Hüseyin GÖKÇE / ANKARA
Mayıs ayında teşvik evraklı yatırımlar, pandemi kısıtlamalarının yaşandığı 2021 yılı Mayıs ayına nazaran sabit yatırım fiyatı istikametinden yüzde 41.5 artarak 29.6 milyar liraya yükselirken, öngörülen istihdamda yüzde 4.3, yatırım sayısında ise yüzde 3.5 oranında artış yaşandı.
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin, 2022 yılı Mayıs teşviklerini DÜNYA’ya kıymetlendirdi:
Mayıs ayında düzenlenen yatırım teşvik evrakları, geçen yılın tıpkı ayına nazaran adet bazında yüzde 3.5 oranında artarak 824’e, sabit yatırım fiyatı ise yüzde 41.5 artarak 29.6 milyar liraya yükseldi. Öngörülen istihdam ise yüzde 4.3’lük artışla 21 bin 86’ya çıktı. Teşvikli yatırımların yüzde 95’ine karşılık gelen 790’ını yerli yatırımcılar yaparken, bunların sabit yatırım fiyatı 28.2 milyar lira oldu. Yabancı yatırımcıların, toplam yatırımın yüzde 5’ine karşılık gelen 1.4 milyar lira fiyatında yatırımları teşvik dokümanına bağlandı.
“Ocak-Mayıs devrinde yatırım sayısı ve istihdam azaldı, meblağda artış var”
2022 Ocak-Mayıs periyodunda öngörülen sabit yatırım fiyatı toplam 152,4 milyar TL olan 4.243 adet Yatırım Teşvik Evrakı düzenlendi. Düzenlenen bu evraklarda toplam 122 bin 828 kişilik istihdam öngörüldü.
2022 Ocak-Mayıs periyodunda düzenlenen yatırım teşvik dokümanları, geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran doküman adedinde yüzde 16.1, istihdamda ise yüzde 4.3 düşüş gösterirken, sabit yatırım meblağı yüzde 11.3 oranında arttı.
Yüzde 58.7’si yeni yatırım
Mayıs ayında düzenlenen 824 adet dokümanın, 497’si eksiksiz yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım meblağının %58’ini (17,1 Milyar TL) oluşturdu. Bu devirde yatırımların 268 tanesi tevsi yatırımları niteliğinde olup toplam sabit yatırım meblağının yüzde 27’sini oluşturdu.
Diğer mahiyetlerdeki yatırımlar için, toplam sabit yatırım fiyatının %15’ini (4,5 Milyar TL) oluşturan 59 adet doküman düzenlendi. Bölgesel dayanak sınıfında yer alan yatırım teşvik evrakları, toplam evrak adedinin % 48’ini, öngörülen toplam sabit yatırım fiyatının %31’ini ve toplam istihdamın %47’sini oluşturdu.
“Öncelikli yatırım dayanağından 78 yatırım yararlandı”
Bölgesel teşvik uygulaması kapsamında olup Organize Sanayi Bölgelerinde yapılması planlanan yatırımlara yönelik düzenlenen bölgesel- alt bölge takviye sınıfında yer alan yatırım teşvik evrakları, toplam doküman adedinin %16’sını, toplam sabit yatırım fiyatının %12’sini ve öngörülen toplam istihdamın da %21’ini oluşturuyor.
Bu periyotta, 3305 sayılı karar ile (Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar) belirlenmiş olan öncelikli yatırım mevzularında 8,7 milyar TL fiyatında 78 adet yatırım teşvik evrakı düzenlenirken, bu yatırımların istihdama katkısının 2.930 kişi olması planlanıyor.
Bölgesel, Bölgesel-Alt Bölge ve Bölgesel Öncelikli yatırım olarak desteklenen yatırımlar, Mayıs ayında düzenlenen dokümanların belge adedinde %74’ünü, sabit yatırım meblağında %73’ünü, istihdamda ise %82’sini oluşturdu.
İstihdamın yüzde 28’i 5 ve 6. bölgede
Yatırım teşvik evraklarının bölgesel dağılımında 1. Bölge evrak adedi, sabit yatırım fiyatı ve istihdam açısından birinci sırada yer aldı.
Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin değerli amaçlarından biri olup, 6. Bölgenin öngörülen istihdam açısından %22 hisse ile 2. sırada yer alması, bu bakımdan değerli bir göstergedir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinin yer aldığı 5. Bölge ve 6. Bölgede öngörülen istihdam toplamı 6.004 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın %28’ini oluşturuyor.
“6. Bölge istihdamın yarısından fazlası giysi eşyası imalatında”
Bölgesel Dayanak Sınıfı kapsamında 6. Bölgeye sağlanan teşvik ögeleri, 6. Bölgede emek ağır dallara yapılan yatırımlarda kıymetli bir artış sağlıyor. Bu kapsamda 6. Bölgede Giysi Eşyası İmalatı konusunda düzenlenen yatırım teşvik evraklarında öngörülen istihdam, toplam 6. Bölge yatırım teşvik dokümanlarında öngörülen istihdamın %51’ini oluşturmaktadır.
Belge adedi açısından imalat kesimi %66 (541 adet belge) hisse ile birinci sırada yer alırken bunu; %18 (150 adet belge) ile güç kesimi, %10 (85 adet belge) ile hizmetler kesimi, %3 (24 adet belge) ile tarım dalı ve %3 (24 adet belge) ile madencilik kesimi ve takip etti. İmalat dalı öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı içinde %52 (15,6 milyar TL) ve öngörülen istihdam içinde de %75,1 (15.839 kişi) hisse ile birinci sırada yer alıyor.
2022 mayıs ayında düzenlenen yatırım teşvik evraklarının belge adedine nazaran sıralamasında birinci 5 il
Yatırım teşvik evraklarının belge adedine nazaran sıralamasında İstanbul %12 (99 adet belge) hisse ile birinci sırada yer aldı, bunu sırasıyla; Bursa, İzmir, Ankara ve Konya izledi. Mayıs’ta 2.9 milyar liralık sabit yatırım öngören 238 adet yatırım teşvik dokümanının tamamlama vizesi yapılırken, bu kapsamda 13 bin 575 kişilik istihdam gerçekleştirildi. Birebir devirde 1.8 milyar liralık sabit yatırım öngören 226 adet yatırım teşvik dokümanı iptal edildi. İptal edilen evraklar kapsamında 4 bin 260 kişilik istihdam öngörülüyordu.
İmalat bölümünde doküman adedi açısından birinci 3 sektör
* Makine ve Teçhizat İmalatı: %15 (83 belge)
* Besin Eserleri ve İçecek İmalatı: %12 (65 belge)
* Dokuma Eserleri İmalatı: %12 (65 belge)
İmalat dalında öngörülen sabit yatırım açısından birinci 3 sektör
* Kimyasal Husus ve Eserlerin İmalatı: %14 (2,2 milyar TL)
* Dokuma Eserleri İmalatı: %14 (2,2 milyar TL)
* Besin Eserleri ve İçecek İmalatı: %9 ( 1,5 milyar TL)
İmalat dalında öngörülen istihdam açısından birinci 3 sektör
* Giysi Eşyası İmalatı: %33 (5.163 kişi)
* Dokumacılık Eserleri İmalatı: %12 (1.882 kişi)
* Besin Eserleri ve İçecek İmalatı: %8 (1.189 kişi)