Türkiye Çiftçi Zirvesi’nin 2’ncisi gerçekleştirildi. Doruğu kapsamında düzenlenen ‘Gıda Tedarik Zinciri ve Arz Güvenliği’ başlıklı panelde Tarım Kredi Holding İdare ve İcra Şurası Üyesi Yılmaz Bademli, Türkiye Süt, Et, Besin Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) İdare Şurası Lideri İsa Coşkun, Türkiye Halciler Federasyonu Lideri Yüksel Tavşan ile İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) İdare Konseyi Üyesi İsmail Gül birer sunum gerçekleştirdi.
Tedarik zinciri açısından ziraî girdinin toprakla buluşmasının ve bu eserin işlenerek tüketiciye ulaştırılmasının kıymetinden bahseden Tarım Kredi Holding İdare ve İcra Şurası Üyesi Yılmaz Bademli, Tarım Kredi olarak yaklaşık 1,5 asırdır Anadolu’nun her köşesinde bunu yaptıklarını söyledi.
Tohumun tarla ile buluşması ve sonrasındaki süreçte ziraî arz için gereken her türlü takviyesi sağladıklarını anlatan Bademli, son yıllarda tedarik zincirinde yaşanan ıstıraplardan bahsetti.
Bademli, “Anadolu’nun her karış toprağında çiftçinin ziraî üretimi devam ettirmesi ismine biz tasaya kapılmıyoruz. Çiftçimiz eseri toprakla buluşturuyor, gereken takviyeler veriliyor. Harman vakti geldiğinde çiftçimizi kimseye muhtaç etmeden uygun fiyatlarla değerlemesini gerçekleştiriyoruz.” tabirlerini kullandı.
“Kampanyalarımız ve yeni market açılışlarımız sürecek”
Yılmaz Bademli, Tarım Kredi Kooperatif marketlerinde yeni bir kampanya olup olmayacağına yönelik soru üzerine, şu karşılığı verdi: “Bu kampanyalar karşılık buluyor. Birinci kampanyamızda birinci günlerde olağan ciromuzun 7 katı ciro yaptık. Vatandaş buna teveccüh gösteriyor. Burada önemli de partnerler var. Bizim birkaç katımız olan marketler de bize karşılık veriyor. Münasebetiyle bizimle birlikte raflarda eser fiyatları istenilen düzeylere geliyor. Tarım Kredi bu mevzuda çalışmalarını sürdürecek. Aslında 16 iştirakten 1 tanesi Market AŞ yalnızca. Bugün o daha çok konuşuluyor. Kar siyaseti gütmeden vatandaşı uygun eserle buluşturmaya çalışıyoruz. Bu sayı artacak. Yeni kampanyalarımız devam edecek.”
Bademli, market sayısında 1.500 civarında olduklarını kaydederek, “2 bin 500-3 bine yürüyeceğiz. Daima, 15 günde bir 30-35 eserle kampanya yaparken 100’ün üzerinde temel besin hususunda de en uygun fiyatla rafta bulunmaya çalışıyoruz.” diye konuştu.
“Tarım Kredi mahallelerdeki bakkallara yoğunlaşacak”
Yılmaz Bademli, yeni bir proje üzerinde çalıştıklarını aktararak, proje hayata geçince market sayısının süratle artacağını söyledi. “Başka market içerisinde mi olacak?” sorusuna karşılık Bademli, “Muhtemelen mahallelerdeki bakkallarda yoğunlaşacağız.” yanıtını verdi.
“Çiğ sütte üreticinin ziyan etmeyeceği fiyat belirlenmeli”
SETBİR İdare Konseyi Lideri İsa Coşkun, da et ve süt konusunda Türkiye’nin gelecekte külfet yaşama ihtimali olup olmadığı konusuna değinerek, üreticiden tüketiciye ulaşan tedarik zincirinin sağlıklı işlemesinin ehemmiyetinden bahsetti.
Sözleşmeli tarımın yaygınlaşması gerektiğini belirten Coşkun, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Sektörün Ulusal Süt Kurulu’ndan (USK) beklentisi maliyetleri âlâ ortaya koymasıdır. Üreticinin eline maliyetin altında eser geçmemesi gerekiyor. Enflasyon beklentileri kırmak isteniyorsa süt primi artırılmalıdır. Burada değerli husus USK’nin maliyetleri sağlıklı bir biçimde tespit etmesi. Tarımda hayvan beslemek kıymetli. Üreticinin ziyan etmemesi gerekiyor. Buna yönelik uğraşları olağan ki takdir ediyoruz fakat bunlar kâfi olmadığında süratli adım atmaktan hiçbir biçimde çekinmememiz gerekiyor.”
