Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla çaba önlemleri kapsamında Türkiye genelinde 29 Nisan Perşembe günü saat 19.00’da başlayan “tam kapanma” periyodu, saat 05.00 prestijiyle sona ererken 1 Haziran Salı günü saat 05.00’e kadar uygulanacak “kademeli normalleşme” devri başladı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 26 Nisan’da Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde düzenlenen Kabine Toplantısı’nın akabinde yaptığı millete sesleniş konuşmasında, Kovid-19 önlemleri kapsamında 29 Nisan Perşembe saat 19.00’dan 17 Mayıs Pazartesi saat 05.00’e kadar sürecek biçimde “tam kapanma”ya geçileceğini açıklamıştı.
Bu kapsamda, İçişleri Bakanlığınca 81 vilayet valiliğine gönderilen “Tam Kapanma Tedbirleri” bahisli genelge doğrultusunda, hafta içi-hafta sonu ayrımı olmaksızın kelam konusu tarihlerde sokağa çıkma kısıtlaması uygulandı. Bu devirde üretim, imalat, tedarik ve lojistik zincirlerinin aksamaması, sıhhat, tarım ve orman faaliyetlerinin sürekliliğinin sağlanması gayesiyle belli yerler ve şahıslar kısıtlamadan muaf tutuldu.
Bu devirde, İçişleri Bakanlığınca e-Devlet üzerinden 10 milyon fazla şahsa “çalışma müsaadesi muafiyet belgesi” verilirken kimi çalışanlar da iş yeri yetkililerince imzalanıp onaylanan “çalışma müsaadesi misyon dokümanı formu” ile muafiyet kapsamında yer aldı.
Tam kapanma sürecinde bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılar 10.00-17.00 saatleri ortasında faaliyet gösterdi. Vatandaşlar zarurî muhtaçlıklarının karşılanması ile hudutlu olmak ve engelliler haricinde araç kullanmamak koşuluyla ikametlerine en yakın bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılara gidip gelebildi.
Birebir saatler ortasında bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi, tatlıcılar ve çevrim içi sipariş firmaları meskenlere ve adrese servis biçiminde de satış yaptı.
Belirtilen uygulama zincir ve harika marketler için haftanın altı günü geçerli olurken, zincir marketler pazar günleri kapalı kaldı.
Sokağa çıkma kısıtlamasının olduğu günlerde restoran, lokanta, kafeterya, pastane üzere yeme-içme yerleri yalnızca paket servis biçiminde faaliyet gösterdi.
Yeme-içme yerleri ile çevrim içi yemek sipariş firmalar, ramazan ayı sonuna denk gelen 13 Mayıs Perşembe gününe kadar 24 saat temeline nazaran paket servis hizmeti verirken ramazanın sona ermesiyle saat 01.00’e kadar paket servis yapabildi.
Tam kapanma periyodunda gereksinimlerini karşılayamayacak ileri yaş gruplarındakiler ile ağır hastalığı olanların temel gereksinimleri Vefa Toplumsal Dayanak gruplarınca karşılandı.
Vatandaşların kentler ortası seyahatine mecburî haller dışında müsaade verilmezken, zarurî bir kamusal vazifenin ifası kapsamında ilgili bakanlık ya da kamu kurum yahut kuruluşunca görevlendirilmiş kamu vazifelileri, kurum kimlik kartı ile misyon evrakını ibraz etmek kaydıyla bu karardan muaf tutuldu.
Ayrıyeten kendisi yahut eşinin vefat eden birinci derece yakınının ya da kardeşinin cenazesi için e-Devlet üzerinden seyahat müsaade evrakı alanlar da muafiyet kapsamında yer aldı. Mecburî haller nedeniyle seyahat müsaade dokümanı verilenler de kısıtlamadan muaf oldu.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 12 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, 2 milyon 33 bin 736 seyahat evrakı başvurusu olduğunu, 945 bin 834’üne müsaade verildiğini, 982 bin 369 müracaata da kriterlere uymadığı için müsaade verilmediğini belirtmiş, 105 bin 533 müracaatın da incelemelerinin sürdürüldüğünü bildirmişti.
