Hüseyin GÖKÇE- ANKARA
● Yılın birinci yarısında 209.9 milyar liralık teşvik dokümanı düzenlendi. Haziran’da sabit yatırım yüzde 137 artarak 50 milyar lirayı aştı Haziran’da teşvik evraklı yatırımlar yüzde 137 artarak 52.3 milyar liraya yükselirken, doküman adedi yüzde 30 artarak 1335’e çıktı.
● Haziran ayındaki yüksek oranlı artış ile birlikte Ocak-Mayıs periyodunda geçen yılla neredeyse birebir seyreden yatırım yılın birinci yarısında geçen yılın üzerine çıkmış oldu. Bu periyotta sabit yatırım yüzde 5 artarak 209.9 milyar liraya çıkarken, öngörülen istihdam ise yüzde 7 artış gösterdi.
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin, 2022 yılı Haziran teşviklerini DÜNYA’ya kıymetlendirdi. Haziran ayında, 1.335 adet Yatırım Teşvik Dokümanı düzenlenirken, dokümanların öngörülen sabit yatırım fiyatı yaklaşık 52,3 milyar TL, öngörülen istihdamı ise 37.519 kişi oldu. Haziran’da düzenlenen Yatırım Teşvik Evraklarının 1.304 adedi yerli firmalar, 31 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafından alındı. Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik dokümanlarında öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı 50,6 milyar TL olup, toplam içindeki hissesi %97 düzeyinde. Yabancı sermayeli firmalarca alınmış olan yatırım teşvik evraklarında öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı 1,6 milyar TL olup, toplam içindeki hissesi %3 oranında gerçekleşti.
2022 yılı Haziran ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Dokümanları, 2021 yılı Haziran ayına nazaran; evrak adedi açısından %30 oranında, öngörülen toplam sabit yatırım meblağı açısından %137 oranında ve öngörülen istihdam açısından %73 oranında artış gösterdi.
Yılın birinci yarısında sabit yatırım yüzde 5 arttı, evrak sayısı yüzde 8 düştü
2022 Ocak-Haziran devrinde öngörülen sabit yatırım fiyatı toplam 209,9 milyar TL olan 5.576 adet Yatırım Teşvik Dokümanı düzenlendi. Teşvik dokümanlı yatırımlar kapsamında 160 bin 62 kişilik istihdam öngörüldü. Yılın birinci yarısında düzenlenen yatırım teşvik evrakları, 2021 yılı Ocak-Haziran periyoduna nazaran evrak adedinde %8 düşerken, sabit yatırım fiyatında %5 ve öngörülen istihdamda %7 oranında artış gösterdi.
Haziran’da evrakların yüzde 56’sı yeni yatırıma
Haziran ayında düzenlenen 1.335 adet evrakın, 853 adedi tam yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım fiyatının %56’sını (29 Milyar TL) oluşturuyor. Bunların, 373 adedi tevsi yatırımı niteliğinde olup, toplam sabit yatırım fiyatının %20’sini (10,7 Milyar TL) oluşturdu, öbür mahiyetlerdeki yatırımlar için, toplam sabit yatırım fiyatının %24’ünü (12,6 Milyar TL) oluşturan 109 adet doküman düzenlendi.
Bölgesel teşvik yatırımının yüzde 25’i OSB’lerde
Bölgesel takviye sınıfında yer alan yatırım teşvik evrakları, toplam evrak adedinin %52’sini, öngörülen toplam sabit yatırım fiyatının %31’ini ve toplam istihdamın %47’sini oluşturuyor.
Bölgesel teşvik uygulaması kapsamında olup Organize Sanayi Bölgelerinde yapılması planlanan yatırımlara yönelik düzenlenen bölgesel- alt bölge dayanak sınıfında yer alan yatırım teşvik evrakları, toplam doküman adedinin %16’sını, toplam sabit yatırım meblağının %25’ini ve öngörülen toplam istihdamın da %24’ünü oluşturdu.
Bu devirde, 3305 sayılı Kararla belirlenmiş olan öncelikli yatırım bahislerinde 12,3 milyar TL fiyatında 127 adet yatırım teşvik dokümanı düzenlenmiş olup; bu yatırımların istihdama katkısının 5.170 kişi olması planlanıyor.