“Ürün fiyatının oluşumuyla ilgili mukayeseyi hakikat yapmalıyız”
Türkiye Halciler Federasyonu Lideri Yüksel Tavşan ise Türkiye’nin tarımda çok şanslı olduğunu, yıllık sebze-meyve üretiminin 55 milyon tonu aştığını belirterek, bu alanda ülkenin Avrupa’da birinci, dünyadaki yerinin ise 4-6 ortasında değiştiğini söyledi.
Özellikle örtü altı eserlerde önemli üretim ve ihracat olduğunu lisana getiren Tavşan, üretime odaklanarak yapılması gereken kimi şeyler olduğunu anlattı.
“Öncelikle bilgi kirliliğinin önüne geçilmesi gerekiyor.” diyen Tavşan, şu açıklamalarda bulundu: “Türkiye’de sebze-meyve üretim ve tedarik zincirinde yüksek kar uygulaması var mı bu tespit edilmeli. Hangi yollardan nasıl geliyor, burada kimin eli değiyor, sorun var mı üzere mevzular tespit edilmeli. Bu, İktisat Uyum Konseyi’nin ve Besin Komitesi’nin ehemmiyet verdiği bir mevzu. Piyasanın izlenebilirlik konusu kıymetli. Besin zincirini takip etmemiz lazım. Çok konuştuğumuz kimi bahisler var. Bilhassa, ‘şu eser üretimde şu para, tüketimde şu para’ biçiminde yanlış değerlendirmeler var. Mukayeseyi ve kıyası gerçek yapmalıyız. Bunu gerçek yapamıyoruz. Tüketiciler neyi karşılaştırıyor bilmesi lazım. Bunu yapabilmek için standartların ve bölgesel tescilli kuralların olması lazım.”
“Tarımsal planlama ve yönlendirme yapılmalı”
Yüksel Tavşan, tarım üretimde planlamanın değerine işaret ederek, geçen dönem soğan üreticinin para kazanamadığı için bu sene çiftçinin soğan ekmediğini bildirdi.
Tavşan, “Bu sene üretim yok. Üretim olmayınca soğan tehlike arz ediyor gözüküyor. Fiyatı yükselebilir. Bizim eserlerimiz fabrikasyon eser değil. Münasebetiyle planlama yahut yönlendirme yapılmalı. En azından birtakım eserlerde planlama yapılmalı. Bana yetki verseler patates ve soğandan başlarım.” biçiminde konuştu.
Tarımsal üretimde fiyat garantisi verilmesinin değerinden bahseden Tavşan, bunun yapılması halinde kâfi üretim yapılabileceğini vurguladı.
İhracatın iç piyasadaki fiyatları artırdığına yönelik bir yorum üzerine Tavşan, bu noktada evvelden planlamanın kıymetine işaret ederek, şu açıklamalarda bulundu: “Çok yüksek fiyatlara ulaşmayacak biçimde tespitler yapılması gerekiyor. Bugünlerde ‘Bazı ihracatçılarımızın Avrupa ile domatesi 2 avroya anlaştığı’ konuşuluyor. Doğal salkım domates aslında. Yuvarlak domates o kadar fiyat bulmaz fakat bu örnek oluyor. Piyasayı yükseltebilir. Bu da bir sorun. ‘İhracat olmasın’ demek de bu işe deva olmuyor. Evvelce planlamak lazım.”
“İthal edilen hububatın çok cüzi kısmı Türkiye içinde tüketiliyor”
İHBİR İdare Konseyi Üyesi İsmail Gül de son yıllarda hububatta yaşanan global ıstıraplardan bahsederek, şu değerlendirmelerde bulundu: “(Hububatta) Kendi içimizde ham unsur sorunu esasen çok azdı. 2023’te de çok daha az hissedilecek. Yurt dışından önemli ölçüde ithalat yaptığımız söyleniyor. O ithalatı ne için yapıldığına bakılması lazım. Yurt dışından eseri ithal edip katma paha katarak bedelli eser olarak ihraç ediyorsak burada ülkenin çok fazla ziyanı olmadığını düşünüyorum. Kaldı ki yurt dışından yapılan hububat ithalatının çok cüzi bir ölçüsü aslında Türkiye içinde tüketiliyor. Geri kalan yüzde 90-95’lik kısmı katma bedelli formda tekrar ihraç ediliyor.”