Hüseyin GÖKÇE
Esnaf temsilcilerinin, sokağa çıkma kısıtlaması uygulaması kapsamında zincir marketlerde besin dışı eser satışının haksız rekabete sebep olduğu gerekçesiyle yasaklanması tarafındaki talepleri kimi vilayetlerde sonuç getirdi. Antalya, Diyarbakır, Kayseri, Niğde ve Karaman’da Vilayet Hıfzısıhha Heyetleri, kısıtlamanın olduğu periyotta marketlerin; ayakkabı, kırtasiye, züccaciye, hırdavat ve giyecek satışı yapan reyonlarını satışa kapattı. Bu yasaklamanın genelge ile değil vilayet bazında yapılması, birçok vilayetteki oda ve borsa liderlerini harekete geçirdi. TOBB Ticaret Odaları Kurul Lideri ve ATO Lideri Gürsel Baran, öteki vilayetlerin de benzeri kararlar alması gerektiğini söyledi.
Son yıllarda mahalle ortalarına kadar yayılan zincir marketlerin sattıkları eser çeşitliliğini artırmaları ile birlikte küçük esnafın rekabet talihin ortadan kaldırdığına yönelik tenkitler, pandemi sebebiyle uygulanan kısıtlamalarda yeterlice pik noktaya ulaşmıştı. Pandemi periyodunda esasen cirosu büyük ölçüde azalan esnafın kapalı olduğu mühlet boyunca, marketlerin dokuma, züccaciye, hırdavat üzere eserleri satmasına reaksiyon gösteren esnaf, bağlı bulunduğu odalara ağır baskı yaparak bu hususta tedbir alınmasını istiyordu.
Esnafın ve esnaf temsilcilerinin bu taraftaki teşebbüsü sonuç verdi. Antalya, Diyarbakır, Kayseri, Niğde ve Karaman’da valilikler, 29 Nisan ile 17 Mayıs tarihleri ortasında; ayakkabı, kırtasiye, züccaciye, hırdavat ve giyecek satışı yapan reyonlarının satışa kapatılmasını kararlaştırdılar.
Bunun üzerinde bir çok vilayetteki esnaf temsilcileri, valiliklere başvurarak yasaklamanın kendi vilayetlerinde de uygulanmasını istediler.
Baran: Ciro kaybı kalıcı hale gelmemeli
TOBB Ticaret Odaları Kurul Lideri da olan ATO Lideri Gürsel Baran, DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, Vilayet Genel Hıfzısıhha heyetlerine çağırıda bulunarak, kapanma sürecinden sağlıklı ve güçlü çıkılabilmesi için, zincir marketlerin bu periyotta besin dışı eser satmamasını istedi.
Baran, küçük işletmelerin 17 gün mühletle yoksun kalacakları ciroların, kalıcı kayba dönüşmemesi gerektiğini bildirdi.
Kapanma mühleti boyunca zincir marketlerde, ayakkabı, kırtasiye, züccaciye, hırdavat ve giyecek satışı reyonlarının kaldırılmasına ait kararının, bu alanlarda faaliyet gösteren küçük işletmeler için çok büyük bir gelişme olduğunu belirten Baran, “Üyelerimizden gelen görüş ve teklifler doğrultusunda zincir marketlere ve yetkililere davette bulunarak kapanmaların olduğu günlerde besin dışı eser satışı yapılmaması davetinde bulunmuştuk. Kimi vilayetlerimizde İl Genel Hıfzıssıhha Kurulları’nın bu istikamette karar almaları da küçük işletmelerimiz açısından büyük bir gelişme olmuştur” dedi.
Bu kararın başka vilayetler tarafından örnek alınması gerektiğinin altını çizen Gürsel Baran: “Söz konusu ihtisas alanlarında faaliyet gösteren işletmelerimiz için 17 günlük kapanma sürecinde yoksun kalacağı ciro kıymetlidir. Zincir marketlerde besin dışı eser satılması, üyelerimiz için ciro kaybının kalıcı hal alması sonucunu doğuracaktır. Hassasiyet gösteren tüm ilgili ve yetkililerle, ticari hayatın sağlıklı bir formda devamı için katkı sunan herkese teşekkür ediyoruz” diye konuştu.
Kızıltan: Haksız rekabete karşı uğraş
Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) İdare Şurası Lideri Ayhan Kızıltan’da DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, elde ettikleri imtiyazla sattıkları besin dışı eser çeşidini her geçen gün artırıp güçlerine güç katarak haksız rekabete neden olan zincir marketlere karşı yürüttükleri çabada sonuç alınmaya başlandığını açıkladı. Kızıltan, “Bazı vilayetlerimizde Genel Hıfzıssıhha Şuralarında alınan kararlarla zincir marketlerin dışarı çıkma yasağı olduğu günlerde besin dışı eser satışı engellendi” dedi.
Pazarlar kurulamıyor, marketler açık
Ömer GÖREN
Tam kapanma kararında marketlerin açık, pazarlarının kapalı olması pazarcı esnafını ve temsilcilerini isyan ettirdi. Pazarların, emeklisinden minimum ücretlisine kadar her vatandaşın meyve ve zerzevat muhtaçlığını en uygun fiyatlarla karşıladığı yerler olduğunu belirten kesim temsilcileri, uygulamanın, market cirolarında yükselme ve rant sağlamaktan diğer bir gaye taşımadığı görüşünde. Bilim insanlarının, açık havada kurulan pazarların marketlere oranla daha az bulaş riski taşıdığını söyledikleri halde, yetkililerin bu ihtarları dikkate almamasının tüketiciye ve esnafa yapılan kötülük olduğu iddiasındalar.
Virüs yalnızca pazarda mı bulaşıyor?
Türkiye’de 300 bin pazarcı esnafı olduğunu hatırlatan Türkiye Sebzeciler Meyveciler ve Seyyar Pazarcılar Federasyonu Lideri Ali Karaca, alınan kararın taraflı olduğunu söyledi. Karaca şu açıklamalarda bulundu: “Madem kapama yapılacaktı, neden ocak-şubat üzere üretimin olmadığı bir ayda değil de, üreticinin eser toplaması gereken mevsimde yapıldı? Virüs, marketlerde bulaşmıyor da, her tarafı açık pazar yerlerinde mi bulaşıyor? Devlet, ekonomik zorluk yaşayan ve perişan olmuş esnafı mı, yoksa onbinlerce şubesi olan market zincirlerini mi ayakta tutmayı yeğliyor? On binlerce şubesi olan varlıklı bireylerin tezgâhı açık, 8-10 bin lira sermayeli gariban pazarcının ise kapalı. Bu hangi vicdana ve akla sığar?” Yetkililerle görüşmelerini sürdürdüklerini kelamlarına ekleyen Karaca, Federasyon olarak verilen kararın acilen geri alınması için ne gerekiyorsa yapacaklarını söz etti.
Marketler gereksinimi karşılayamayacak
Alınan kararla hal esnafının da yüzde 40-50 oranında kayıp yaşayacağını ve yalnızca zincir marketlerle tedarikin sağlanamayacağını lisana getiren İstanbul Umum Pazarcılar Esnaf Odası Lideri Mesut Şengün de; “Hale giren malların yüzde 80-90’nını pazarcı çekiyor. Haller açık olacak ancak tüccar malı gereğince getirmeyecek. Hasebiyle eser az olunca, fiyatlar şişecek ve arz talebe nazaran eserler yüzde 20-30 marketlerde yükselecek. Zira rekabet edecek kimse olmayacak” dedi.