Doğan Selçuk ÖZTÜRK
● Erol Beyefendi, sizi tanıyarak başlayabilir miyiz?
1962 Antakya-Hatay doğumluyum. Birinci ve orta eğitimimi orada bitirdikten sonra İTÜ’de okumak üzere İstanbul’a geldim ve hayatımın geri kalanını burada geçirdim. İTÜ Bilgisayar Mühendisliği kısmının ikinci periyot öğrencilerindenim. Türkiye’nin bilgisayarla yeni tanıştığı devirler… Mezuniyetim 1987 yılı şubat ayına denk düşer. Yaklaşık 35 yıllık bir iş hayatım var, bilgisayarla tanışıklığım ise 40 yılı geçti. İş hayatına kurumsal bir firmada başladım fakat içimdeki girişimcilik tutkusu, kısa bir mühlet sonra beni kendi işimi kurmak için harekete geçirdi. Böylelikle 1989 yılı temmuz ayında Index Bilgisayar’ı kurduk. Merhum babam Antakya’da esnaftı, ticarete bakışı ondan öğrendim, deneyimlerini hayata yansıtabilmek en büyük bahtım oldu. İkinci bahtım, o periyotlarda pazarın neredeyse ferdî bilgisayar ile tanışmamış olmasıydı. Bir yandan da bu durum muazzam derecede avantajlıydı zira muhakkak ki pazar tanışacak ve patlayacaktı.
SLOGANIMIZ: ONE STOP SHOPPING
●Index’i kurarken hangi noktayı hedeflemiştiniz, perakende alanında olmadığınızı biliyoruz, örneğin.
Index’i üç bilgisayar mühendisi ve bir makine mühendisi olmak üzere dört İTÜ’lü olarak kurduk. Şu anda 2 milyar dolara yakın cirosu olan bir yapıdan bahsediyoruz. Index’in bu kadar büyümesinde ve bugünlere gelmesinde, ortamızda yaptığımız istişareler sonucunda ortaya koyduğumuz vizyon ve iş modelinin yattığını görüyoruz. Kuruluş maksadımıza uygun bir sloganımız var: One stop shopping (tek noktadan tedarik). “İyi bir bayi örgütümüz olsun, düzgün bir eser portföyümüz olsun. Hardware (donanım) manasında sonuncu tüketiciye değil, satıcılara odaklanalım. Bayilerimiz gelsinler ve kendi müşterilerine satabilecekleri eser portföylerini bizden alsınlar.” İş modelimizi bunun üzerine inşa ettik.
Bir de şirketleşme modelimizden bahsetmek istiyorum. Kendi kulvarındaki eser kümelerini farklı şirketler altında birleştirdik ve front ofis yapımızı bu türlü kurduk. Şunu kastediyorum: Örneğin; tüketim materyallerinde uzman kuruluşumuz Despec. 3S dediğimiz server, software, storage (sunucu, yazılım, depolama) üzere katma pahalı eserlerin distribütörlüğünü yapan firmamız Netex. Tüm şirketlerimize ortak hizmet veren finans, muhasebe, ithalat ve ihracat üzere birimlerimizden oluşan güçlü bir back ofis yapılanmamız var. 98’de kurduğumuz bu şirketleşme modeli bizi çok süratli bir biçimde dalda liderliğe taşıdı. Bize mahsus bu yapı muazzam derecede süratli çalışmamızı, süratli karar vermemizi, finansal araçları aktif kullanmamızı sağladı. Münasebetiyle ülkemize onlarca defa yabancı sermaye getirme talihimiz oldu. Genç teşebbüsçü arkadaşlarıma da bundan 10-15 sene sonrasını düşünerek kurgularını yapmalarını öneriyorum her vakit.
● Şirketi kurduktan sonra yaşadığınız enteresan bir anınızı dinleyebilir miyiz?
Biz Index’i 1989 temmuzunda kurmuştuk, bu anlatacağım olay 1990 yılının ocak ayında gerçekleşti. İş hayatına tutunmaya çalıştığımız devirlerdi. 3M firmasında çalışan, çok yakın bir arkadaşımız vardı. Post-it eserini çıkarmışlar, onun lansmanını yapacaklarmış. Bize renkli ekran bulup bulamayacağımızı sordu. O periyot ekran bulmak güç, hele bir de renklisini bulmak… Biz ne yapıp edip bir tane renkli ekran bulduk ve 3M firmasının birkaç günlüğüne kullanmasını sağladık. Arkadaşımız için yaptığımız küçük bir jestti. İşi bitince renkli ekranı iade ettiler. Bizim için de sıkıntı kapandı.
