Yener KARADENİZ
ABD’nin, dijital vergiler nedeniyle Türkiye’ye birçok eserde yüzde 25’i bulan ek gümrük vergisi uygulamasına karşı açılan dava için geri sayım başladı. Davaya taraf olacakların yazılı bildirim mühleti 30 Nisan’da doluyor. Davanın 7 Mayıs’ta görüleceğini belirten ihracatçılar, uygulamaya mevzu birçok eserde Türkiye’nin büyük üretici olduğuna dikkat çekerek ek verginin Türkiye’den çok ABD’li tüketiciler ve ithalatçılara ziyan vereceğini vurguladı. Bu kapsamda ülkedeki ticari partnerleri ile kontağa geçen ihracatçılar, kelam konusu ithalatçıların da davaya taraf olması için çalışmalarını hızlandırdı. Bilindiği üzere misilleme vergiye denen olan yüzde 7,5’lik Dijital Hizmet Vergisi 1 Mart 2020’de uygulanmaya başlandı. Dijital vergi Türkiye’de elde edilen hasılatı 20 milyon TL, dünya genelindeki hasılatı 750 milyon Euro yahut üzerinde olanlara uygulanıyor. Bu şirketler ortasında ise Facebook, Google, Amazon üzere ABD’li devler bulunuyor. Türk Amerikan İş Adamları Derneği ve Amerikan Ticaret Odası Lider Yardımcısı Süleyman Ulu, 26 Mart 2021 tarihi itibariyle ABD Ticaret Bakanlığı’nın bilhassa dijital vergi uygulayan ülkeleri bu soruşturma kapsamına aldığını hatırlattı.
Dijital vergiden vazgeçenler için soruşturma bitti
Avusturya, Hindistan, İtalya, İspanya, İngiltere ve Türkiye’nin bu ülkeler ortasında yer aldığını söyleyen Ulu, dijital vergiyi uygulamaktan vazgeçen Çek Cumhuriyeti AB ülkeleri ve Endonezya için ise kelam konusu soruşturmanın sonlandırdığını belirtti. Sanlı’nın verdiği bilgilere nazaran, ABD’nin uygulamayı planladığı vergi oranı, ülkelerin ABD’li şirketlere uygulayacağı dijital verginin ülkeye tesirinin tahliline nazaran belirlendi. Yani dijital vergi ABD iktisadına ne kadar ziyan veriyorsa o sayıya karşılık gelecek kadar gümrük vergisi uygulanacak. Bu hesaplamalara nazaran İngiltere’nin uyguladığı vergi yükünün ABD’li şirketlere maliyeti 320 milyon dolar iken, bu sayı Türkiye’de 160, ispanya 155, İtalya’da 140, Hindistan’da 55 ve Avusturya’da ise 45 milyon dolar. ABD uygulamayla, bu ülkelerin argümanlı oldukları dalları mütekabiliyet temeli çerçevesinde kapsama aldı. Buna nazaran Avusturya’nın kuyruklu piyanosunu gümrük vergisi kapsamına alınırken, Hindistan’ın kültür incileri ile mücevher mamulleri ve yatak odası grupları, İtalya’nın hazır giysi eserleri, ayakkabı ve güneş gözlüğü, İspanya’nın el çantaları, ayakkabı eserleri, şapka ve güneş gözlükleri, Türkiye’nin ise halıcılık, seramik, gümüş ve altın takıları bu kapsama alındı.
