Adalet Bakanlığı İsimli İstatistikleri, derin ekonomik krize ayna tuttu. Datalara nazaran icra ve iflas dairelerindeki belge sayısında patlama yaşandı. Evrak sayısının 2021 yılı prestijiyle 32 milyona çıktığı ortaya çıktı.
2021 yılında açılan icra ve iflas belge sayısı ise 8,3 milyon. 2020 yılında icra ve iflas dairelerine gelen evrak sayısı 6,7 milyondu. Bu durum 1 yılda icra ve iflas evrak sayısındaki artışın yüzde 24 hızlandığını gösteriyor.
Birgün’den Mustafa Bildircin’in haberine nazaran 32 milyon belgeden karar bağlanan sayısı 3,3 milyon. 24 milyon belge, 2022 ve sonraki yıllarda görüşülmek üzere rafa kaldırıldı.
İcra ve iflas dairelerindeki belgelerin tipleri de isimli istatistiklerle paylaşıldı. Buna nazaran, 2021 yılındaki icra ve iflas belgelerinin 2 milyon 904 binini, mahkeme kararı bulunan belgeler, 27 milyon 314 binini ise mahkeme kararı bulunmayan evraklar oluşturdu. Adliyelerdeki 4 bin 490 belge ise “İflas” çeşidi altında sınıflandırıldı. İcra ve iflas belgeleri, 2021 yılında ortalama bin 54 günde karara bağlandı.
İSTANBUL’DA 1505 İFLAS
Adalet Bakanlığı, icra ve iflas dairelerindeki belgelerin coğrafik bölgelere nazaran dağılımını da paylaştı. Marmara Bölgesi, 14 milyon 659 bin icra ve iflas belgesi ile birinci sırada yer alırken Ege, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerindeki belge sayısı sırasıyla 3 milyon 694 bin, 3 milyon 646 bin ve 4 milyon 997 bin olarak rapora yansıdı.
İstanbul ve Ankara en çok iflas belgesi görülen kentler olurken İstanbul’daki iflas evrakı sayısı kayıtlara, bin 505 olarak geçti. Başşehir Ankara’daki icra ve iflas belgelerinin toplam sayısının ise 509 olduğu bildirildi. İstanbul ve Ankara’yı, 159 iflas belgesi ise Antalya takip etti.
İFLAS DALGASI KAPIDA
Ekonomi Profesörü Burak Arzova icra ve iflas evraklarındaki artışın nedeninin ekonomik kriz olduğunu belirtti. Arzova’nın mevzuya ait şu değerlendirmede bulundu: “Şirketler üzerinden ve şahıslar üzerinden icralar artmış olabilir. Şahıslar üzerinden artan icraların alım gücü kaybıyla ilgisi var. Yüksek enflasyon, bunun getirmiş olduğu fiyat ve alım gücü kayıpları, maaş artışlarının yüksek enflasyonu telafi etmemesi bunların hepsi bu belgelerin artmasındaki temel nedenlerden birisi.
Şirketler bazında artan icra evrakları da çok tehlikeli. O vakit da şirketlerin bilhassa iç pazara satış yapmakta zorlanmaları, tahsilat zahmetleri içerisinde olmaları, bu önümüzdeki periyot de silsile olarak devam ederse tehlikeli sonuçlar doğurabilir. İstanbul Sanayi Odası 500 (İSO 500) içerisindeki şirketlerin büyük çoğunluğu öz kaynak dışında yani yabancı kaynakla büyüme gerçekleştirmişler.
Daha net söz edecek olursak yabancı kaynakların toplam işletmeler içerisindeki oranı yüzde 70’lerin üzerine çıkmış durumda. Şirketler borçlu ve bu borçlulukları gün geçtikçe artıyor. Yabancı kaynaklara borçluluğu da şirketler kendi ortalarındaki borçlulukla döndürüyorlar. Karşılıklı olarak ticaret gerçekleştiriyorlar. Mal satıyor daha sonra tahsil ediyor ya da vade tanıyorlar birbirlerine. Şirketlerin tahsilat sorunu içerisine girmeleri durumunda o vakit o zincir etkilenir ve sonuç itibariyle şirketin iflası başka şirketin de iflasını beraberinde getirecek bir sonuç doğurabilir.”
BORÇLAR TAHSİL EDİLEMEYEBİLİR
İcra uzmanı Prof. Dr. Murat Yavaş ise icra müdürlüklerinde ve mahkemelerde önemli yoğunluğun yaşandığına değindi. Yavaş, mali yapının bozulmasıyla borç istikrarlarının de etkilendiğini belirterek şu değerlendirmede bulundu:
“Mali yapı bozuldukça mal tedarik etmiş olduğu şirketlere borçları gecikiyor. Mali yapısı uygun olan şirketlerin ya da şahısların durumu da değişiyor. Burada değerli olan icra takibinin başlatılması değil tahsil edilebilmesi. Her icra takibinin başlatılıyor olması bunun tahsil edileceği manasına gelmiyor. Rastgele bir alacak teziyle takip başlatılıyor ancak alacaklı ekseriyetle alacağına ya hiç ulaşamıyor ya da kısmen ulaşabiliyor.
Milyonlarca takip belgesi bulunmasına karşın bunların kıymetli kısmı alacağın tahsilini sağlayamıyor. İcra dairelerinin de durumu parlak değil, iş yükleri çok fazla. Mahkemelerin de iş yükleri çok fazla.
Alacaklılar icra belgesiyle yükü icra müdürlüğüne bırakıyorlar. Sürecin devamında icra müdürlüğündeki takipler genel mahkemelere yansıyor. Genel mahkemeler kendilerine ilişkin esas iş yüklerinden ötürü icra belgesi kaynaklı sıkıntıların tahlilini uzmanlara bırakıyorlar. Oradan gelecek rapor doğrultusunda karar kurmaya çalışıyorlar.”