Daha sonraki günlerde, 3M firmasının o dönemki yöneticisi bizi aradı, kendisini tanımıyorduk. Bizimle görüşmek istiyordu, ortak bir gün belirleyip kendisini ziyarete gittik. “Bir sefer şunun faturasını ödeyelim” dedi. “Katiyen olmaz, biz arkadaşımıza yardım ettik.” dedim. Biraz daha sohbet edip ayrıldık yanından. Birkaç gün sonra tekrar aradı. “Sizin satabileceğinizi düşündüğümüz bir eser kümesi var. Gelin bunlarla ilgilenin.” dedi.
Bize gösterdiği eserler disketler, veri kartuşları, manyetik bantlar üzere eserlerdi. O devir için yeterli eserlerdi lakin yeteri kadar pazarı yoktu. Bizim için hiç cazip olmayan bir teklifti. Zira biz o periyot için yüksek teknoloji eğitimi almıştık, tüketim gereçlerini tabiri caizse küçümsüyorduk. 3M’in o dönemki yöneticisinin ısrarı olmasaydı kabul etmezdik herhalde. Meğer o kabul; bize distribütörlük yapma, kontrat yönetme, pazarlama kanalı oluşturma üzere hususlarda bir know-how kazandırdı. 3M üzere memleketler arası bir firmayla “A’dan Z’ye nasıl çalışılır?” konusunda tecrübe edindik. Bu kontrat Index’in nüvesini oluşturdu. 1998 yılında da tüketim materyalleri alanında Despec ile ülkemize çok önemli bir yabancı sermaye girişi sağladık. Birkaç yüz milyon dolar süreç hacmi olan Despec Türkiye, bugün hala yapımızın içinde halka açık bir şirket olarak faaliyetlerine devam ediyor. Günün sonunda karşılık beklemeden yaptığınız küçücük bir güzellik yerini buluyor.
IBM’İN ÖNÜNDEN GEÇERKEN İÇERİ GİRMEYE KARAR VERDİM
● Başladığınız vaktin en kıymetli markası IBM idi. IBM’le işbirliğiniz nasıl başladı?
O periyotlarda dünyada en büyük PC pazar hissesi doğal olarak IBM’e aitti. Akabinde gelen 20-30 firmaya baktığınız vakit neredeyse 10 tanesi IBM’in tahlil ortaklarıydı. Bu türlü bir yapının içinde olmak, düşlerimizden bir tanesiydi fakat bildiğimiz kadarıyla distribütörlük vermek üzere bir niyetleri yoktu. Kendilerine ilişkin 6-7 ana bayi vardı, bir de o ana bayilerden alıp satanlar vardı ki biz de onlardan bir tanesiydik. 1994 yılında Levent’te IBM binasının önünden geçerken içeri girmeye karar verdim. Randevum yoktu. IBM firmasının o periyottaki yöneticisi ile görüşmek istediğimi söyledim. Beni üst aldılar. Sıkıntımı anlattım. Garip garip baktı. “Ben bu anlattıklarını bir düşüneyim” dedi. 8 ay sonra bize kontrat verdiler. O bizi farklı bir noktaya götürdü.
● Neydi onları ikna eden?
Şöyle bir şey olduğunu sonradan öğrendik. IBM’de dünya genelinde distribütörlük yapısına geçme hazırlıkları varmış. Lakin hiç bu türlü bir şey söylemediler bize. Başlangıçta bizi klasik bir tahlil ortağı olarak atadılar. 1995 başı prestijiyle toplam sekiz tahlil ortağı vardı.
Yedisi klasik alıp satan firmalar, biri de distribütör görünümlü bizim firmamız. Tarih çok hoş aktı, aşağı üst 6 ay sonra Amerika’dan distribütör atayacağız dediler. Geri kalan yedi firmanın formasyonunu değiştirip atayacakları distribütöre bağlama kararı aldılar. Sonuç olarak üç distribütör atadılar. İkisi klasik tahlil ortağı yapısındandı, bir tanesi bizdik. Böylelikle distribütörlüğümüz tescillendi. Bu IBM kontratı sonrasında HP ve Compaq, akabinde da Cisco ve Intel geldi.