Vergiye mevzu bölümlerin ihracatı 1,8 milyar dolar
Kelam konusu dallar ortasında yer alan halı bölümü, geride bıraktığımız yıl ABD’ye en fazla ihracat gerçekleştiren kesim oldu ve bu muvaffakiyet ABD’nin Türkiye’nin ihracat pazarları ortasında sıra atlamasını sağladı. Bölüm 2020’de ABD’ye ihracatını yüzde 40 artırarak 665 milyon dolardan 932 milyon dolara çıkardı. Kelam konusu ihracat maden kesiminde 389 milyon dolar olarak gerçekleşirken, mücevher dalında ise 485 milyon dolara yükseldi. Kabaca geride bıraktığımız yıl prestiji ile ülkeye 1,8 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiren bu üç bölüm, ABD’nin mümkün yüzde 25’lik gümrük vergisinden etkilenecek. İstanbul Halı İhracatçıları Birliği Lideri Uğur Uysal, vergi ile ilgili haberi alır almaz ihracatçı birlikleri ismine Türkiye İhracatçılar Meclisi kanalı ile davaya müdahil olduklarını ve ABD’de de bir avukatlık firması ile anlaştıklarını söyledi. Birebir vakitte ülkedeki alıcıların oluşturduğu ithalatçı birliklerini de bilgilendirerek onların da davaya müdahil olmalarını sağlamaya yönelik çalışmalar yapıldığını aktaran Uysal, “Bizim savımız bu yüzde 25 mümkün verginin Türkiye’nin uyguladığı verginin karşılığı olmadığı tarafında. Uygulama daha çok ABD tüketicisini ve ithalatçısını cezalandıracak bir yapıda. Bize olumsuz bir tesiri olmayacak. Biz halı bölümü için bunu argüman ediyoruz. Zira makine halısında dünyanın en büyük üreticisi biziz ve ABD için bizim alternatifimiz yok. Hasebiyle bu vergi Türk ihracatçısına değil ABD ithalatçısına bir ziyan olarak döner” dedi. Kesim için halı ihracatının hayli düzgün gittiğinin altını çizen Uğur Uysal, şöyle devam etti: “ABD, bölüm için açık orta birinci pazar. Bu sene ihracatı 1 milyar doların üzerine çıkacağımızı öngörüyoruz. Şu an bir zahmet yok, karar olumsuz olsa da ne vakit uygulanmaya başlanır şimdi bilmiyoruz. Fakat bu uygulama yalnızca Türkiye için değil dijital vergi uygulayan her ülke için planlanıyor ve her ülkenin canını en çok nereden yakarız diye düşünülerek hesaplanmış.”
Mermerde 25 milyon dolarlık kısım etkilenecek
Muhtemel vergiye mevzu öteki kesim ise mermer eserleri. 2020’de ABD’ye ihracatını yüzde 54 oranında artırarak 485 milyon dolara çıkaran kesimde, vergiye husus olan eser ise seramik eserlerine yönelik. İstanbul Maden İhracatçıları Birliği Lideri Aydın Dinçer, birlik olarak vergiden etkilenecek kısmın 25 milyon dolarlık kısım olduğuna dikkat çekerek, “Dolayısıyla bizim etkilendiğimiz eser kümesi çok geniş değil. Lakin biz yeniden de bütün üyelerimize oradaki alıcılarına haber vermelerini, bu durumdan olumsuz etkileneceklerini ülkelerine bildirmelerini söyledik. Onun dışında biz de ihracatçı birliği olarak davaya müdahil olduk, müracaatlarımızı yaptık. Görüşlerimizi bildirip ‘hearing day’ denilen davaya katılacağız. Bu türlü bir vergi bizden çok ABD iktisadına olumsuz tesir edecek. Zira vergiye mevzu 4 eser kümesinde bizim alternatifimiz yok. Bu türlü bir vergi konursa oradaki alıcıların hesaplarının şaşacağını, hasebiyle yeniden ekonomik olarak ABD tüketicisinin bundan ziyan göreceğini anlatan unsurlarımızı belirledik. Savunmamızı da bu tarafta yapacağız” diye konuştu. Kelam konusu dava için müracaat mühleti geçen hafta sona erdi. Yazılı bildirim müddeti de 30 Nisan’da dolacak. 7 Mayıs’ta ise dijital ortamda gerçekleştirilecek hearing day’da hem ithalatçılar hem de Türk ihracatçılar dinlenecek ve akabinde vergi konusu karara bağlanacak. Dinçer’in verdiği bilgilere nazaran, kararlar eser bazında verilecek. Türkiye’nin bu husustaki avantajı ise vergiye bahis olan eserlerde alternatifinin olmaması.