Tam kapanma sürecinde sıhhat, güvenlik, acil davet üzere kritik misyon alanları hariç olmak üzere kamu kurum ve kuruluşlarında hizmetlerin sürdürülebilmesi için toplam işçi sayısının yüzde 50’sini aşmayacak ölçüde minimum işçiyle vazife yapılırken, uzaktan yahut dönüşümlü çalışma sistemine geçildi.
Türkiye genelinde 29 Nisan Perşembe günü saat 19.00 prestijiyle başlayan 17 günlük “tam kapanma” devri saat 05.00 prestijiyle bitti.
15 günlük “kademeli normalleşme” devri başladı
Türkiye genelinde tam kapanma devrinin saat 05.00’te sona ermesinin akabinde 1 Haziran Salı günü saat 05.00’e kadar uygulanacak 15 günlük “kademeli normalleşme” süreci başladı.
İçişleri Bakanlığının valiliklere gönderdiği “Kademeli Olağanlaşma Tedbirleri” bahisli genelgede, salgının seyrinde yaşanan artışa bağlı olarak 14 Nisan’dan itibaren kısmi kapanma, 29 Nisan’dan itibaren tam kapanma önlemlerinin hayata geçirildiği anımsatılarak gerek kısmi kapanma ve tam kapanma periyodunda alınan önlemlerle toplumsal izolasyonun artırılması gerekse vatandaşların önlemlere ahenk noktasındaki sağduyulu ve fedakarca yaklaşımı sonucu günlük olay, hasta ve ağır hasta sayılarında önemli düşüş yaşandığı belirtildi.
Bu muvaffakiyetin sürdürülmesi, salgının yayılımının denetim altında tutulması ve yine ivmelenen aşılama faaliyetleri ile kalıcı olağanlaşmanın sağlanması için salgınla uğraş önlemlerine uyulmasının kademeli olağanlaşma sürecinde de son derece değer taşıdığını vurgulanan genelgede, kademeli olağanlaşma devrinde, sokağa çıkma kısıtlamasının hafta içi saat 21.00-05.00 ortasında, hafta sonları ise cuma günleri saat 21.00’den başlayıp, cumartesi ve pazar günlerinin tamamını kapsayacak ve pazartesi günleri saat 05.00’te tamamlanacak halde uygulanacağı kaydedildi.
Genelgede sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacak mühlet ve günlerde üretim, imalat, tedarik ve lojistik zincirlerinin aksamaması, sıhhat, tarım ve orman faaliyetlerinin sürekliliğinin sağlanması maksadıyla belirtilen yer ve şahısların kısıtlamadan muaf tutulacağı aktarıldı.
Sokağa çıkma kısıtlamasına yönelik tanınan muafiyetlerin 14 Aralık 2020 tarihli genelgede belirtildiği biçimde muafiyet nedeni ve buna bağlı vakit ve güzergahla hudutlu olacağı, aksi durumların muafiyetlerin berbata kullanımı olarak görülerek idari yahut isimli yaptırımlara mevzu edileceği bildirilen genelgede, şunlar kaydedildi:
“Sokağa çıkma kısıtlamasından muaf tutulan iş yeri, fabrika, imalathane üzere yerlerde çalışan şahıslar yapılan kontrollerde 29 Nisan 2021 tarih ve 7705 sayılı genelgemiz çerçevesinde e-Devlet platformunda yer alan İçişleri Bakanlığı e-Başvuru sisteminden alınan ‘çalışma müsaadesi vazife belgesini’ ibraz etmek zorundadırlar. Lakin NACE kodu eşleşme yanılgısı, muafiyet kapsamındaki bir iş yerinde vazife yapmasına karşın alt patronun muafiyet kapsamında olmaması nedeniyle misyon dokümanı alınamaması yahut erişim yanlışı üzere durumlarda örneği bahse mevzu genelge ekinde yer alan ve patron ile çalışanın beyanı/taahhüdüyle manuel doldurularak imza altına alınan ‘çalışma müsaadesi misyon evrakı formu’ da kontrollerde ibraz edilebilecektir.”
