Handan Sema CEYLAN
DÜNYA’nın geleneksek olarak düzenlediği Anadolu’nun Nabzı anketi artık her üç ayda bir Türk Teşebbüs ve İş Dünyası Konfederasyonu’nun (TÜRKONFED) takviyeleri ve SAM’ın tahliliyle okurlarımızla buluşacak. 2021 yılının birinci çeyreğini kapsayan ve 12 sorudan oluşan araştırmamıza 43 kentten alanında öne çıkan 300 iş insanı katıldı. DÜNYA gazetesinin tüm Türkiye’ye yayılmış ofisleri, TÜRKONFED’in üyeleri ve kentlerinin önde gelen iş dünyası temsilcileri ankette soruları yanıtladı. Pandemi yılı 2020’de şirketi için “Küçüldü” diyenlerin oranı yüzde 20,7 oldu. Bu devirde her 10 iş insanından 4’ü mevcut işini koruduğunu tabir etti. Lakin iş dünyasının canlanma ile ilgili beklentisi önümüzdeki yıllara kaldı. Her 10 iş insanından 6’sı bu yılın sonraki çeyreklerinde bir canlanma beklemiyor. Ekonomik canlanma için “2022’de başlar” diyenlerin oranı yüzde 41,0 olurken “iki yıl boyunca canlanma olmaz” diyerek karamsar tablonun en siyah rengine işaret edenler yüzde 22,3’ü temsil etti. 2021’in ikinci çeyreğinde canlanma bekleyenlerin oranı yüzde 16,3 oldu. Canlanma için üçüncü çeyreğe işaret eden kısmen optimist kitle ise her 5 iş insanından birini temsil etti. Pandeminin de tesiriyle zorlaşan şartlarda verimliliği ve karlılığı artırmak isteyen firmaların birinci başvuracağı tahlil ise “maliyet azaltma”. İş insanlarının yaşadığı en değerli sorun ise “hammadde sıkıntısı”. Piyasanın en değerli birinci sıkıntısını yüzde 40,3 ile iş insanları hammadde olarak işaret etti. İkinci kıymetli sorunun en fazla belirtildiği şık ise yüzde 25 ile “nakit sıkışıklığı” oldu. Vadelerin uzaması ise “üçüncü en değerli sorunun” yüzde 23,7 ile başkan şıkkı olarak öne çıktı. Türkiye iktisadını zorlayan birinci husus olarak iş dünyası “girdi maliyetlerindeki artış”a işaret ediyor. Bunu sırasıyla “enfl asyon”, “üretim ve sanayi politikaları”, “vergi politikaları”, “işsizlik”, “jeopolitik riskler” ve “hukuk” takip ediyor. Tüm şiddetli şartlara karşın iş dünyası yatırım iştahından da vazgeçmemiş durumda. İş insanları yüzde 62,7 ile bu yıl yatırımda olduğunu söylüyor.
Pandemi şiddetini artırırken kronik sıkıntılara tahlil kaide
ORHAN TURAN – TÜRKONFED İDARE HEYETİ LİDERİ
Ülkemizin pandemi dahil tüm krizlerden çıkış reçetesi üretim ekonomisiyken, kalkınma ve rekabetçilikte iktisadın en kıymetli aktörleri olan KOBİ’lerin yatırım, üretim ve istihdama sağladıkları katkı kıymetli bir potansiyel yaratıyor. 2019 yılı prestijiyle Türkiye’de tarım dışı dallarda faaliyet gösteren yaklaşık 3,2 milyon işletmenin yüzde 99,8’ini KOBİ’ler oluşturuyor. Ölçek bazında değerlendirirsek, bu firmaların yüzde 92,3’ü mikro, yüzde 6,4’ü küçük ve yüzde 1,1’i orta büyüklükteki işletmeler. KOBİ’ler ayrıyeten toplam cironun yüzde 50,4’ünü, istihdamın yüzde 72,4’ünü sağlıyor. İhracatın da yüzde 40’ında KOBİ’lerin tesiri göze çarpıyor. Elhasıl KOBİ’ler, dünyada olduğu üzere ülkemizde de üretim iktisadının ana dinamosu ve tedarik zincirinin en kıymetli halkası. TÜRKONFED’in ana odak noktalarından biri olan KOBİ’lerin iktisada dair öngörülerini öğrenmek, yaşadıkları temel meseleleri tespit etmek ve teknoloji-dijitalleşme yatırımlarıyla ilgili fikir edinmek üzere DÜNYA Gazetesi ile Anadolu’nun Nabzı Araştırması’nı başlattık. Araştırmanın birinci çeyrek sonuçları, TÜRKONFED olarak yaptığımız farklı çalışmalar ve alandan aldığımız geri bildirimlerle de örtüşüyor. Pandeminin şiddetinin arttığı bu devirde, işletmelerimiz artık kronik bir sıkıntıya dönüşen finansmana erişim, nakit akışı ve ham husus maliyetlerindeki artış noktasında önemli zahmetler yaşıyor. Büyük işletmelerimize nazaran kırılgan yapıya sahip olan KOBİ’lerin sıkıntılarının tesirli bir formda çözülmesi için gerekli düzeneklerin süratle devreye alınması koşul. Buna paralel olarak, bankacılık bölümündeki yüksek kredi faizleri ve teminat şartlarına dair problemler da tahlil üretilecek alanlar olarak öne çıkıyor. Tüm bu gelişmelere rağmen işletmelerimizin önümüzdeki periyoda ait yatırım yapma iştahı, ekonomimiz açısından umut veriyor. KOBİ’lerimizin kaliteli büyümesi, ülkemizin kalkınma seyahatinde da çok değerli bir ivme yaratacak, finansman dahil temel sorun alanlarına tesirli tahliller de rekabet gücümüzü artıracaktır.
