Leyla İLHAN
Türkiye’nin çimento kesiminin ebediyen gereksinimini karşılayacak maden rezervlerine sahip olduğuna değinilen panelde, üretimde kullanılan güç maliyetlerinin ise yüksek olduğuna dikkat çekildi. Maliyetin yüzde 70’ini oluşturan güçte dalın dışa bağımlı olduğu söz edilirken, yeni teknolojilerle hem çevreci üretim hem de rekabet açısından bölümün avantajlı hale getirilebileceği kaydedildi. Panelde ayrıyeten, endüstrideki üretimin aksamaması ve lokal hammaddeyle devam edilmesi için maden ocaklarına ruhsat garantisi sağlanması ve çalışma müsaadelerinin kısa vakitte verilmesi gerektiğine dikkat çekildi.
Ocakların devamı için ruhsat garantisi verilmeli
İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) Lideri Aydın Dinçer, tüm endüstrilerin hammaddesi olan madenciliğin Türkiye’de sanayi dallarına tesiriyle 40 milyar dolarlık kıymete ulaştığını söyledi. Dinçer, endüstrinin de besini olan madencilikte müsaade alma süreçlerinde uzama kaynaklı badireler yaşandığına dikkat çekti. Dinçer, “Ocakların devam etmesi için ruhsatlara teminat verilmesi gerekir. Müsaade mühleti dolduktan sonra madencilik yapılan alanda yeni müsaadeler verilsin ki o madencilik sürsün. Bu müsaadeler verilmeyince ithal maden getirmek zorunda kalıyoruz. O vakitte maliyet yüzde 15 ila 30 ortasında artıyor” dedi.
Yanlış bilgilerle ile kamuoyu baskısı yaratılıyor
Yaşanan meselelerin çimentoda maliyetleri yüzde 15 daha üst artırdığını söz eden Dinçer, bu alandaki kahrın ise mevzuat yerine yanlış bilgilerden ötürü oluşan kamuoyu baskısından kaynaklandığını belirtti. “Kamuoyundan baskı gelir telaşıyla müsaade dokümanlarında bazen yılları bulabilen gecikmeler yaşanıyor” diyen Dinçer, “Bu da yatırım iştahımızı bitirebilir. Maliyetleri artırma ya da üretimi durma noktasına getirebilir” yorumunu yaptı.
Kömür için Ar-Ge yapılmalı
Aydın Dinçer, yeşil güce dönüşte kömürün pozisyonunu da kıymetlendi. “Almanya bile elektriğin yüzde 30’unu kömürden elde ediyor. Madenlerin oluşumunda rastgele bir güç tüketimi olmuyor, üretim etabında oluyor. Lakin kömürde dünyayı yeşil güce dönüştürmek lazım. Kömürden çok farklı gereçler elde ediliyor. Kömür açısından çok varlıklı bir ülke olarak biz de birçok şey elde edebileceğimiz Ar-Ge çalışmaları yapılmalıyız” dedi.
Çimentoda maliyetin yüzde 70-80’ni güç
Elazığ’da 2016 yılında üretime başlayan çimento fabrikalarının ardında kendilerine 500 yıl yetecek kalker ve kil cevheri olduğunu belirten Seza Çimento İdare Şurası Lideri Prof. Dr. Yasemin Açık, “Kalker en ucuza aldığımız maden. Tahminen de bize yakın olduğu için kalkeri kili ucuza alıyoruz. Lakin güç üretiminde kullandığımız kömür ve petrokok da yurtdışına bağlıyız. Yurtiçinde istenilen yüksek kaloride kömür bulamadığımız için yurtdışından getiriyoruz. Lakin kura bağlı olduğu için petrokoka yüzde 200, kömüre yüzde 70 artırım geldi. Maliyetin yüzde 70-80’i kömür ve elektrik oluşturuyor. Bu alandaki artışlar bizim için büyük maliyetler oluşturuyor. Ayrıyeten hammaddemiz olan demir cevheri, alçıtaşı ponza üzere madenlerde vakit zaman yüksek fiyatlara maruz kalıyoruz” dedi.
Madenler için başka prosedür yapılmalı
Bir fabrikanın ömrünün 100 yıl olarak planlanırken, maden ruhsatının ortalama 3 ila 5 yılda alınabildiğini söz eden Açık, sanayi kuruluşlarının ani muhtaçlıkları göz önüne alınarak madenlerin ruhsatlandırılması için farklı bir prosedür yapılması gerektiğini söyledi. “Aynı vakitte kullanılan madenin yoğunluğuna bakılarak işletmeye Tek ÇED raporu alınabilir” diyen Açık, “Madenlerle ilgili düzenlemelerde yasal değişikliğe gidilmesine gereksinim var. Maden dalının günümüz şartlarına bakılarak daha teknolojik bir yapıya büründürülmeye muhtaçlığı var” dedi.
