İş insanı Ethem Sancak, Çin İş Geliştirme ve Dostluk Derneği’nin düzenlediği 1. Memleketler arası Nesil ve Yol Türkiye Sempozyumu’na katıldı. Sempozyumun, “Dijital İpek Yolu ve Tarım” başlıklı 2. gün 2. oturumunda konuşan Sancak, yükselen Asya’nın kendi kıymetleri ve sistemleriyle yeni bir dünya ve uygarlık inşa ettiğini söyledi.
Ethem Sancak’ın konuşmasında öne çıkan kısımlar şöyle:
TARIM İNSANLIĞIN EN TEMEL BEDELİ
“Çin İş Derneği kurucusu Adnan Akfırat’ın neredeyse 40 yıllık arkadaşıyım. Girişimciyim. Medya, teknoloji, ilaç, bir sürü teşebbüs işine girdim çıktım. Neredeyse 40 yıldır, dilim döndüğünce, tarımın olmazsa olmaz bir dal olduğunu, insanın en temel bedelinin tarım olduğunu daima anlatmaya çalışıyorum.
Yıllar evvel TÜSİAD’ın YK üyeliğini yaptığım bir devirde kürsüden şunları demiştim: “Tarımla uğraşmalıyız, saygıdeğer iş adamları. Uğraşamazsak geleceğimiz tehlikede. Çocuklarımız, torunlarımız aç kalabilirler, kıtlıkla karşılaşabilirler. İnsanlık tarihinde bu kıtlıklar olmuş. O denli çok da uzak bir vakit da değil. Örneğin İrlanda’da beşerler kıtlık yaşamışlar, göçmek zorunda kalmış. Deva Osmanlı olmuş. Osmanlı olmasa, tahminen de İrlanda ıssız bir adaydı yahut kimler yaşardı aşikâr değil.”
GLOBALLEŞME TARIMA KÜSTÜRDÜ
Neredeyse 30-40 yıl evvel neoliberal sistem ve globalleşme denilen aldatmacanın tesiriyle dünya nüfusunun yaklaşık 3’te 2’si tarıma küstü. Tarım, aşağılanan bir kesim haline dönüştürüldü insan dimağında. Tarımla uğraşan geniş nüfuslar zoraki göçlerle kentlere yığıldılar. Nitekim dünya bugün onun büyük düşüncesini çekiyor.
Bir Rusya-Ukrayna krizinin sonucu, tedarik zincirleri kırılınca, artık çağdaş çağda dünyanın saygın yayınları yaklaşan bir büyük kıtlıktan bahsetmeye başladı. Bu bir gerçek.
Neyse ki bir musibet, bin nasihatten düzgündür. Umarım ki insanlık bundan sonuçlar çıkartır ve insanlığın geleceği kararmadan bir çıkış yolu bulur.
Bu çıkış yolunun olmazsa olmazı, Nesil ve Yol stratejisi çerçevesinde, insanlık tarafından kabul edilebilir rasyonel kurallara uyan bir dünya doğar ve bu dünyada oluşan kurallar ve düsturlarla ki bunların insan onurunu temel alması lazım, adil olması lazım, bunlara uygun Asya’da geçmiş yıllarda olduğu üzere yeni bir medeniyet gelir ve insanlığın anası Asya tekrar kendi yavrusu beşere sahip çıkar.
BATI, UYGARLIK KUŞUNU KESTİ
Zira maalesef Atlantik ve Batı, beşere bedel vermediği için, paraya taptığı için, bütün parlak telaffuzlarına karşın insanlığa düzgün bir gelecek inşa edemedi. Onlar da artık itiraf ediyorlar, bu gidişle insanlık bir felakete toslayacak ve büyük bir yıkım çıkacak.
Yani yaklaşık 500 yıl evvel Doğulular olarak Batılılara teslim ettiğimiz uygarlık kuşunu, daha çoğaltıp geliştireceklerine kesip yeme yolunu seçtiler. Ve uygarlık boğulmayla yüz yüze geldi. Artık bu uygarlık kuşu, Kaf Dağı’nın gerisindeki Anka kuşu, yine doğduğu topraklara, Asya’ya dönecek ve oradan yine insanlık doğacak, yeni kurallar doğacak.
Nesil ve Yol projesi aslında bu. Buna kara çalan Batılı düşünürler, Jenerasyon ve Yol projesini bir Çin projesi olarak insanlara anlattılar. Bu bir Çin projesi değil.
Bu bir uygarlık yolu aslında. Orada hapsedilmiş hazineler, zenginlikler, bilgi baruttan kağıda kadar bütün bilgi birikimi Asya’yı geçerek Akdeniz medeniyetiyle birleşiyor ve insanlık diğer bir safhaya geçiyor, büyük uygarlıklar doğuyor.