Üç sağlam kurumun işbirliği ve grup çalışmasıyla gerçekleştirildi
HAKAN GÜLDAĞ – DÜNYA (NBE) İDARE ŞURASI LİDERİ
Gerçek iktisada öncelik veren gazetemizde iki sayfaya yayılmış olan bu çalışma, DÜNYA’nın araştırma gazeteciliği argümanına hoş bir örnek oluşturuyor. Bugün bütün ülkelerde her türlü ekonomik aktivite hakkında bilgi toplayan, işleyen ve raporlayan kurumlar var. Bunların kimileri resmi, kimileri da üniversite, dernek ya da araştırma şirketleri üzere özel kuruluşlar. Lakin görüyoruz ki, bu araştırmaların bir birden fazla sıkıntılı. Bu meselelerin en kıymetlisi ‘güvenilirlik’. Gerçek performansı yansıtmak yerine, olguları olduğundan daha uygun ya da berbat göstermeye çalışan ‘araştırma’ çok maalesef. Hesaplanış biçimleriyle, tariflerle oynananlar da uğraşı… ‘Anadolu’nun Nabzı Anketi’ üç muteber kurumun işbirliği ve bir grup çalışmasıyla gerçekleştirildi. Hedef, iktisadın performansı ve iş dünyasının davranış ve beklentilerinin hakikat olarak derlenmesi, bilimsel standartlarda tahlili ve tarafsız yorumu ile toplumu aydınlatmak. Gerçeğe ayna tutmak. Ve ‘fikri takip’ ile sürdürülebilirliğini sağlamak. Zira olayları, fikirleri ve eğilimleri sonuna kadar takip etmenin araştırmacı gazeteciliğin en kıymetli niteliklerinden olduğuna inanıyoruz. Bu değerli lakin bir o kadar da güç vazifede bizimle olan TÜRKONFED ve SAM grubuna herkese teşekkür ediyorum.
BM ve AB için de araştırmalar yürütüyoruz
CENAP NUHRAT/SAM ARAŞTIRMA – DANIŞMANLIK AŞ İDARE ŞURASI LİDERİ
Toplumsal Araştırmalar Merkezi (SAM) 1994’te kuruldu. İstanbul merkezli SAM’ın Türkiye’nin 13 vilayetinde birlikte çalıştığı tahlil ortağı bölge ofisleri var. SAM toplumsal, siyasal ve ekonomik araştırmalar yapar. Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği üzere memleketler arası kuruluşlarla yerli ve yabancı akademisyenler için çalışmalar yürütüyoruz. Ülke içinde çeşitli kamu kuruluşları ve lokal idareler için araştırmalar yapıyoruz. Siyasi kamuoyu yoklamaları, sanayi kuruluşları kurum kimliği araştırmaları ve medya araştırmaları aktiflik alanı içinde. Bugün bilgilerini açıkladığımız, DÜNYA Gazetesi ve TÜRKONFED’le birlikte yürütülen Anadolu’nun Nabzı anketinde iş dünyasının mevcut ekonomik ve siyasi konjonktür üzerine görüşleri derlendi. Araştırmada Türkiye’nin mevcut yatırım ve üretim ortamının tahlili yapıldı. İş dünyasının öncelikli problemleri ve bu problemlerin odaklandığı noktalar belirlendi. Ayrıyeten, iş dünyasının önümüzdeki periyotta nasıl bir yatırım siyaseti izleyeceği araştırıldı. 2021 yılının birinci çeyreğini kapsayan bu araştırma üç ayda bir tekrarlanacak.
Her şeye karşın her 3 iş insanından neredeyse ikisi “yatırım” diyor
İş dünyası pandemi ile birlikte hem global hem ulusal sıkıntılarla baş etmeye çalışırken, yatırım iştahından da kayıp yaşamadı. Yılın birinci çeyreğinde “2021’in önümüzdeki çeyreklerinde yatırım yapacak mısınız” sorusuna ankete katılanların yüzde 62,7’si “Evet” cevabını verdi. Bu iştirakçiler içinde yatırımlarını “Tevsii-kapasite artırımı” olarak tanımlayanlar birinci sırada. Bunu sırasıyla “yeni yatırım” ve “Ar-Ge” takip ediyor. “Dijitalleşme ve bulut” yatırımı da dördüncü sıradan bu alanların akabinde geliyor.
“İşten çıkarma yasağı kaldırılsın” talebi geldi
Pandemi nedeniyle iş dünyası ve çalışma hayatı için alınan önlemlerden biri de işten çıkarma (fesih) yasağı olmuştu. Ankete katılan her 5 iş insanından 4’ü bu yasağın kaldırılmasını istedi. Yasağın kaldırılmaması tarafında görüş beyan edenler ise yüzde 21’de kaldı. Fesih yasağı pandemi periyodunda tartışalan kıymetli önlemlerden biri olmaya devam ediyor. Personeller fesih yasağı nedeniyle “Kod 29″dan işten çıkartıldıklarını belirterek, iş ahlakına uymayan bu uygulama münasebeti ile protestolar gerçekleştiriyor.
Hangi kentlerde anket yapıldı?
DÜNYA Gazetesi’nin tüm Türkiye’ye yayılmış ofis ağıyla gerçekleştirilen anket her ne kadar Anadolu’nun Nabzı Anketi olaraka markalaşsa da Trakya ve İstanbul iş dünyasının da fikirlerini yansıtıyor. Anketin gerçekleştirildiği kentler şöyle: Adana, Afyon, Amasya, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bursa, Çanakkale, Çorum, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elâzığ, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kırşehir, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Mersin, Muğla, Nevşehir, Ordu, Osmaniye, Rize, Sakarya, Samsun, Sinop, Sivas, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon, Van, ve Yalova