Aysel YÜCEL
Pandemi ve akabinde Rusya-Ukrayna savaşıyla global tedarik zincirinde Türkiye’nin rolünün artması, Ticaret Bakanlığı’nı lojistikteki sorunları çözmek konusunda harekete geçirmiş, bilhassa transit ticareti kolaylaştırmaya yönelik adımlar gündeme alınmıştı. Lojistikçilerin ve antrepo işletmecilerinin beklediği Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik dün Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yeni yönetmelikte, birkaç istisna dışında dalın tüm taleplerinin karşılandığı dikkat çekti.
Bahisle ilgili son periyotta Ankara ile yakın temaslarda bulunan ve son olarak bu bahisteki taleplerini Ticaret Bakanı Mehmet Muş’a yönelik ziyaretlerinde lisana getiren Memleketler arası Nakliyecilik ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) yetkilileri, yeni yönetmeliği kıymetlendirdi. UTİKAD Lideri Ayşem Ulusoy, “Lojistik kesimi ve üyelerimizin iş yapış biçimlerinin dünyaya entegrasyonu konusundaki teşebbüslerimiz devam ediyor. Kesimimizin yararına olacak her noktada hem kamuyla hem memleketler arası mercilerle hem de paydaşlarımızla görüşmelerimizin olumlu sonuçlar vermesi UTİKAD ismine değerli bir başarı” diyerek, yeni yönetmelikten memnuniyetlerini belirtti.
Yeni yönetmelikte taşıma işleri organizatörleri açısından büyük değer taşıyan ve UTİKAD’ın uzun bir müddettir üzerine çalışmalar yaptığı şu unsurlar öne çıktı:
1- “Madde 141/A (1) Müsaadeli gönderici yetkisi kapsamında taşıması gerçekleştirilecek ihracat beyannameleriyle hudutlu olarak, gümrük beyannamesinin müsaadeli gönderici tesisinin bağlı bulunduğu gümrük yönetimi yerine kişinin yerleşik olduğu yerdeki gümrük yönetimine verilmesine müsaade verilebilir. (2) Birinci fıkra kapsamında tescil edilen beyannamelerde eşyanın sunulduğu yerde misyonlu muayene memuru; evrak denetimi, muayene ve rejimin gerektirdiği öbür süreçleri beyanın verildiği yer gümrük yönetimi ismine gerçekleştirir.” Ayşem Ulusoy, bu unsurla ilgili olarak ,“Gümrük süreçlerini kolaylaştırması kapsamında müsaade gönderici yetkisine sahip tesislerden yapılacak ihracat süreçlerinde gümrük beyannamesinin Türkiye’nin her yerinden açılabilecek olmasını da olumlu bir gelişme olarak değerlendiriyoruz” dedi.
2- “Satıcı yahut göndericisi ile yurtdışındaki alıcısı aşikâr olan eşya ise 6/7/2018 tarihli ve 30470 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliği kapsamında yetki evrakı sahibi olan ve taşıma evrakında bildirim tarafı olarak yer alan taşıma işleri organizatörleri tarafından antrepo beyannamesi verilerek genel antrepolara konulabilir. Elleçleme sürecine tabi tutulması ve yurtdışındaki alıcısına sevki dışında bu eşya hakkında öbür bir tasarrufta bulunulmasına müsaade verilmez. Kullanıcı olarak taşıma işleri organizatörleri, 522’nci hususta belirtilen yükümlülükleri yerine getirmekten sorumludur.” Bu unsurun UTİKAD tarafından takip edildiğinin altını çizen Lider Ayşem Ulusoy; “Bu husus transit ticaretin gelişim alanları kesim raporu hazırladığımız da bizim için en kıymetli hususlardan biriydi. Türkiye’nin doğal olarak bir transit ticaret HUB’ı olması projesi kapsamında bunu gündeme almıştık. Zira İpek Yolu’nun üstünde olan ülkemizde geçişlerde bu mallar çok değerli yer kapsıyordu. Bilhassa muhakkak birçok ülkeden gelen malın konsolide olarak sonuncu varış noktasına gitmesi için kıymet arz ediyordu. Bu noktada büyük bir adım atıldığını görüyoruz” dedi.