Bakkal, market ve fırınlar hafta sonu 10.00-17.00 ortasında açık olacak
Tam gün sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacak hafta sonlarında bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcıların 10.00-17.00 saatleri ortasında faaliyet gösterebileceği, vatandaşların zarurî muhtaçlıklarının karşılanmasıyla hudutlu olmak ve engelli vatandaşlar haricinde araç kullanmamak kuralıyla ikametlerine en yakın bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılara gidip gelebilecekleri aktarılan genelgede, sokağa çıkma kısıtlaması uygulanan mühlet ve günlerde ekmek üretiminin yapıldığı fırın ve/veya unlu mamul ruhsatlı iş yerleriyle bu iş yerlerinin yalnızca ekmek satan bayilerinin açık olacağı tabir edildi.
Vatandaşların ekmek ve unlu mamul muhtaçlıklarının karşılanmasıyla sonlu olmak ve araç kullanmamak koşuluyla ikametlerine yürüme aralığında olan fırına gidip gelebileceği belirtilen genelgede, fırın ve unlu mamul ruhsatlı iş yerlerine ilişkin ekmek dağıtım araçlarıyla yalnızca market ve bakkallara ekmek servisi yapılabileceği, sokak ortalarında satışın yapılmayacağı bildirildi.
65 yaş ve üzeri ile 18 yaş altındakiler toplu taşıma araçlarını kullanamayacak
Yabancılara yönelik sokağa çıkma kısıtlamasına dair muafiyetin yalnızca turistik faaliyetler kapsamında süreksiz yahut kısa müddet için Türkiye’de bulunan yabancıları kapsadığı aktarılan genelgede, ikamet izinlilerin, süreksiz müdafaa statüsündekilerin yahut milletlerarası muhafaza müracaat ve statü sahipleri dahil olmak üzere turistik faaliyetler kapsamı dışında Türkiye’de bulunan yabancıların sokağa çıkma kısıtlamalarına tabi oldukları vurgulandı.
Genelgede, şunlar kaydedildi:
“Tam kapanma sürecinde kendi gereksinimlerini karşılayamayacak durumdaki ileri yaş kümelerindeki yahut ağır hastalığı olan vatandaşlarımızın 112, 155 ve 156 numaraları üzerinden bildirdikleri temel muhtaçlıkları Vefa Toplumsal Dayanak gruplarınca karşılanacak olup, bu mevzuda gerek işçi görevlendirilmesi gerekse gereksinimlerin bir an önce giderilmesi bakımından gerekli önlemler valiler ve kaymakamlar tarafından alınacaktır. 18 yaş altı gençler ve çocuklarımız ile aşı hakkını kullanarak iki doz aşı olmuş olan 65 yaş ve üzeri vatandaşlarımız için herkes için uygulanan sokağa çıkma kısıtlamasının dışında ayrıyeten bir sokağa çıkma kısıtlaması uygulanmayacaktır. Aşı hakkı bulunmasına karşın aşı olmayan 65 yaş ve üzeri vatandaşlarımız ise hafta içi günlerde yalnızca 10.00-14.00 saatleri ortasında sokağa çıkabilecek olup, hafta sonları tam gün sokağa çıkma kısıtlamasına tabi olacaklardır. Sokağa çıkma kısıtlamasına tabi olup olmadığına bakılmaksızın 65 yaş ve üzeri vatandaşlarımız ile 18 yaş altı gençler ve çocuklarımız kademeli olağanlaşma devrinde kent içi toplu ulaşım araçlarını (metro, metrobüs, otobüs, minibüs, dolmuş) kullanamayacaklardır.”
