İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclisi’nin ağustos ayı olağan toplantısı, ‘Enerji Arzındaki Gelişmelerin Avrupa ve Türkiye’ye Etkileri’ ana gündemiyle Odakule Fazıl Zobu Meclis Salonu’nda gerçekleştirildi. İSO İdare Şurası Lideri Erdal Bahçıvan, Rusya ile Ukrayna ortasında yaşanan savaş nedeniyle Rusya’ya uygulanan yaptırımlar ve bunun sonucunda Rusya’nın Avrupa’ya gaz sevkiyatını azaltması sonucu, bahsin Avrupa’da tam bir güç krizine dönüştüğüne şahit olunduğuna dikkat çekti.
Bahçıvan, son günlerde, Avrupalı birtakım sanayi firmalarının güç maliyetleri nedeniyle üretime orta verdiğini, dar gelirli ailelerin kışı soğukta geçireceklerini, güç firmalarının iflas ediyor olduğu istikametindeki kritik haberlerin de gündeme damga vurduğunun altını çizdi.
50 yıl evvel yaşanan petrol şokunun jeopolitik tansiyonlardan kaynaklandığını anımsatan Bahçıvan, “Bugün yaşamakta olduğumuz kriz ise pandemi sonrası tedarik zincirindeki aksamalar ve stok erimesi sebebiyle arzın talebi karşılayamaması sonucu tetiklendi. Uygulanan yaptırımlar nedeniyle Rusya’nın Avrupa’ya güç arzını azaltması da krizin derinleşmesinde değerli rol oynadı ve oynamaya da devam ediyor.” dedi.
Yaşanan krizin ana nedenlerinden bir oburunu ise son yıllarda güç kesimindeki arama ve yatırımların azalması olarak gösteren Bahçıvan, “Yakın geçmişe baktığımızda, 1980’lerden başlayarak süratle özelleştirilen güç kesiminin, sabit yatırım üzerinden kar etmeye çalıştığını ve kapasite artırmadığını görüyoruz. Bununla birlikte bankaların fosil yakıtlı santrallere kredi vermekte isteksiz davranması da arama ve yatırımlara ket vuran kıymetli bir faktör olmuştur. Bugün, Memleketler arası Güç Ajansı’nın datalarına nazaran 2022’de güç yatırımlarının yüklü bir biçimde pak güç olmak üzere yüzde 8 artarak 2,4 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. Fakat bu yatırımların ne geleceğin beklentilerini ne de günümüz güç krizini karşılamaktan epey uzakta olduğu bir gerçek.” değerlendirmesini yaptı.
“Enerji kaynaklı toplumsal yük artacak”
Enerji krizinin iklim krizi ile etkileşiminin de dünyayı içinden çıkılamaz bir duruma getirdiğini belirten Bahçıvan, devamında şunları söyledi: “Fosil yakıtlar iklim krizinin ana sebebi olarak görülürken güç krizi sebebiyle Avrupa ve Asya’da kömürden elektrik üretiminin canlandırılması, karbon emisyonlarının artmasını da beraberinde getiriyor. Öte yandan iklim değişikliği tesiriyle çok sıcaklar, güç tüketimini artırırken nükleer santrallerde soğutma suyu sebebiyle randıman yüzde 30 oranında düşüyor. Biraz evvel tabir ettiğim üzere Rusya’ya yönelik uygulamaya konan ekonomik ve finansal yaptırımlara karşılık Rusya da gazı bir koz olarak kullanmakta. Bu formda siyasallaşan güç krizinin, önümüzdeki devirde toplumsal yükleri artıracağı da kaçınılmaz görünüyor. O denli ki global ölçekte yaşanmakta olan yüksek güç ve besin fiyatları nedeniyle toplumlarda yükselmeye başlayan olumsuz sesler de buna işaret ediyor. Bu olumsuz toplumsal sesler karşısında dünya devletleri de harekete geçmeye başladı. Fransa, elektrik sistemini kamulaştırmayı, nükleer güç santrallerini yenilemeyi planlarken; İngiltere’de güç şirketlerinin kârlarına ek ve büyük vergiler getirilmesi tartışılıyor. Almanya ve Belçika nükleer güçten vazgeçme planlarını rafa kaldırıyor. Fransa, Hollanda ve Danimarka’da elektrik kısıntısı ve ışık söndürme kampanyaları başlatılıyor.”
Enerjide bağımsızlık vurgusu
“Yaşamakta olduğumuz güç krizinin bizlere gösterdiği en kıymetli gerçek, güçte ülkelerin kendi kendilerine yetebilmelerinin, bağımlı olmamanın ne kadar değerli olduğudur.” sözünü kullanan Bahçıvan, şöyle konuştu: “Bu hedefle ülkemizde doğalgaz ve petrol kaynaklarına yönelik arama çalışmalarını ve gaz depolama kapasitemizin artırılmasına ve farklı güç kaynaklarının çeşitlendirilmesine yönelik faaliyetleri takdirle izliyoruz. Güçte kendi kendimize yetebilmemiz için varlıklı güneş, rüzgar ve öteki yenilenebilir güç kaynaklarına sahibiz. ‘Enerjide Yeşil Dönüşüm’ü gerçekleştirebilmemiz için gerekli yenilenebilir güç yatırımlarının en güçlü enstrümanlar ile daima olarak teşvik edilmesi gerekiyor. Mayıs 2019’da yayımlanan lisanssız yönetmeliği, sanayicilerimizi çatılarına güneş gücü yatırımı yapmaya teşvik etmiş, üretilen gücün gereksinim fazlasının satılabilmesine de imkan sağlamıştı. Lakin, 11 Ağustos’ta yayımlanan karar ile satışı yapılabilecek elektrik ölçüsü tüketilen ölçü ile sonlandırılmıştır. Bu uygulama mevcut ve yeni yatırımları olumsuz etkileyebilecektir. Güce yönelik yatırımların uzun vadeli yatırımlar olduğunu, yatırımlara yönelik siyaset ve teşviklerin bu bakış açısı ile belirlenmesi gerektiğini bilhassa vurgulamak istiyorum.”