Mehmet KAYA
Ak Parti ile Cumhurbaşkanlığının, yaklaşan seçimler öncesi çeşitli kesitlere yönelik talep ve sıkıntıları tespit etmeye yönelik özel bir çalışma başlattığı öğrenildi.
Hedefin seçim öncesi bilhassa oy kararlarına tesir edebilecek sıkıntıların tahlili olduğu kaydedildi. Bu kapsamdaki en değerli düzenleme “emeklilikte yaşa takılanlar” olarak bilinen, SGK düzenlemesiyle emeklilik yaşı ötelenenlere verilecek hak olarak görülüyor. Enflasyonun yükselmesi ve hayat pahalılığı nedeniyle toplumsal kesitlerde sorunlar oluştuğu, öteki yandan geçmiş periyottaki uygulamalar kaynaklı olarak ortaya çıkan düzenleme gereksinimlerinin ortaya çıktığı kaydedildi.
DÜNYA’ya bilgi veren kaynaklar, hem partide, hem de Cumhurbaşkanlığında bu tıp problemlerin belirlenmesi için farklı başka çalışmalar yürütüldüğünü vurguladılar. Meslek kümeleri, dar gelirli kısımlar, iş dünyası vb. çok farklı kümelerde düzenleme talebi geldiği, bunların bölgelere nazaran dahi farklılık gösterebildiğini belirten kaynaklar, “Seçim öncesi bütün bu taleplerin karşılanması öngörülüyor. Ekim ayında TBMM açıldıktan sonra seçimlere kadar hem kararnameler, hem de kanunlarla çok sayıda düzenleme göreceğiz. Bu yıl ve 2023 yılı için bütçede öngörülen yüksek harcamalarla da kaynak oluşturuldu” bilgisini verdi.
Bütçe harcamalarında yüksek artış
OVP’de bu yıl ve seçim yılı olan 2023’te harcama artışı ve bütçe açığının yüksek oranlı büyümesi öngörülüyor. O denli ki, 2024 ve 2025 bütçe açıkları 2023’teki açıktan daha düşük öngörüldü. Son aylarda Hazine nakit istikrarında de gözlendiği formuyla gelirlerde enflasyon tesiriyle oluşan yüksek gerçekleşmelere karşılık net borçlanma da birebir süratle devam ediyor. Bunların bir kısmı Kur Muhafazalı Mevduat dönüşlerinin ödenmesinde ve yükselen faiz harcamalarında kullanılsa da bütçenin öbür kalemlerinde de yüksek oranlı harcamaların gerçekleşeceğine kesin gözüyle bakılıyor.
Talepler karşılanacak
DÜNYA’ya bilgi veren kaynaklar, seçim yılına giderken partinin oy kaybının da gözetilerek uzun müddettir geniş toplum bölümlerince yapılan taleplerin tamamını karşılama kararı aldığı belirtildi. Bunlardan “emeklilikte yaşa takılanlar”, “sözleşmeli emekçilerin takıma alınması”na yönelik düzenlemeler bu yıl içinde yapılacak fakat 2023’ten itibaren uygulanmaya başlanacak. Bu yıl içinde ise icralık borçların silinmesi uygulaması gerçekleştirilecek. Bankalardaki, kamu kurumlarındaki ve varlık idare şirketlerindeki borçların kapatılmasına karşılık bu borçlar karşılığı bütçeden ilgili kurum ve kuruluşlara kaynak aktarılacak.
2023’e girerken hem minimum fiyat, memur maaşları ve emeklilere yönelik yüksek oranlı iyileştirmelerin yapılması da bekleniyor. Başta elektrik ve doğalgaz olmak üzere dar gelirli kısımlara verilecek toplumsal dayanaklar de artırılacak. Doğalgaz ve elektriğin kış ayları gelirken bu yıl içinde de artırılarak yapılabileceği kaydedildi.
Asgari fiyat, emekli maaşları, işçi maaşları üzere bilinen katmanlara yönelik olarak yüksek oranlı iyileştirmeler yanında, çeşitli mesleksel, bölgesel kümelere yönelik de yapılabileceklere ait parti ve Cumhurbaşkanlığında taleplerin gözden geçirilerek tahlil yapıldığı belirtiliyor. Emekli askerlerden çeşitli memur katmanlarındaki katsayı-ek gösterge düzenlemeleri, yaşlı ve engelliler, öğrenciler, yalnız yaşayan bayanlar üzere toplumsal kümeler, bölgesel özelliklere nazaran özel takviye dizaynlarının geliştirilmeye çalışılacağı öğrenildi.