Sokağa çıkma kısıtlaması mühletince kentler ortası seyahat kısıtlaması uygulanacak
Genelgede, kademeli olağanlaşma devrinde sokağa çıkma kısıtlaması uygulanan müddet ve günlerde kentler ortası seyahat kısıtlamasının uygulanacağına işaret edilerek, “Şehirler ortası seyahat kısıtlamasının istisnaları, sokağa çıkma kısıtlaması uygulanan müddet ve günlerde vatandaşlarımızın uçak, tren, otobüs üzere toplu taşıma vasıtalarıyla yapacakları kentler ortası seyahatler için ayrıyeten seyahat müsaadesi alınması istenmeyecek, kentler ortası seyahat edileceğinin bilet, rezervasyon kodu ile ibraz edilmesi kâfi olacaktır. Bu durumdaki bireylerin kentler ortası toplu taşıma vasıtalarıyla ikametleri ortasındaki hareketlilikleri, kalkış-varış saatleriyle uyumlu olmak kalmak kaydıyla sokağa çıkma kısıtlamasından muaf olacaktır.” bilgisine yer verildi.
Zarurî bir kamusal vazifenin ifası kapsamında ilgili bakanlık ya da kamu kurum yahut kuruluşu tarafından görevlendirilmiş kamu vazifelilerinin (müfettiş, denetmen) özel yahut resmi araçlarla yapacakları kentler ortası seyahatlerine, kurum kimlik kartı ve görevlendirme evrakının ibraz edilmesi kaydıyla müsaade verileceği aktarılan genelgede, şunlar kaydedildi:
“Kendisi yahut eşinin, vefat eden birinci derece yakınının ya da kardeşinin cenazesine katılmak yahut cenaze nakil sürecine refakat etmek hedefiyle rastgele bir cenaze yakınının e-Devlet kapısındaki İçişleri Bakanlığına ilişkin e-Başvuru yahut Alo 199 sistemleri üzerinden yapacağı müracaat (yanında akraba pozisyonundaki 9 şahsa kadar bildirimde bulunabilecektir) sistem tarafından vakit kaybetmeksizin otomatik olarak onaylanarak cenaze yakınlarına özel araçlarıyla seyahat edebilmeleri için gerekli seyahat müsaade evrakı oluşturulacaktır. Cenaze nakil ve defin süreçleri kapsamında müracaat yapacak vatandaşlarımızdan rastgele bir doküman ibrazı istenilmeyecek olup Sıhhat Bakanlığı ile sağlanan entegrasyon üzerinden gerekli sorgulama seyahat müsaade dokümanı düzenlenmeden evvel otomatik olarak yapılacaktır. Sokağa çıkma kısıtlaması uygulanan mühlet ve günlerde vatandaşlarımızın özel araçlarıyla kentler ortası seyahate çıkmamaları temeldir.”
Genelgede belirtilen zarurî hallerin varlığı durumunda, vatandaşların durumların belgelendirmek kaydıyla e-Devlet üzerinden İçişleri Bakanlığına ilişkin e-Başvuru ve Alo 199 sistemlerinden, valilik yahut kaymakamlık bünyesindeki Seyahat Müsaade Konseylerinden müsaade almak kaydıyla özel araçlarıyla da seyahat edebilecekleri bildirildi.
Seyahat Müsaade Evrakı verilen bireylerin, seyahat müddetleri boyunca sokağa çıkma kısıtlamasından muaf olacakları söz edilen genelgede, şunlar kaydedildi:
“Zorunlu Hal Sayılacak Durumlar; tedavi olduğu hastaneden taburcu olup asıl ikametine dönmek isteyen, hekim raporu ile sevk olan ve/veya daha evvelden alınmış tabip randevusu/kontrolü olan, kendisi yahut eşinin, hastanede tedavi gören birinci derece yakınına ya da kardeşine refakat edecek olan (en fazla 2 kişi), bulunduğu kente son 5 gün içerisinde gelmiş olmakla bir arada kalacak yeri olmayıp ikamet ettikleri yerleşim yerlerine dönmek isteyen (5 gün içinde geldiğini seyahat bileti, geldiği araç plakası, seyahatini gösteren ayrıca doküman, bilgi ile ibraz edenler), ÖSYM tarafından ilan edilmiş merkezi imtihanlara katılacak olan, askerlik hizmetini tamamlayarak yerleşim yerlerine dönmek isteyen, özel yahut kamudan günlü mukaveleye davet yazısı olan, ceza infaz kurumlarından salıverilen bireylerin zarurî hali bulunduğu kabul edilecektir.”