UYGARLIK BU YOLDA DOĞUYOR
Mesela o yol üzerindeki Türkler, Asya çobanlarından oluşan Türk kavimleri bin yıl içinde üç büyük imparatorluk inşa ediyorlar. Büyük Selçuklu, o yolun nimetleri üzerinde yükseliyor. Gerisinden Eyyübi İmparatorluğu, sonra Memlük. Ondan sonra insanlık tarihinin gördüğü en büyük ekonomik tertip olan Osmanlı İmparatorluğu. Ve Türkler yetiştirdikleri üniversal çapta binin üstüne bilim insanıyla, ölmüş antik Roma ve Yunan medeniyetlerini tekrar canlandırıyorlar ve insanlığa ışık oluyorlar. Büyük servetler, büyük zenginlikler doğuyor. İnsanlık karnını doyurmaya başlıyor bu yol sayesinde ve insanlık kimliğini buluyor. Bilim gelişiyor, sanat, gelişiyor, ticaret gelişiyor, insan kendi etiğini yaratıyor, kentler doğuyor, müzik doğuyor, kimya doğuyor, matematik, astronomi doğuyor, uzay bilinmeye başlanıyor. Bütün bunlar o tarihi İpekyolu’nun sayesinde oluyor. Sonra ne oluyorsa oluyor, Batı’ya geçiyor bu uygarlık.
‘ELİMİZDE BİLGİSAYARLARLA AÇLIKTAN ÖLECEĞİZ’
Tarihi İpekyolu’nun üstünde doğan bütün medeniyetlerin, Türklerin, Farsların, Hintlerin, Çinlilerin ideolojisinin temelinde, “her şey insan içindir” var. Dinleri de, yaklaşımları da insanı temel alır. İnsan, Allah’ın yer yüzündeki halifesidir. En kutsal varlıktır.
Ancak Batı’ya geçince uygarlık, Tanrı’yı bitiriyorlar ve paraya tapmaya başlıyorlar. İlah, para oluyor. Paranın halifesi de insan değil. Para endeksli Batı medeniyeti, tahminen bir ekip kullandığımız teknolojileri ürettiler lakin onların hiçbirisi para etmiyor. Mesela bilgisayarları yarattılar, hepimiz hayranlıkla kullanıyoruz. Lakin bir kıtlıkta, bilgisayarlar kimsenin karnını doyurmaz. Yani elimizde bilgisayarlarla açlıktan öleceğiz. Elimizde gelişmiş aletler, yapay zeka olacak lakin biz açlıktan öleceğiz.
DİJİTAL İPEKYOLU’NDA TARIM
İnsanın üç temel dürtüsü var, barınma ve güvenlik, birisi beslenme, oburu de üreme ve geleceğe kalma. Bu üç temel işlev belirliyor insanı ve beşere bağlı bağları. Yeni, çağdaş İpekyolu’nda dijital gücü ve kaynağı kullanacağız ve muhtaçlık olan üç temel ögenin artması, gelişmesi, insan refahı için yardımcı olarak bunlardan yararlanacağız.
Tarımda da bu türlü. Tarımın aslı toprak, güneş, sudur. Bunlar varsa tarım olur. Gelişen teknolojileri bu alanlardaki randımanı arttırmak için kullanmalıyız. Bu manada da memleketler arası iş birlikleri yapmalıyız. Birbirlerinin kıymetini arttıracak yeni kimyasallar bulmak, besinin protein bedelini yükseltecek yeni teknolojiler uygulamak. Ancak işin temeli, toprağı kıymet vermek, suya kıymet vermek, onu arttırmaya çalışmak ve güneş gücünü de kullanmak.
Çağdaş İpekyolu’nda dijitalleşme ve tarım dediğimizde benim anladığım, bu teknolojik imkanları, bu nesli faaliyete geçirecek Asyalı ülkelerin paylaşmaları lazım. Dijital sistem buna yarar ve imkân sağlıyor.
‘KENDİ DİJİTAL DÜNYAMIZI YARATACAĞIZ’
Bizim bu Dijital İpekyolu’nu oluşturabilmemiz için Asyatik kavimler ne yapmalı? Kendi internetlerini, dijital dünyalarını oluşturmalılar. Bunu oluşturmadıkları sürece yeni bir dünya, yeni bir iktisat, yeni bir uygarlık yaratmaları mümkün değil.
Altmış tane Batılı ülke, fırsat bu fırsat deyip, Rusların bütün paralarına, mülklerine el koydular. Hiç yargı, mahkeme kararı olmadan. Hiç Birleşmiş Milletler kararı olmadan. Tam bir insanlığın ilkel vaktindeki vahşet periyodu. Asurbanipal yahut Nebukadnezar bile bu türlü yapmamıştır. Tarihin en büyük despotları bile bu kadar despot olmamışlardır.
Ve buna karşı, yeni İpekyolu ki ben buna yoldan öte ayağa kalkan ve tekrar doğan Asya uygarlığı diyorum, bu uygarlığın tekrar yükselebilmesi için bizim kendimize mahsus, bu Batılı ülkelere muhtaç olmayacağımız sistemleri inşa etmemiz lazım.”