İnsanlar hayalleri kadar yaşıyorlar, hayalleriniz ne kadar büyük olursa yolunuz çok daha değerli olacaktır. Kâfi ki o hayalinize siz inanın, etrafınızdakileri de buna inandırın.
MAÇI ÇEVİRİNCE APAYRI HİSSETTİM
●HP kontratı sizi açık orta birinciliğe taşımış. Bu kıssadan biraz kelam eder misiniz?
1994 yılında, yıllık yaklaşık 20 bin adet PC’nin satıldığı vakitlerde, 8 günde 4.500 adet IBM PC eseri (Aptiva) satarak fevkalade bir rekor kırmış ve distribütörlük alanında artık çok hatırı sayılır bir yere gelmiştik.
1996’ya geldiğimizde, HP’nin tüketim materyallerini satıyorduk fakat donanımda rastgele bir unvanımız yoktu. IBM’den aldığımız güçle, sahip olduğumuz know-how ve kanal becerimizle HP kontratını almak ismine şanslı hissediyorduk kendimizi.
Kısa listeye iki firma kalmıştı. Alamadık, maalesef bizi tercih etmediler. Dünyanın sonu üzere hissetmiştim. Özgüvenin çok dikkatle kullanılması gerekiyor. Bizim yerimize seçilen firma bir, bir buçuk yıl içerisinde bu işten büsbütün çekilmeye karar verince tekrar oyuna dahil olduk ve 1998’de kontratı aldık. 2000 yılı prestijiyle da ciro pahası, kârlılık bedeli, EBITDA, kanal sayısı üzere hangi pahası alırsanız alın açık orta bir numara olduk.
Hayatta mağlubiyetler de var. Mağlubiyetler de zaferler de birbirinin ortağı. İnsan gerçekten düştüğü vakit kalkmasını bilmeli. Dünyanın sonu olmadığını bilmeli. Alışılmış geri dönüp yorum yapmak çok rahat oluyor. Yoksa o yaşadığımız günleri unutmam mümkün değil. 1998’de maçı çevirince değişik hissetmiştik.
Misafirperverlik de kıvamında olmalı
● Bayilerinizle yahut iş ortaklarınızla unutamadığınız anılarınız oldu mu?
Maalesef 10 yıldır pek fazla kanal ziyareti yapabildiğimi söyleyemem. Anadolu insanı çok misafirperverdir. Urfa’da unutamadığım bir anımız olmuştu. Urfa’daki dostlarımız bizi tekrar her zamanki üzere fevkalade ağırlamışlardı. Şahane akşam yemekleri, keyifli sohbetler. Gece çok sıcak olmuştu, uyanmıştım. Hava almak için dışarı çıktığımda bizim bayilerin hepsinin orada oturduklarını gördüm. Bir gereksinimimiz olabilir diye nöbettelerdi! Biraz fazla bir misafirperverlik olabiliyor bazen. Bunun bir de tam karşıtı var. Bize yatırım yapan Polonyalı bir teşebbüs sermayesi kümesini İstanbul’da pek düzgün ağırlamıştık. Hem gün içi toplantılarda hem de akşam yemeklerinde. Neredeyse kuş sütü eksikti. Urfa kadar olmasa da… (Gülüyor) Daha sonra Polonyalı dostlarımızın teklifleri ile ben de orada küçük bir yatırım yapmıştım. Orta sıra gidiyordum idare şurası toplantılarına. O ziyaretlerde bakıyorum akşam yemeğine çağıran yok. Öğle zati yemek yok, birkaç tane sandviç ekmeği, yanında tereyağı, bir de termos, yüklü olarak kahve. Benim baskılarım sonucunda çay da eklemişlerdi. Diyeceğim o ki hayattaki her şey üzere misafirperverlik de kıvamında olmalı.
Teknoloji önderlerinin neredeyse hepsi portfoyümüzde
Index Küme bugün 33 yıllık hikayesiyle, üçü halka açık olmak üzere 5 şirketiyle 2000 yılından bu yana Türkiye’nin teknoloji eserleri distribütörlüğü alanında açık orta liderliğini sürdürüyor. Başta Apple olmak üzere, 200’ün üzerinde markadan bahsediyoruz, dünyanın başkan teknoloji markalarının neredeyse hepsi portfoyümüzde ve Türkiye genelinde 8000’e yakın iş ortağımız mevcut.