Mehmet Kaya / ANKARA
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi, yaptığı değerlendirmede peynirin ticari bedelini artırmak ve bu eserlerin markalaşma süreçlerine katkı sağlama hedefinde olduklarını belirterek, “Dünyanın en kaliteli peynirlerini üretiyoruz. Hayli çeşitli yöresel peynirlerimiz var. Yaptığımız çalışmalarla bunları kayıt altına alıyoruz ve gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlıyoruz” dedi.
Türkiye’nin kendine has peynirlerinin hem özellikleri, hem de yapılışı bakımından kayıt altına alınması, tanıtılması ve memleketler arası ticarette benzeri biçimde kendi kimliğiyle yüksek paha bulması tarafında tartışmalar yürütülüyordu. Tarım ve Orman Bakanlığı bu tarafta bir projeyi başlattı. Birinci etapta 200-300 dolayında peynir çeşidine ulaşılacağı varsayım ediliyor. 2023 yılında tamamlanacak projeyle klasik peynirler bilimsel bir formülle belirlenmiş olacak.
Proje, Ziraî Araştırmalar ve Siyasetler Genel Müdürlüğü (TAGEM) bünyesindeki Besin ve Yem Denetim Merkezi Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülecek. “Türkiye Klâsik Peynir Envanterinin Oluşturulması Projesi” ismi verilen projeye, 13 Enstitü ve araştırma yetkili laboratuvarı, 8 başka üniversiteden peynir konusunda uzman akademisyenin iştirakiyle gerçekleştirilecek.
Proje sonucunda klâsik peynirler bilimsel yolla belirlenecek, yapılışları ve özellikleri kayıt altına alınacak, beslenme kıymetlerine ilişkin literatür derlenecek ve elde edilen bütün bilgiler kayıt altına alınacak. Vilayetlere nazaran, üretim teknikleri ve son eser özellikleri(renk, olgunluk durumu vb.) bilgiler oluşturulacak. Proje sonucunda çevrimiçi ulaşılabilecek formda peynirler ‘Türkiye Klâsik Peynirleri Portalı’ndan tanıtılacak. Elde edilecek datalar ayrıyeten kitap olarak da yayınlanacak.
Türkiye, FAO bilgilerine nazaran dünyada dokuzuncu, Avrupa’da ise üçüncü büyük süt üreticisi ülke durumunda. TÜİK 2020 datalarına nazaran Türkiye’de toplam 108,6 milyar TL’lik hayvansal üretimin yarısından fazlası 55,3 milyar TL’lik kısmı süt üretiminden oluşuyor. Türkiye’de peynir üretimi ise 2020’de 767 bin ton, 2021’de 763 bin ton olarak gerçekleşti. Türkiye, peynir üretiminde dünyada 4. sırada yer alıyor.
Coğrafi işaret alan peynirler
Türkiye’de son devirde hem satış pahasını artırmak, hem de özelliklerini korumak emeliyle çeşitli ziraî eserler için coğrafik işaret alınıyor. Bu kapsamda Antakya Carra peyniri, Antakya küflü sürkü (çökeleği), Antep peyniri / Gaziantep peyniri / Antep sıkma peyniri, Diyarbakır örgü peyniri, Edirne beyaz peyniri, Erzincan tulum peyniri, Erzurum civil peyniri, Erzurum küflü civil peyniri (Göğermiş peynir), Ezine peyniri üzere peynirler coğrafik işaret aldı.
Süt yağı artırma projesi
Türkiye’de üretilen sütün yağ oranının ortalamada yüzde 3,5, protein oranını ise yüzde 3,2 olduğu belirtildi. Yağ oranının yüzde 0,1 oranında artarak 3,6’ya çıkması halinde yıllık 23 bin ton süt yağı, bunun da 26-27 bin ton ek tereyağı üretilmesi manasına geldiği kaydedildi. Bu emelle başlatılan proje, Aksaray, Burdur ve Çanakkale vilayetlerindeki pilot uygulamanın akabinde 2021 Mayıs ayında tüm yurda yaygınlaştırıldı.