Hüseyin GÖKÇE
ANKARA – Dün TBMM’de kabul edilen ve bugünkü Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Torba Yasası’nın Mayıs ayı boyunca çeklerin bankalara ibraz edilemeyeceğine ait kararı gün uzunluğu bankacılık sistemini tıkadı.
İş dünyasından gelen ağır talep üzerine Ticaret Bakanlığı öğlenden sonra bir açıklama yaparak, bu tarihler ortasında karşılığı olan çeklerin banka tarafından ödenebileceğini belirtti ve bu mevzuyla ilgili taraflara bildirim yapıldığını açıkladı.
Lakin gazetemiz müelliflerinden Bumin Doğrusöz, yasa kararının çok açık olduğunu belirterek, bankaların ibrazı yasak olan çeki ödeyemeyeceğini söyledi.
Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, ilgili kanun hususunun münasebetine atıfta bulunulduğuna dikkat çeken Doğrusöz, “Gerekçenin temel alınabilmesi için kanunun muğlak yahut yoruma açık olması gerekir. Fakat burada kanun direkt ibraz yasaktır demek suretiyle, net bir tabir kullanmıştır. Münasebetiyle lafzın açık olduğu yerde, yargı kararlarında belirtildiği üzere yorum yapılamaz” dedi.
Maddedeki ibraz yasağına karşın ödeme yapacak bankanın çek borçlusuna karşı sorumlu olacağının altını çizen Doğrusöz, “Ödeme yapılan tarih ile 1 Haziran ortasındaki müddet için faiz kadar bir tazmin yükümlülüğü altına girebilirler. İbrazı kanun ile yasak olan ve ibraz edilemeyen bir çeki banka ödeyemez” dedi.
Jet onay gelmişti
TBMM’de kabul edildikten sonra jet süratiyle onaylanarak Resmi Gazete’de yayınlanan torba kanun düzenlemesinin 15’nci hususu, dün öğlene kadar bankacılık sistemini çek istikametiyle büsbütün tıkadı. Düzenlemeye husus madde, 30 Nisan ile 31 Mayıs tarihleri ortasında bankalara çek ibrazı yapılamayacağını cağını öngörüyordu.
Kanun hususu çek ibrazını kesin olarak yasakladığı için, karşılığı olan çekler bile bankaya ibraz edilemediği için tahsilatı yapılamadı. Bankalar çekle ilgili takas süreçlerini de kabul etmediler.
Bunun üzerine, iş dünyası temsilcileri gerek toplumsal medya üzerinden gerekse direkt iktisat idaresiyle temasa geçerek, durumun düzeltilmesini talep ettiler.
Husus yasaklıyor fakat husus gerekçesiyle sorun çözüldü!
Torba yasanın ilgili hususu çok açık formda (karşılığı olup olmadığına bakılmaksızın) çekin ibraz edilmesini yasaklıyordu. Gelen şikayetler üzerine Ticaret Bakanlığı yazılı bir açıklama yaparak, ilgili hususun münasebetine atıfta bulunuldu.
Açıklamada düzenlemenin, kapanma periyodunda aksayan ödemeler yüzünden yasal takip yapılmaması maksadıyla çıkarıldığı belirtilerek,
“Bu prestijle, düzenlemenin emeli ve münasebeti de dikkate alınarak, ibraz müddetinin son günü 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri ortasına isabet eden çeklerin belirtilen tarihler ortasında bankaya ibrazı halinde çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunması kaydıyla çekin ödenmesi, aksi takdirde 1/6/2021 tarihinden evvel karşılıksızdır süreci yapılmaması gerekmektedir. Bu konuda oluşan tereddütleri gidermek ve uygulama birliğini sağlamak üzere ilgili kurumlara bildirim yapılmıştır” denildi.
Öğlenden sonra ise Ticaret Bakanlığı tıpkı içerikte bir bildirisi de Resmi Gazete’nin tekrarlanmış sayısında yayınladı.
Bankalar takas sistemini 20’ye kadar açık tutma kararı aldı
Düzenleme ile sabah saatlerinde çek takas sürecini de büsbütün durduran bankalar, Ticaret Bakanlığı’nın bu açıklamasının akabinde takas süreçlerine başladılar. Bankalar, geç saatlere kadar takas süreçlerine devam ettiler.
Kim ne şikayette bulunmuştu?
TOBB Lideri Rifat Hisarcıklıoğlu: Dün yapılan çek düzenlemesiyle ilgili karşılığı olan çeklerin de tahsil edilemediği şikayetleri geliyor. Karşılığı olan çeklerin ödenmemesi bütün sistemi kilitliyor. Bu sorunun hemen çözülmesini tüm iş dünyamız ismine talep ediyoruz
Hisarcıklıoğlu, toplumsal medyadaki bu paylaşımından yaklaşık 1 saat sonra, Ticaret Bakanlığı’nın duyurusunu paylaşarak, sorunun çözüldüğünü duyurdu.