Bölgesel, Bölgesel-Alt Bölge ve Bölgesel Öncelikli yatırım olarak desteklenen yatırımlar, Haziran ayında düzenlenen evrakların doküman adedinde %77’sini, sabit yatırım fiyatında %79’unu, istihdamda ise %85’ini oluşturuyor.
Yatırım teşvik dokümanlarının bölgesel dağılımında 1. Bölge doküman adedi, sabit yatırım fiyatı ve istihdam açısından birinci sırada yer alıyor.
Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin kıymetli amaçlarından biridir. 6. Bölgenin öngörülen istihdam açısından %23 hisse ile 2. sırada yer alması, bu bakımdan değerli bir göstergedir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinin yer aldığı 5. Bölge ve 6. Bölgede öngörülen istihdam toplamı 11.605 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın %31’ini oluşturdu.
Bölgesel Takviye Sınıfı kapsamında 6. Bölgeye sağlanan teşvik ögeleri, 6. Bölgede emek ağır bölümlere yapılan yatırımlarda kıymetli bir artışa yol açtı.
Bu kapsamda 6. Bölgede Giysi Eşyası İmalatı konusunda düzenlenen yatırım teşvik evraklarında öngörülen istihdam, toplam 6. Bölge yatırım teşvik dokümanlarında öngörülen istihdamın %71’ini oluşturdu.
İmalat kesimi birinci sırada
Belge adedi açısından imalat bölümü %63 (835 adet belge) hisse ile birinci sırada yer almaktadır. İmalat dalını %20 (272 adet belge) ile güç bölümü, %11 (147 adet belge) ile hizmetler bölümü, %3 (46 adet belge) ile tarım bölümü ve %3 (35 adet belge) ile madencilik kesimi ve takip ediyor. İmalat dalı öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı içinde %60 (31,5 milyar TL) ve öngörülen istihdam içinde de %78 (29.219 kişi) hisse ile birinci sırada yer alıyor.
2022 Haziran ayında düzenlenen yatırım teşvik evraklarının belge adedine nazaran sıralamasında birinci 5 il
Yatırım teşvik dokümanlarının belge adedine nazaran sıralamasında İstanbul %12 (155 adet belge) hisse ile birinci sırada yer aldı. İstanbul’u; Bursa, İzmir, Ankara ve Konya izledi.
2022 Haziran ayında tamamlama vizesi yapılan ve iptal edilen yatırım teşvik belgeleri
Haziran ayında 261 adet yatırım teşvik dokümanının tamamlama vizesi yapılmıştır. Tamamlama vizesi yapılan dokümanların toplam sabit yatırım fiyatı 3,2 milyar TL ve 11 bin 337 kişilik istihdam gerçekleşti.
Haziran ayında 34 adet yatırım teşvik dokümanı iptal edilmiştir. İptal edilen evrakların öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı 311 milyon TL ve öngörülen istihdamı 643 kişidir.
İMALAT KESİMİNDE DOKÜMAN ADEDİ AÇISINDAN BİRİNCİ 3 SEKTÖR
● Dokuma Eserleri İmalatı: %14 (114 belge)
● Makine ve Teçhizat İmalatı: %13 (110 belge)
● Besin Eserleri ve İçecek İmalatı: %12 (97 belge)
İMALAT KESİMİNDE ÖNGÖRÜLEN SABİT YATIRIM AÇISINDAN BİRİNCİ 3 SEKTÖR
● Kağıt ve Kağıt Eserleri İmalatı: %20 (6,2 milyar TL)
● Dokumacılık Eserleri İmalatı: %13 (4 milyar TL)
● Besin Eserleri ve İçecek İmalatı: %12 ( 3,7 milyar TL)
İMALAT BÖLÜMÜNDE ÖNGÖRÜLEN İSTİHDAM AÇISINDAN BİRİNCİ 3 SEKTÖR
● Giysi Eşyası İmalatı: %38 (11.240 kişi)
● Dokumacılık Eserleri İmalatı: %9 (2.693 kişi)
● Besin Eserleri ve İçecek İmalatı: %9 (2.669 kişi)