Alışveriş merkezleri hafta içi 10.00-20.00 saatleri ortasında faaliyet gösterebilecek
Genelgede, restoran, lokanta, kafeterya, pastane üzere yeme içme yerlerinin hafta içi 07.00-20.00 saatleri ortasında gel-al ve paket servis, 20.00-00.00 saatleri ortasında yalnızca paket servis; hafta sonlarında ise 07.00-00.00 saatleri ortasında yalnızca paket servis biçiminde faaliyet gösterebilecekleri belirtildi.
Kademeli olağanlaşma devrinde gazino, taverna, birahane, nargile salonu/kafeleri, sinema salonları, kahvehane, kıraathane, kafe, dernek lokali, çay bahçesi üzere yerler, internet kafe/salonu, elektronik oyun yerleri, bilardo salonları, halı saha, yüzme havuzu, spor salonları, hamam, sauna ve masaj salonları, lunaparklar ve tematik parkların faaliyetlerine süreksiz olarak orta verilmesine devam edileceği belirtilen genelgede, şunlar kaydedildi:
“Çay ocakları ise masa, sandalye/taburelerini kaldırmak ve yalnızca esnafa servis yapmak kaydıyla faaliyetlerine devam edebileceklerdir. Üstte sayılan iş yerleri dışında kalan ve tam kapanma devrinde faaliyetlerine orta verilen perakende ve hizmet kesimindeki giysi, tuhafiye, züccaciye, hırdavat, terzi, berber üzere dükkanlar ile ofis ve ofisler, Sıhhat Bakanlığı Salgın İdaresi ve Çalışma Rehberinde içerisinde bulunduğu iş kolu için belirlenen tüm salgınla uğraş önlemlerine riayet etmek kaydıyla hafta içi günlerde 07.00-20.00 saatleri ortasında faaliyet gösterebileceklerdir.
Alışveriş merkezleri ise hafta içi 10.00-20.00 saatleri ortasında faaliyet gösterebilecek olup, hafta sonları kapalı olacaktır. Zincir marketler başta olmak üzere çeşitli iş yerleri tarafından açılış yahut makul gün ya da saatlere mahsus genel indirim uygulamalarının oluşturduğu yoğunluğun önüne geçilebilmesi için indirim uygulamalarının en az bir hafta sürecek halde uzun periyodlarla yapılması gerekmektedir. Marketlerde (zincir ve harika marketler dahil) mecburî temel muhtaçlıklar kapsamındaki eserler dışında elektronik eşya, oyuncak, kırtasiye, giysi ve aksesuar, alkol, mesken dokuması, oto aksesuar, bahçe materyalleri, hırdavat, züccaciye eserlerin satışına tam gün sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacak olan hafta sonlarında müsaade verilmeyecektir.”
Sıhhat Bakanlığı Salgın İdaresi ve Çalışma Rehberinde belirlenen kurallara uymak kaydıyla pazar yerlerinin hafta içi 07.00-19.00 saatleri ortasında faaliyet gösterebilecekleri, hafta sonları ise pazar yerlerinin kurulmasına müsaade verilmeyeceği bildirilen genelgede, online market ve yemek sipariş firmalarının hafta içi ve hafta sonu 07.00-00.00 saatleri ortasında meskenlere yahut adrese servis halinde çalışabilecekleri aktarıldı.