Yedek ödenekler en fazla artan kalem
OVP ile 2022 güncellenmiş yılsonu gerçekleşme iddiaları ile 2023 bütçe maksatları harcamaların artış istikametiyle kimi işaretleri veriyor. Haziran ayında ek bütçe yapılmasına karşılık, alınan kararlar doğrultusunda bütçeye gelecek ilave yükler nedeniyle iki ay sonrasında bütçe yılsonu gerçekleşme iddiaları değişti. 2022 yılsonu için borç verme ve yedek ödenekler en fazla artan kalemler oldu. Borç verme kalemi, başta BOTAŞ olmak üzere KİT’lere verilen borçlar nedeniyle bu yıl çok yüksek seyrediyor. Yedek ödenekler ise Hazine’ye bütçe esnekliği sağlayan kalem olarak kullanılıyor. Gereksinim duyulan her türlü ek ödenek buradan karşılanıyor. Yeniden 2022 yılı içinde yılın kalanında yatırımlara ek kaynak aktarılma ihtimali doğdu. Bütçeden hak edişlerin ertelenerek ödenmesi nedeniyle yılın kalanında bunların süratle ödenerek canlanmaya da dayanak olunabileceği kaydedildi. 2022 yılsonu iddialarının büyük oranda tutacağı varsayımı altında, 2023 ile karşılaştırıldığında ise devletin kısmen denetim etmesi mümkün olan cari sarfiyatlar, mal ve hizmet alımları ile yatırımlarda frene basıldığı, bu üç temel bütçe kalemindeki artışın harcamaların genel artışının çok altında bir artışla belirlendiği dikkat çekti. Yeniden 2023’te borçlanmanın ve kur muhafazalı mevduatın tesirinin devam edeceği gözleniyor. Faiz harcamaları için ödenek 2023’te bir evvelki yıla nazaran yüzde 71,5 artırıldı. Dikkat alımlı öge ise yatırımlarda ve tüketimde frene basılacak olması. 2023’te sermaye sarfiyatları yüzde 13, sermaye transferleri ise yüzde 0,3 oranında artırıldı. Mal ve hizmet alımları yüzde 23,4 arttı. Yeniden kısmen denetim altına alınması mümkün olmakla birlikte genel sarfiyatları ve toplumsal yardımları da içeren cari transferler harcama artışına yakın seviyede, yüzde 37,3 oranında yükseldi. Borç verme kalemi de sırf yüzde 22,9 oranında yükseltildi. İşçi masraflarının yüzde 53 oranında yükseltilmesi, memurlara, emeklilere yönelik harcamaların artışına işaret ediyor.
“EYT’de tek bir formül üzerinde duruyoruz Aralık’ta gündeme gelir”
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, EYT ile ilgili çalışmada tek bir formül üzerinde durduklarını belirterek, Aralık ayı üzere gündeme geleceğini açıkladı. Bakan Alım, kamudaki kontratlı işçiyle ilgili çalışmanın da tamamlanmak üzere olduğunu söyledi. Kabine toplantısı sonrası gazetecilerin sorularını yanıtlayan Alım, “Kamudaki kontratlı işçiyle ilgili çalışmamızı sona erdirmek üzereyiz. Meclis birinci açıldığında kontratlı işçi evrakını getireceğiz. Şu anda üzerinde çalıştığımız belge o, bitirmek üzereyiz” dedi. Bakan Alım, EYT ile ilgili teknik çalışmanın devam ettiğini ve biraz daha vakit alacağını belirterek, “Tek bir formül üzerinde duruyoruz fakat şimdi sonuçlandırmadık. EYT Aralık ayı üzere gündeme gelir” diye konuştu. Bakan Alım, şu açıklamayı yaptı: “Sözleşmeli işçi ve süreksiz personeller bir an evvel çözmemiz gereken belgeler. Kontratlı işçi konusunu çözüyoruz, önümüzdeki günlerde sizlerle de paylaşırız. Sonra maden emekçileri ondan sonra da takıma geçmemiş taşeron personeller var, o tarihte 90 bin civarında taşeron emekçi vardı, önceliğimiz onlar. Taşeron çalışanlarla ilgili bir çalışmamız var. O da başka bir belge. Kontratlı çalışanla ilgili çalışma bittikten sonra onu ele alacağız.”