Canan SAKARYA
Bangladeş’in Ankara Büyükelçisi Mosud Mannan, Türkiye ile Bangladeş ortasındaki ticaret hacminin iki yılda iki kat artarak 2 milyar dolara çıkabileceğini söz ederek, “İki kardeş ülke ortasında kısa devirde 2 milyar doları aşacak bir ticaret potansiyeli var. Çin ile ticaret hacmimizi 3 yılda 4 kat artırdık, Türkiye ile de bunu başarabiliriz” dedi.
Ankara Sohbetleri’nin konuğu olan Mannan, Ankara Temsilcimiz Ferit Parlak’ın sorularını yanıtlarken, KOBİ’ler ve müteahhitler için Bangladeş’teki fırsatları da sıraladı.
Bangladeş’in bağımsızlığının 50’nci yılını kutlayarak başlayalım. Bangladeş’in geldiği noktayı ve Türkiye ile olan ekonomik bağlantısını kısaca kıymetlendirir misiniz?
50 yıllık sıkı bir çalışmadan sonra dünyanın pek çok gelişmekte olan ülkesiyle tıpkı düzeye gelmiş olmak Bangladeş’in büyük başarısıdır. Son 10-15 yıldır çok âlâ durumdayız. Türkiye ile ekonomik münasebetlerde de, haklısınız, ortalama 900 milyon dolarlık bir ticaret hacmi var, iki kardeş ülke ortasında. Bunu salgın ortamında gerçekleştirebildiysek eminim ki çok yakında, tahminen 2021’de 1 milyar doları aşabiliriz ve önümüzdeki iki yıl içinde 2023 yılına kadar, çağdaş Türkiye’nin 100’üncü yılında, 2 milyar dolara ulaşmış olabiliriz.
Hacmi, 2 yılda iki kat artırmak çok savlı değil mi?
Ben Çin’deki büyükelçiliğimizde müsteşar olarak misyon yaptığım müddette, ülkemle Çin ortasındaki ticaret hacmi 900 milyon dolardan 3.5 milyar dolara çıkmıştı. 2002 ve 2005 yılları ortasında. Bütün Çin’i dolaştım. 31 eyaleti gezdim. Çalışırsanız, tanıtım yaparsanız, reklam yaparsanız, B2B yaparsanız olur. Türkiye’de de çok çalışacağız ve en azından maksada ulaşacağız. Bu maksat için gazeteniz DÜNYA üzere çok düzgün iktisat gazetelerinin yardımına da gereksinimimiz var. Yalnızca konuşarak ticaret artmaz. İnsanların Bangladeş’i anlamalarını ve kavramalarını sağlamaya çalışacağım. Bizler kardeş ülkeler olduğumuz için bazen de beraberce çalışıp bizlerin ürettiklerini üretmeyen üçüncü ülkeleri hedeflemeliyiz, üçüncü bölgeleri hedeflemeliyiz, üretip onlara satmalıyız ve hem siz, hem de biz kazanmalıyız.
Bu yıl yapılacak KEK Toplantısı’nda bu maksat için yapılacaklar mı belirlenecek?
Evet. En son KEK 2019’da Ankara’da gerçekleşti. Çok başarılı bir toplantıydı ve pek çok başlık altında görüşmeler oldu. Bu yılın ortalarında Dakka’da KEK toplantısını gerçekleştirmeyi düşünüyoruz. Temmuz üzere yapmayı planlıyoruz. Daha fazla yatırım, daha fazla ortak yatırım, bağların daha uygun olması, üçüncü ülkelere yönelik ortak yatırımlar, birlikte üretip üçüncü ülkelere satabilme üzere bahislerde ortak kararlar alacağız.
İki ülke ortasında Özgür Ticaret Anlaşması’ndan (STA) daha fazla Tercihli Ticaret Mutabakatı üzerinde durulduğu söz ediliyor. Hakikat mudur?
Son vakitlerde ülkeler STA’dan daha fazla TTA tercih ediyor. TTA başarılı olduğu vakit STA düşünülüyor. Uzun vadeli stratejik alakaları ve birbirini tamamlayacak özellikleri olan ülkeler de TTA’yı tercih ediyor. Biz de TTA için görüşmelere başlayacağız.
Bangladeş’teki altyapı projelerinde Çinliler ve Güney Korelileri görüyoruz. Türk müteahhitlere bir davetiniz oldu mu?
Hükümet siyaseti içinde, bundan sonraki sürece ait mega projeler var. Yollar, köprüler, havalimanları ve limanlar var. Örneğin Büyük Padma Köprüsü’nü bitirmek istiyoruz. Ganj Irmağı üzerinde yapılıyor. Çok büyük bir proje ve Çin ve kimi öbür ülkelerle bir arada yapıyoruz. İstanbul üzere çok büyük bir kent olan Dakka’da raylı sistem yapılıyor. Daha sonrasında öteki büyük kentlerde de yapmayı planlıyoruz. Şayet Türk iş insanları Bangladeş’e gitmeye ve orada yatırım yapmaya, iş geliştirmeye ve müteahhitler inşaat işi yapmaya hazır ise, çabucak bugün gidip ihalelere katılabilirler, ihale alabilirler yahut büyük projelerden birinde alt yüklenici olabilirler. Her türlü yardıma hazırız.
