Hüseyin GÖKÇE
İktisat idaresi tarafından fiyat artışlarının temel sebeplerinden birisi olarak gösterilen stokçuluğun önlenmesi emeliyle, mevzuattaki cezai kararların artırılması tarafında hazırlıklar sürüyor. Son olarak Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, stokçuluğa ait mahpus cezası üst sonunun 3 yıla çıkarılacağını açıkladı. Lakin mevzuatta stokçuluğa yönelik çok somut bir tarif bulunmaması, mevzuat yoluyla stokçuluğun önlenmesini de zorlaştırıyor. Stokçulukla ilgili hazırlıkları sürdürülen yasal düzenlemeleri DÜNYA’ya kıymetlendiren ceza hukukçusu Prof. Dr. Ersan Şen, Türk Ceza Kanununun 237 ve 240’ıncı hususlarının, stokçuluk ve fahiş fiyatla satış yapılmasını önleyecek yeterlilikte olmadığını söyledi. Hatada ve cezada yasallık unsuru yeterince, bir fiilin cürüm sayılabilmesi için bunun yürürlükteki ceza kanunlarında hata olarak tanımlanması gerektiğini belirten Şen, polisiye önlemlerle sorunun çözülemeyeceğini kaydetti.
Sorunun temeli kur hareketliliği
Hatada ve cezada yasallık unsuru mucibince, bir fiilin kabahat sayılabilmesi için o an yürürlükte olan ceza kanunlarında hata olarak tanımlanması gerektiğinin altını çizen Şen, stokçuluk ve fahiş fiyatın önlenmesi için ceza hukuku dışında, özgür piyasayı düzenleyen ticari kurallara nazaran hareket edilmesi gerektiğini söz etti. Hür piyasa sisteminde kişinin ileride satacağı malı bir mühlet bekletmesine ve çok kârla satmasına karışılamadığına değinen Ersan Şen, “Nitekim Türk Ceza Kanunu’nda yer alan kararlarda de palavra haberle fiyatların artırılıp eksiltilmesi ve kamu için gerekli olan malda acil gereksinime sebebiyet verilmesi fiilleri kabahat sayılmıştır” dedi.
Son vakitlerde iktisadi tertipte yaşanan bozulmalar üzerine kanun koyucunun, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a stokçuluğun ve çok fiyat artışlarının önlenmesi ve cezalandırılması için idari cezalar eklediğini söyleyen Şen, sorunun cezanın yokluğundan yahut azlığından kaynaklanmadığını aktardı.
Sorunun temel kaynağını, 2021 yılı Eylül ayından bu yana kur hareketliliği kaynaklı artan maliyetlerin oluşturduğunu söyleyen Ersan Şen, “Piyasa şartlarını bozan fiiller ve failleri cezalandırılmalıdır. Fakat polisiye formüllerden çok, hayat pahalılığına ve alım gücünde azalmaya yol açan sonuçların sebeplerini ortadan kaldırmak gerekir” diye konuştu.
Stokçuluk hangi maddede hangi cezaya tabi?
TÜRK CEZA KANUNU FİYATLARI ETKİLEME KABAHATİ
Husus 237- (1) Personel fiyatlarının yahut besin yahut malların bedellerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir halde ve bu niyetle palavra haber yahut havadis yayan yahut sair hileli yollara başvuran kimseye üç aydan iki yıla kadar mahpus ve isimli para cezası verilir.
MAL YAHUT HİZMET SATIMINDAN KAÇINMA CÜRMÜ
TCK Husus 240-(1) Belirli bir mal yahut hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir muhtaçlığın ortaya çıkmasına neden olan kişi, altı aydan iki yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır.
PERAKENDE TİCARETİN DÜZENLENMESİ HAKKINDA KANUN
EK Madde-1
1) Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal yahut hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamaz.(10 bin-100 bin TL ceza)
2) Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa istikrarını ve özgür rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamaz. (200 bin-2 milyon TL ceza)