ATO Lideri Gürsel Baran: Kapanma sürecinde çek ödemelerinin ertelenmesi kararı ticari sistemin tıkanmasına yol açtı. Üyelerimiz, bankalar açıkken ve öteki ödemeler de yapılıyorken, çeklerin ödenmemesinin, hatta karşılığı varken ödenmemesinin sorun olduğunu iletiyor. Üyelerimiz ismine tahlil talep ediyoruz
Bahçıvan: Çek tahsili ve icrası kararı, piyasalarda önemli bir belirsizliğe yol açtı
İstanbul Sanayi Odası İdare Şurası Lideri Erdal Bahçıvan, torba yasanın çek ibrazıyla ilgili kararlarının piyasada çok önemli bir belirsizlik yaratarak ödeme kaosuna yol açtığını söyledi. Bahçıvan bu mevzuyla ilgili olarak şu açıklamayı yaptı:
“Düzenleme yapılırken birtakım alanların eksik bırakılmasından ötürü yaşanan kaos, kesimlerimizde önemli bir belirsizliğin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Her ne kadar saatler içinde bu mevzuda düzeltmeler yapılsa da, bu cins kararların gerçeklerle ve piyasaya yansıyacak aksiliklerin evvelce hesaplanarak yapılması değerlidir. Zira alınan bu kararlar, böylesine kıymetli bir süreci suistimal ederek kendi çıkarı için kullanmaya çalışan insanlara fırsatlar verirken, başka yandan endüstricinin kendi finansal sorumluluklarını da aksatabilmektedir. Bugün birçok işletmenin kamuya, işçisine, dış ticaretteki iş ortaklarına karşı olan finansal sorumlulukları devam ederken, çek ayağının tartışmalı ve tek taraflı olarak kesilmesi; en önemli firmalarımızda dahi yaratacağı belirsizlikle, çok değerli bir açmaza neden olabilmektedir. Finans üzere bir dakikanın bile çok değerli olduğu biri hususta, bu çeşit uygulamaların kesim gerçekleri ve piyasa gerçekleri kıymetlendirilerek, kesimlerle iştişare edilerek ve bu hassasiyetler içerisinde ele alınarak bir karara bağlanması gerekmektedir.”
Düzenleme :
Torba yasa çeklerin 30 Nisan-31 Mayıs tarihleri ortasında bankaya ibraz edilmesini yasakladı.
Yarattığı sorun:
Şirketler karşılığı olan çekleri bile bankaya ibraz edemediler, bu durum tüm nakit akışını bozdu. Bankacılık sistemini tıkadı.
Tahlil:
Ticaret Bakanlığı maddede ibraz yasağı diye kesin söz olmasına karşın, karşılığı olan çeklerin bankalara ibraz edilebileceğini belirterek, sorunun çözüldüğünü açıkladı.
Ticaret Bakanlığı bir de bildiri yayınladı
Çek ile ilgili kasvetleri genelge ile çözmeye çalışan Ticaret Bakanlığı öğlenden sonra yinelenmiş Resmi Gazete’de bir te bildiri yayınladı.
Bildirimde 30 Nisan ile 31 Mayıs tarihleri ortasında çek ibraz yasağının bulunduğu belirtilirken, bu kararın münasebetinde kapanmanın ticari hayata olumsuz tesirlerinin azaltılmasının amaçlandığına dikkat çekildi.
Bildirimde, düzenlemeyle Covid-19 salgın hastalığı nedeniyle uygulanan kısıtlama önlemleri kapsamında çekini bankaya ibraz edemeyen alacaklının hakkının korunmasının yanı sıra borçlunun ödeme günü bu tarihler ortasına denk gelen borçlarını 1/6/2021 tarihinden sonra ödeyebilmesine de imkân sağlandığı belirtilerek,
“a) İbraz müddetinin son günü, 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri ortasına isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler ortasında bankaya ibraz edilmesi halinde, çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunması kaydıyla çek bedelinin ödenmesi gerekmektedir.
b) İbraz müddetinin son günü, 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri ortasına isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler ortasında bankaya ibraz edilmesi ve çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunmaması halinde, 1/6/2021 tarihinden evvel 5941 sayılı Çek Kanunu kapsamında karşılıksızdır süreci yapılmayacaktır. 1/6/2021 tarihinden sonra ise kelam konusu çeklerle ilgili gerekli süreçler yapılabilecektir” tabirleri kullanıldı.