i ise bunun tercih ettikleri çalışma biçimi olacağını söz ediyor. Tasarruf yapabilmek, ilgilendikleri öteki şeyler için vakit yaratabilmek ve aileleriyle daha fazla vakit geçirmek, Y ve Z Kuşağı’nın uzaktan çalışma seçeneğine olumlu bakmasının en kıymetli nedenleri olarak göze çarpıyor.
● Türkiye’yi incelediğimizde ise mevcut işlerinde devam etmek isteyen Y ve Z Kuşağı’nın sayısı 2021 yılına nazaran artış gösteriyor. Z Nesli için bu oran yüzde 28, Y Kuşağı’nda da yüzde 51. Ayrıyeten tercih ettikleri çalışma sistemine baktığımızda Z Jenerasyonu yüzde 60 ve Y Nesli yüzde 63 oranında hibrit çalışma nizamına geçmek istiyor.
Sürdürülebilirlik ve etraf hala çok kıymetli
● Çevreyi korumak Y ve Z Jenerasyonu için kıymetli gündem unsurları olmaya devam ediyor. Ankete katılanların yaklaşık yüzde 75’i, dünyanın iklim değişikliğine cevap vermede kritik bir noktada olduğuna inanıyor, lakin yarısından daha azı gezegeni müdafaa uğraşlarının başarılı olacağı hakkında optimist düşünüyor.
● Z Kuşağı’nın ve Y Kuşağı’nın büyük çoğunluğu (yüzde 90) etraf üzerinde oluşturdukları tesirleri azaltmak için gayret sarf ediyor. Birçoğu sürdürülebilir seçimler yapmak için daha fazla para ödemeye hazır olduklarını belirtiyor. Z Kuşağı’nın yüzde 64’ü, çevresel açıdan sürdürülebilir bir eser satın almak için daha fazla para ödeyeceğini söylerken, yüzde 36’sı o kadar sürdürülebilir olmayan daha ucuz bir eser seçeceğini belirtiyor.
● Y ve Z Jenerasyonu, işletmelerin ve patronların etraf konusunda daha fazlasını yapmasını istiyorlar. Z Kuşağı’nın sırf yüzde 18’i ve Y Kuşağı’nın yüzde 16’sı, patronlarının iklim değişikliğiyle gayrete güçlü formda bağlı olduğuna inanıyor. Y Nesli ve Z Jenerasyonu, patronların tek kullanımlık plastiklerin yasaklanması ve insanların daha düzgün çevresel kararlar almasına yardımcı olacak eğitimler sağlanması üzere çalışanların direkt iştirakini sağlayan görünür iklim aksiyonlarına öncelik verdiğini görmek istiyor.
Gerilim düzeyleri hala yüksek
● Araştırmaya nazaran Z Nesli tertipli olarak gerilimli ve telaşlı. Neredeyse yarısı birçok vakit kendilerini gerilimli hissettiklerini söylüyor. Y Kuşağı’nın gerilim düzeyi de yüksek fakat geçen yıla nazaran az da olsa azalma kelam konusu. Uzun vadeli finansal hususlar ve günlük finansal durum, her iki kuşak için de en kıymetli gerilim faktörleri olmaya devam ediyor.
● Gerilim konusunda Türkiye’deki Y ve Z Kuşağı’nın ortalaması, küresel ortalamaya nazaran daha yüksek. Z Kuşağı’nın yüzde 56’sı, Y Kuşağı’nın ise yüzde 52’si birden fazla vakit kendilerini gerilimli hissettiklerini belirtiyor.
● Bu ortada, tükenmişlik her iki jenerasyonda de çok yüksek. Z Kuşağı’nın yüzde 46’sı ve Y Kuşağı’nın yüzde 45’i çalışma ortamlarının son derece ağır olduğunu ve artan talepler nedeniyle kendilerini tükenmiş hissettiklerini vurguluyor. Ayrıyeten Z Kuşağı’nın yüzde 44’ü ve Y Kuşağı’nın yüzde 43’ü, birçok kişinin iş yükü baskısı nedeniyle yakın vakitte şirketlerinden ayrıldığını söylüyor.
● Pandemi sonrası devirde Y ve Z Kuşağı’nın genel ruh hali, globalde güzelleşme gösterse de Türkiye’de bozulmaya devam ediyor. Araştırmaya nazaran Türkiye’deki Z Kuşağı’nın optimistlik düzeyi 100 üzerinden 21, Y Kuşağı’nınki ise 19 düzeyinde. Globalde bu oranlar 35 düzeylerinde.
● Araştırmaya nazaran iş yerinde zihinsel sıhhate ve iyiliğe öncelik verme konusunda patronlar ilerleme kaydediyorlar. Ankete katılanların yarısından fazlası pandeminin başlangıcından bu yana işyerinde refah ve zihinsel sıhhatin patronları için daha fazla odak noktası haline geldiğine katılıyor. Bununla birlikte, artan odaklanmanın sahiden olumlu bir tesiri olup olmadığına dair karışık yorumlar kelam konusu.
Yüksek enflasyon gerilim yaratıyor
Deloitte Türkiye İnsan İdaresi Hizmetleri Önderi Cem Sezgin; artan hayat maliyetlerinin Y ve Z jenerasyonları için en büyük tasa sebebi olduğunu vurguladı. Yüksek enflasyon düzeyleri göz önüne alındığında bu tasaların anlaşılır olduğunu belirten Sezgin, Y ve Z nesillerinin para tasarrufu ve birikim yapabilecekleri esnek çalışma tertibine geçmek için açık bir talebi olduğunu da belirtti.