Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği (GYODER), gayrimenkul bölümünün alt segmentlerini üçer aylık periyotlar halinde değerlendirdiği, ‘GYODER Gösterge’ Türkiye Gayrimenkul Kesimi 2022-1. Çeyrek Raporu’nu yayınladı. GYODER’in ZiraatGYO’nun katkıları ile hazırladığı ‘GYODER Gösterge’ 2022-1. Çeyrek Raporu’na nazaran, 2022 yılı birinci çeyrekte konut satışları, bir evvelki çeyreğe nazaran yaklaşık yüzde 21,6 oranında bir artışla 320 bin 63 adede ulaştı. Aylara bakıldığında ise Mart ayı 134 bin 170 adet konut satışı ile çeyrek datalarının en yüksek satış sayısını yakalamış oldu. Birinci çeyrekte birinci satışlar çeyreklik bazda yüzde 17,5 oranında artışla 94 bin 437 adet olurken ikinci el satışlar yüzde 23,5 oranında artışla 225 bin 626 adet oldu. Birinci satışların toplam satışlar içindeki hissesi ise mart ayı prestijiyle yüzde 28,6 ile en düşük düzeyine geriledi.
Konut Satın Alma Gücü Endeksi 68’e geriledi
Konut Satın Alma Gücü Endeksi ise bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 27,4, 2021’in birebir çeyreğine nazaran yüzde 26,1 düşüşle 68 düzeyine geriledi. En son 2020 yılı 4. çeyreğinde 100’ün üzerinde bir bedelde seyreden endeks, 2022 birinci çeyreği prestijiyle gösterdiği sert düşüş GYODER Gösterge’nin dikkat çeken başlıklarından oldu.
Raporu pahalandıran GYODER İdare Şurası Lider Yardımcısı Neşecan Cazip, sonuçların konut kredisi sağlayan kurumlar, gayrimenkul proje geliştiricileri ve kredi kullanıcıları açısından kıymetli bir ön görü niteliği taşıdığını vurguladı. Barınma muhtaçlığına yönelik konut erişimine ait problemlere tahlil bulmak ismine da kıymetli bir data olduğunu belirten Çekisi, “Türkiye’de ortalama gelire sahip bireyler, kendi birikimlerinin yanında kredi kullanımı ile gayrimenkul sahibi oluyor. Bu endekste bir ailenin ya da bireyin 120 ay vadeli konut kredisi kullanarak konut sahibi olup olamayacağını ölçen kıymetli bir ekonomik kıymetlendirme. Endekste referans noktası olarak görülen 100 kıymetinin altındaki bedeller mevcut finansal şartlarda konut kredisi kullanarak konut sahibi olunamayacağına işaret eder. 2022 yılında bu bedel yüzde 68 olarak açıklandı.” dedi.
Yabancıların gayrimenkul yatırımları sürdürecek
Rapora nazaran, yabancılara bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 45 artış oranıyla 14 bin 344 adet konut satışı gerçekleştirildi. Bu bilgilere nazaran yabancıların toplam satışlar içerisindeki hissesi bu yıl yüzde 4,5’e yükseldi. Birinci çeyrekte yabancılara yapılan konut satışlarında birinci sırada yüzde 41,7 hisse ile İstanbul, ikinci sırada ise yüzde 24 hisse ile Antalya yer aldı. Ülke uyruklarına nazaran en yüksek alım ise yüzde 15,6 hisse ile İran vatandaşları tarafından yapıldı.
Hususla ilgili olarak GYODER İdare Şurası Lider Yardımcısı Neşecan Cazip, raporda yer alan bilgilere nazaran yabancıların talebinin devam edeceğini, bilhassa vatandaşlık ve oturma müsaadesi için yapılan gayrimenkul alımlarının bu oranları daha üste taşıyacağını vurguladı. Cazibeli, nisan ayında yapılan düzenleme ile vatandaşlık hakkının 250 bin dolardan 400 bin dolara çıkarılmasının talep trendini değiştirmeyeceğini kaydetti.
Birinci el konut satışları düşüştü
2022 yılı genelinde toplam satışların yüzde 30,9’unu oluşturan 461 bin 523 adet konutun birinci satışı gerçekleşti. İkinci el satışlarda ise bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 33 oranında artış görülürken, 2021 yılında toplam 1 milyon 030 bin 333 adet ikinci el konut satışı gerçekleşti.