Büyük bir havaalanı da planlanıyor galiba? Çok yanlışsız, yeni ve büyük bir havalimanı yapmak istiyoruz.
Mevcut havalimanımızı büyüttük ve yeniledik. Lakin büyük nüfusumuzun yaratmış olduğu baskı Dakka şehrininin biraz dışında, tahminen Mymensingh taraflarında, yeni bir havalimanı yapılmasını gerekli kılıyor. Yeri tam kesin olmamakla birlikte hükümet son birkaç yıldır sizin İstanbul’da yapmış olduğunuz üzere çok büyük bir havalimanı yapmayı planlıyor.
Limanlar da var mı yatırım planlamasında?
İş hacmi artınca Bengal Körfezi’nde yeni limanlara gereksinim olacak doğal olarak. Şu anda iki tane var, küçük olan Mongla Limanı ve daha büyük olan Chittagong Limanı. Chittagong Limanı’nın mühendisi de benim büyükbabam, birinci Müslüman Bengal mühendis. Bengal Körfezi’nin daha aşağıda kalan bölgesinde yeni bir liman yapılması planlanıyor. Bu tip büyük projeler için en kıymetli şey deneyim. Başka dost ülkeler üzere Türk müteahhitlerini de gelip ihalelere katılmaları için bekliyoruz. Bangledeş’te bir arada üretebiliriz.
Irmaklar ülkesi diye bilinir Bangladeş. Elektrik ve sulama konusunda da Türkiye’nin deneyimleri var. Araştırmanız oldu mu bu bahiste?
Bangladeş’in güce gereksinimi var ve bu mevzuda her türlü tesisi kuruyoruz. Şimdi pek birden fazla tamamlanmadı fakat bunlar tamamlandığında kendimize kâfi olabileceğiz. Bu çağdaş ve rekabetçi dünyada gereksinimin sonu yok. Bunlar tamamlandığında yenilerine gereksinim olabilir. Az sayıda büyük barajımız var. Türk yatırımcılar için o alanda da fırsatlar kelam konusu.
İşbirliği fırsatları geniş boyutta
“Şu alanda işbirliği geliştirebiliriz” dediğiniz kesimler var mı?
Bangladeş’te pek çok fırsat var. Mesela, bir Türk işadamı ziyaretime geldi ve silo projeleriyle ilgilendiğini söyledi, elbette çok hoş. Silo ihalalerini takip ederek teklif verebilir. Yalnızca mega projeler için değil küçük ve orta ölçekli projeler için de Türk müteahhitler gelip teklif verebilirler. Konut inşaatında çok yeterli mimarlarınız, mühendisleriniz ve çok uygun inşaat gereçleriniz var. Selçuklulardan, Osmanlılardan gelen çok düzgün bir mimariniz var. Bu fikirlerle gelebilirsiniz, çağdaş teknolojiye de sahipsiniz. Afyon’u ziyaret ettiğimde beyaz Afyon mermerini gördüm, çok hoştu. Çimentonuzla, mermerinizle, cam eserleri, elektrik eserleri, seramik ve armatürlerinizle gelin. Montaj konusu da değerli, Bangladeş bugüne kadar kimi otobüs ve kamyon montajları yaptı. Araba montajı yapmaya başlamadık. Japonya, Kore, Çin ve tahminen Hindistan’dan getirmeye çalışıyoruz. Neden Türkiye ile ortak bir yatırım olmasın. Zira siz montaj endüstrisi konusunda çok güzelsiniz. Yalnızca araba montajı alanında değil, besinde da çok uygun bir sanayiniz var, elektrikli eserleriniz var. Bunları Bangledeş’te bir arada üretebiliriz.
Erdoğan, D-8 periyot başkanlığını Bangladeş Başbakanı Vecid’e devretti
9 Nisan Cuma günü Bangladeş’in konut sahipliğinde çevrim içi gerçekleştirilen Gelişen Sekiz Ülke (D-8) Teşkilatı’nın 10’uncu Tepe Toplantısı’nda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 4 yıldır sürdürdüğü periyot başkanlığını Bangladeş Başbakanı Sheikh Hasina Vecid’e devretti.
Fırsat yaratmanın formülü…
Büyükelçi Mannan’ın, “Ticaret hacmini kısa müddette iki-üç kat artırabiliriz lakin bu konuşarak olmaz. Çalışmalıyız” cümlesi… Yalnızca Bangladeş özeli için değil, “genel ekonomik gelişim” için yapılması gerekene de ışık tutuyor… Mannan, “Altyapıda da, üstyapıda da, endüstride de, tarımda da Türk kardeşlerimiz için değerli fırsatlar var… Lakin bu alanlarda Çinli, Güney Koreli, Japon kardeşlerimiz de hayli etkinler Bangladeş’te. Geliyorlar, yıllarca kalıyorlar ve birlikte büyümek için çalışıyorlar” cümleleriyle de, fırsat yaratabilmenin formülünü sunuyor…