Genelgede, şu bilgilere yer verildi:
“Halihazırda faaliyetlerine devam etmekte olan kreşlerle birlikte Ulusal Eğitim Bakanlığıyla yapılan değerlendirmeler çerçevesinde kademeli olağanlaşma devrinde anaokulları da faaliyetlerine devam edecek olup öbür tüm okul ve sınıf düzeyleri için Ulusal Eğitim Bakanlığınca kamuoyuna duyurulduğu biçimde uygulama sürdürülecektir. Cumhurbaşkanlığının 14 Nisan 2021 tarih ve 2021/8 sayılı Genelgesi ile Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığının 27 Nisan 2021 tarih ve 17665 sayılı yazısı doğrultusunda, kamu kurum ve kuruluşlarında uygulanmakta olan 10.00-16.00 saatleri ortası mesai sistemi ile uzaktan/dönüşümlü çalışma üzere esnek çalışma yordamının uygulanmasına kademeli olağanlaşma devrinde de devam edilecektir. Sivil toplum kuruluşları, sendikalar, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşları ile birlikler ve kooperatiflerin genel konsey dahil yapacakları geniş iştirakli her türlü aktiflikleri 1 Haziran 2021’e kadar ertelenecektir.”
Kentler ortası toplu taşıma araçları kapasitesinin yüzde 50’si kadar yolcu alacak
Evlendirme süreçlerinin gerçekleştirilmesine devam edilmekle birlikte hala uygulanan nikah ve nikah merasimi halindeki düğünler ile nişan ve kına üzere aktifliklerin yapılmaması uygulamasına, 1 Haziran’a kadar devam edileceği vurgulanan genelgede, şu sözlere yer verildi:
“Huzurevi, yaşlı bakımevi, rehabilitasyon merkezi, çocuk meskenleri üzere toplumsal koruma/bakım merkezlerinde halihazırda uygulanmakta olan ziyaretçi kısıtlaması 1 Haziran’a kadar uzatılacaktır. Kentler ortası faaliyet gösteren toplu taşıma araçları (uçak hariç) araç ruhsatında belirtilen yolcu taşıma kapasitesinin yüzde 50’si oranında yolcu kabul edebilecek olup, araç içindeki yolcuların oturma hali yolcuların birbirleriyle temasını engelleyecek (1 koltuk dolu 1 koltuk boş) formda olacaktır. Kent içi toplu taşıma araçları ise 14 Nisan tarih ve 6638 sayılı genelgemizle getirilen temeller çerçevesinde yüzde 50 kapasite sınırlaması ile ayakta yolcu kabul edilmemesi kuralına tabi olarak faaliyet sunabileceklerdir.
Kentler ortası karayolları üzerinde bulunan dinlenme tesisleri (yerleşim alanı içerisinde bulunanlar hariç) ile konaklama tesislerinin (otel, motel, apart otel, pansiyon) içerisinde bulunan yeme-içme yerleri (sadece konaklamalı müşterilerle sonlu olacak şekilde) birebir masada birebir anda en fazla 2 bireye servis açılması kaydıyla hizmet verebileceklerdir. Konaklama tesislerinin kapalı alanlarında bulunan cümbüş merkezleri kapalı tutulacak ve bu alanlarda müşteri kabul edilmeyecektir. Konaklama tesislerinin açık alanlarında toplu cümbüş halinde etkinliklere katiyen müsaade verilmeyecek, bu yerlerde ağırlaşmanın önüne geçilebilmek ismine fizikî uzaklık kurallarına azami itina gösterilecektir. Sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacak mühlet ve günlerde konaklama tesislerinde rezervasyonunun bulunması (bedelinin tamamı ödenmiş olmak kaydıyla) vatandaşlarımız açısından sokağa çıkma ve/veya kentler ortası seyahat kısıtlamasından muafiyet sağlayacak olup bu gayeyle seyahat edecek vatandaşlarımızın kontrollerde rezervasyon ve ödeme dokümanlarını ibraz etmeleri kâfi olacaktır.”
Konaklama tesislerinin kontrollerinin faal formda sürdürüleceği belirtilen genelgede, uydurma rezervasyon başta olmak üzere her türlü berbata kullanımın önüne geçileceği belirtildi.
Genelgede, daha evvelki genelgelerde açıklanan yerler ve bireylerin, sokağa çıkma kısıtlamalarının uygulanacağı mühlet ve günlerde istisna kapsamında olduğunu belgelemek ve muafiyet nedeni ve güzergahıyla hudutlu olmak kaydıyla sokağa çıkma kısıtlamasından muaf olmaya devam edeceği bildirildi.