Antrepo açma ve işletme izinlerinde müddet kalktı
3- “(1) Antrepolar için antrepo açma ve işletme müsaadeleri süresiz olarak verilir. Yapılan denetim, inceleme ve kontrollerde bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen antrepolarla ilgili olarak 525’inci husus kararları uygulanır.” Antrepoların beş yılda bir ruhsat yenileme süreçleri ile ilgili değişikliğin de kesimin faydasına olduğunu pahalandıran Lider Ulusoy; “Zaten gümrüklü antrepoların belirli özelliklere sahip olması gerekiyordu ve her sene bütün bu ilgili ilgili incelemeler yapılıyordu. Bu yenilemeler kamuya ekstra bir iş yükü olacaktı. Bu değişikliğin de isabetli olduğunu düşünüyoruz” diye konuştu.
Teslim yükümlülüğü ticari hukuk kurallarına nazaran yapılacak
4- Gümrük Yönetmeliği’nin 130. Unsurunun 1. Fıkrası şöyle değiştirildi; ‘Tabi tutulduğu gümrükçe onaylanmış süreç ve kullanımın gerektirdiği kuralların yerine getirilmesi ve gümrük vergilerinin ödenmesi yahut teminata bağlanması suretiyle gümrük süreçlerinin bitirilmesi halinde eşya teslim edilebilir duruma gelir. Eşyanın teslimi; eşya sahibi, taşıyıcı, işletici kuruluş yahut bunların temsilcileri ortasındaki kontrat kararlarına nazaran gerçekleştirilir.’ Yönetmelik değişikliğindeki bir başka kıymetli hususun eşyaların teslimi ile alakalı olan kısım olduğunun altını çizen Ayşem Ulusoy şöyle konuştu: “Bu da dalın önemli bir sorunuydu. Bildiğiniz üzere gümrük vergileri ödenmiş, gümrük işleri tamamlanmış eşya özgür statüde kalıyor. Lakin bunun tesliminde kimi düşünceler kelam konusu oluyordu. Gümrük Yönetmeliği’nin bu biçimde çıkması ile bir arada teslim yükümlülüğü artık ticaret hukuku kurallarına nazaran yapılacak. Bunun da yerinde bir düzenleme olduğunu düşünüyoruz.”
İthal parsiyel yükteki sorun hala tahlil bekliyor
Ticaret Bakanlığı, dış ticaretin yarıdan fazlasının yapıldığı İstanbul gümrüklerinde parsiyel eşyanın süreksiz depolanan eşya statüsünde iki iş günü antrepoya konulabilmesine yönelik 10 yıl süren istisnai uygulamayı Eylül 2020’de kaldırmıştı. Bu durum antrepolarda bir haftaya varan beklemelere neden olunca dal geri adım talep etti. Gümrüklü Antrepo İşletmecileri Derneği (GAİD) Lideri Cavit Değirmenci, kesim olarak üç taleplerinin karşılandığını fakat antrepo beyannamesi verme mühletinin 48 saate çıkarılması çalışmasının da kısa müddette sonlandırılmasını heyecanla beklediklerini söyledi. UTİKAD Lideri Ayşem Ulusoy da “Mevcut durum TIR ve kamyonların ihracata dönüş suratını çok yavaşlatmaktaydı. Bu kıymetli gündem unsurumuz maalesef bu yönetmeliğe yetişmedi. Fakat yakın vakitte bu düzenlemenin de gelmesini bekliyoruz” dedi. Antrepocuların karşılanan talepleri ise şöyle: “2017 yılından evvel açılan antrepoların m2 sini 5000m2 ye tamamlama mecburiliği kalktı. Her beş yılda Antrepo ruhsat müsaade yenilemesi kalktı. Gümrük süreci bitmiş özgür deverana tabi eserlerin antrepodan çıkarılması mecburiyeti, ithalatçı firma ile taşıyıcı ve antrepo İşletmecisi ortasındaki mukavele kararları de göz önünde bulundurularak pahalandırılacak.”