“Maden alanları da muhafaza altına alınmalı”
Endüstrinin cam damarı olan madenciliğin çimento dalının hammaddesi olan klinker, kil, demir cevheri ve demir oksitleri, silis oksitleri sağladığını aktaran Türkiye Madenciler Derneği (TMD) Lideri Ali Emiroğlu, “Bunlar ucuz materyaller. Zira fabrikaya yakınlar ve hepsi ülkemizden sağlanıyor. Türkiye madencilik dalı bunları sağlayacak bir özelliğe sahip” dedi. “Hammadde olarak külfetimiz yok. Bizi ebediyen götürecek bir hammaddemiz var. Lakin güç maliyetleri sanayi bölümü dahil en büyük maliyet kalemimiz” diyen Emiroğlu, “Enerji maliyetlerinin düşürülmesi için yerli kömürün devşirilmesi kömür madenciliğinin de ileri gitmesi için bir fırsat oluşturur” diye konuştu.
Kesimin temel sorunun ise ruhsat teminatı olduğunu belirten Emiroğlu, “8 bakanlık ve 24 kuruluştan müsaade alarak faaliyete başlıyoruz. Bunun güzelleştirilmesi ile endüstriye yatırım teminatı gelecek” dedi. Emiroğlu, madenciler olarak Türkiye’de kendilerine tahsis edilen orman alanının yalnızca binde 2.9’unu kullandıklarını belirterek, bu arazinin yüzde 60’ının ise ‘bozuk baltalık’ diye geçen ağaçsız alanlardan oluştuğunu söyledi.
“Atık ısı ile 500 bin konutun günlük elektriğini karşılıyoruz”
Pandemi sonrası iklim değişikliğiyle çabanın konuşulacağını belirten Türkçimento CEO’su Volkan Bozay, “Enerji ve kömür kullanımı devreye girdiğinde emisyonlar karbon salınımları kıymetli olacak. Önümüzdeki devirde AB yeşil mutabakata maksadı bölümün gidişatını belirleyecek üzere görünüyor. Artık ekonomik modellerin kalkınma hali de fosil yakıttan düşük karbonlu modele gidiyor” dedi. Çimento kesimi olarak yeşil mutabakat için bir yol haritasına gereksinimleri olduğunu aktaran Bozay şöyle konuştu: “Bu çerçevede bir çalışma başlattık. Katkılı çimento bu periyotta emisyonların düşürülmesinde değerli olacak. Araştırma ve geliştirme açısından kaçınılmaz çalışmaları yapıyoruz. Ayrıyeten son 10 yılda atık ısıda 23 fabrikada 2 milyar dolarlık yatırım yapıldı. Filtreler maliyetli yatırımlar lakin karşılıklarını alıyoruz. Hem güçten faydalanıyoruz hem de korbon emisyonlarını düşürüyoruz. 16 fabrikadaki filtrelerden atık ısı kazanımı ile 500 bin konutun günlük elektrik gücünü karşılayabiliyoruz.”
Çimentoda hammadde maliyetinin yüzde 15 olduğunu belirten Bozay, “Sıkıntı güç tarafında. Güç gereksinimi ağır olan bir kesimiz. Döviz bazlı güç maliyeti yüzde 80 civarında” dedi. “Bu noktada belediyelerin depoladığı çöpler atık ve geri dönüşüm konusunda çok kıymetli kaynaklar” diyen Bozay, “Şu an 32 milyon tonluk bir çöp var, bunun yaklaşık 7 milyon tonluk kısmını yakıta çevirebilir durumdayız. Bu süreç cari açığa 365 milyon dolarlık katkı sağlar” dedi.
Avrupa Yeşil Mutabakatı romantizm değil
Gazetemiz İdare Konseyi Lideri Hakan Güldağ ise “Avrupa Yeşil Mutabakatı ‘Paris’ kentinden ötürü bize romantizm üzere geliyor ancak değil. Bu bir sanayi evrakı, bir istihdam siyaseti mevzuya bu türlü yaklaşırsak çok daha düzgün olur” dedi. Madencilerin ve çimentocuların iklim değişikliğini dikkate alarak faaliyetlerini sürdürmesi gerektiğini belirten Güldağ, “İzin süreçlerinin daha sürdürülebilir formda devam etmesi gerekir. Belediyeler bunu sağlayamıyorsa, ikircikli davranıyorsa aslında işini yanlışsız yapmıyordur. Zira artan maliyetler yol su olarak dönüyor. Onun yerine kesime danışarak yapılacak en güzel kuralları belirleyerek bir tasarım yapılmalı. Verilecek yerde verilmeli ve işler geciktirilmemeli. Ona nazaran de bölüme sahip çıkmak lazım” açıklamasını yaptı.
Sürdürülebilirlikte dayanıklılık öne çıkıyor
Panelin moderatörlüğünü üstlenen Dünya Gazetesi Genel Kordinatörü Vahap Munyar da sürdürebilirlik konusunda ‘dayanıklılık’ üzere kıymetli bir bakış açısının geliştiğini söyledi. “Örneğin Borusan Caterpillar ronovasyon merkezi kurarak, eski makineleri yine elden geçirip sunuyor. Burada çok atağa geçtiklerini söylediler. Artık biz bunları daha uzun ömürlü olmasını istiyoruz, o denli bir bakış açısı dünyamıza geliyor” dedi. Öte ayandan yeni teknoloji ile yapılan çimento fabrikalarının önyargıları ortadan kaldırdığını belirten Munyar, “Eskisi üzere ‘etrafı kirletiyor’ telaffuzları ortadan kalkıyor. Koza, kendi etrafındaki alanları rehabilite etmeye başladı, hatta kendi zeytinlerini üretmeye başladı. Âlâ örnekler de artıyor” dedi.