Birinci çeyrekte birinci satışlar çeyreklik bazda yüzde 17,5 oranında artışla 94 bin 437 adet olurken, ikinci el satışların yüzde 23,5 oranında artışla 225 bin 626 adede yükseldi. Böylelikle birinci satışların toplam satışlar içindeki hissesi, mart ayı prestijiyle yüzde 28,6 oranıyla en düşük düzeyine ulaştı.
Konut kredisi faiz oranlarının geçtiğimiz yılın tıpkı periyoduyla emsal olduğu birinci çeyrekte yüzde 44,7 oranında artış kaydederek 68 bin 342 adet ipotekli satış yapıldı. Öteki satışlar ise, geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde16,6 oranında artış göstererek 215 bin 721 adet olarak gerçekleşti. Toplam satışların yüzde 21,4’ünü oluşturan ipotekli satışlar, bu oran ile birinci çeyrekte bir evvelki yıla kıyasla artış eğiliminde olduğu ortaya koydu.
2022 yılı Mart ayı sonunda konut kredisi hacmi 311 milyar TL düzeyinde gerçekleşti. 2021 yılı Mart ayında yüzde 40 olan konut kredilerinin toplam tüketici kredilerindeki hissesi Mart 2022 prestijiyle 1,3 puan azalarak yüzde 38,7’ye gerilerdi.
GYO endeksi birinci çeyreğinde rekor tazeledi
Rapora nazaran, Ocak- Mart ayları ortasında piyasa kıymetinin 117 milyar TL’ye yükseldiği 37 adet GYO’nun yerli yatırımcı oranı yüzde 88, yabancı yatırımcı oranı da 2 puan yükselişle yüzde 12 olarak gerçekleşti. Dağıtılan temettü oranı 174 milyon TL olarak hesaplanan birinci çeyrekte, kurumsal yatırımcı oranı (yüzde 50,3) ile ferdi yatırımcı oranı (yüzde 49,7) neredeyse eşitlendi. GYO’lara yatırım yapan yabancı yatırımcılar sıralamasında ise ABD, Hollanda, Birleşik Krallık, Bahreyn ve Jersey birinci 5’te yer aldı.
GYF’lerin pazar büyüklüğü 16 milyar lirayı aştı
Türkiye’de Gayrimenkul Yatırım Fonu pazar büyüklüğü ise 2022 birinci çeyreği prestijiyle yüzde 23,5 artış göstererek, 16 milyar TL’yi aştı. 2021 yılının birebir çeyreği ile kıyaslandığında ise GYF Pazar büyüklüğü son bir yıllık dönemde yüzde 82,2 büyüme gerçekleştirdi. Ayrıyeten ihraç periyodu devam eden ve birinci sefer yatırım almış olan fonlar dahil olmak üzere toplam 84 gayrimenkul fonu da yatırım aldı.
Ofis kiralamadaki artış yüzde 100’ü aştı
2022 yılının birinci çeyreğinde gerçekleşen kiralama süreçleri toplam 123 bin 424 metrekareye ulaşarak, bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran 2 katı oranında artış gösterdi. Bununla birlikte, birinci çeyrekte yüzde 85’i metrekare bazında, yüzde 82’si ise adet bazında gerçekleşen kiralama muahedeleri, yeni kiralamalar oldu. Rapora nazaran birinci çeyrekte, metrekare bazında mutabakatların yalnızca yüzde 29’u Merkezi İş Alanında (MİA) yapıldı.
Mevcut AVM arzı 14 milyon metrekareye ulaştı
Rapora nazaran, Türkiye’deki mevcut alışveriş merkezi arzı 453 alışveriş merkezinde 14 milyon metrekare düzeyine geldi. Yapılan değerlendirmelere nazaran, Türkiye genelinde 30 alışveriş merkezinde yaklaşık 895 bin metrekare inşaat halinde olan kiralanabilir alan bulunuyor ve 2024 yılı sonu prestijiyle tamamlanması planlanan projeler ile birlikte Türkiye genelinde toplam arzın 14,9 milyon metrekare düzeyine ulaşması bekleniyor.