Ali Ekber YILDIRIM
Geçen hafta Tarım Kredi Kooperatiflerinin üreticiden çiğ süt alımını azalttığını, kooperatif ve birliklerden süt alımı için süt sanayicileri üzere “yemimi almazsan sütünü almam” dayatmasında bulunduğuna dair haberimiz büyük yankı uyandırdı.
Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği Genel Müdürlüğü çiğ süt alımı ile ilgili açıklama yaptı.
Çiğ süt alımı ve yem dayatması ile ilgili yapılan açıklamada yıl bazında alınan süt ölçüleri verilirken, yetiştiricilerden direkt süt alımının devam ettiği belirtildi. Yem dayatması ve kooperatiflerden süt alımı ile ilgili olarak ise şu bilgilere yer verildi: “İzmir S.S. Tire Süt Müstahsilleri Ziraî Kalkınma Kooperatifi ile Aydın ÖR-KOOP Nazilli ve Etrafı Ziraî Kalkınma Kooperatifi’ne süt arzının fazla olduğu bu devirde yetiştiricilerimizin mağduriyetini önlemek maksadıyla Kurumumuzun muhtaçlığı olmamasına karşın “barter” metodu yem karşılığı alınması teklif edilmiş, bu teklif ilgili iki kooperatif tarafından süt satış mukavelesi yaptıkları başka sanayi kuruluşlarından yem alma mecburiyetleri olduğu münasebeti ile kabul görmemiştir. Her iki kooperatifin yaşadıkları bu durum aslında ülke genelindeki tüm süt kooperatifleri ve yetiştiricilerinin yaşadığı en değerli sorundur.”
Kooperatiflerden süt alımı için “barter” kaidesi
Açıklamada, “Yemimi almazsan sütünü almam” yerine “barter” önerildiği söz ediliyor. Barter, eserin öbür bir eser yahut eserlerle takası manasına geliyor. Yani “benden yem al ben de senden bunun karşılığında süt alayım” deniliyor.
Yapılan açıklama üzerine Aydın ÖR-KOOP Nazilli ve Etrafı Ziraî Kalkınma Kooperatifi Lideri Ünal Önal Tarım Kredi Kooperatifleri İzmir Bölge Müdürü Adnan Yusuf Güney’i telefonla arayarak, yapılan açıklamayı da hatırlatarak süt göndereceklerini söylüyor. İzmir Bölge Müdürü Adnan Yusuf Güney, barter yapılmazsa, hasebiyle yem alınmazsa süt almayacaklarını aylık ne kadar süt alınıyorsa onun karşılığında o kadar yem alınması durumunda kabul edeceklerini bildiriyor.
“Sanayicinin yemini satan kooperatifler, Tarım Kredi’den de yem alsa ne olur?
Tarım Kredi Kooperatifleri İzmir Bölge Müdürü Adnan Yusuf Güney ile yaptığımız telefon görüşmesinde, üreticilerden direkt süt alımına devam ettiklerini ve “yem alırsanız sütünüzü alırız” üzere bir dayatmanın katiyen kelam konusu olmadığını söyledi. Güney: ” Bizim üreticilerden direkt süt alımımız devam ediyor. Basın açıklamasında da belirtildiği üzere Tire Süt ve ÖR-KOOP’a ise barter halinde bir teklifte bulunduk, ama, iki kooperatif de kabul etmedi. 2021 yılı için ÖR-KOOP ile süt alımı konusunda bir kontratımız yok. En son günlük 10 ton civarında bu kooperatiften süt alımımız vardı. Barter teklifimiz kabul edilmedi. Münasebetiyle süt alımı yapmıyoruz. Bizim şu anda süte gereksinimimiz da yok. Biz üretici mağdur olmasın diye barter ile süt alabiliriz dedik. Fakat kabul etmediler. Bu kooperatifler 2 bin 500 ton civarında yem satıyor. Kimin yemini satıyorlar? Süt sattıkları sanayicilerin, alıcıların yemini satıyor. Bizden de 200 ton alsalar olmaz mı? Kooperatifçilik dayanışması bunu gerektirmez mi? Ayrıyeten, ürettiğimiz yemin hammaddesi olan buğdayı, arpayı ve öbür eserleri de tekrar üretici ortaklarımızdan temin ediyoruz. Çiftçiye verdiğimiz öteki hizmetler görülmüyor. Binde 4 oranında alım yaptığımız sütte fırtınalar koparılıyor Biz “yemimi almazsan sütünü almam” dayatmasına karşıyız. Lakin 2 bin 500 ton yem satan bir kooperatif de bizim düzgün niyetimize istinaden 200 ton yem alsa ne olur? O vakit sütü alırız. Barter yapmadıkları ve kontratımız olmadığı için süt almıyoruz. Biz süt alımını bırakmadık. Üreticiden almaya devam ediyoruz.” görüşünü lisana getirdi.
Özetle, Tarım Kredi Kooperatifleri yetiştiricilerden direkt süt alımını sürdürürken kooperatiflerden barter yapmaları halinde süt almayı sürdürecek. Barter yapmazlarsa süt almayacak.
Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği’nin açıklaması şöyle:
“Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri eser kıymetlendirme faaliyetleri kapsamında gerçekleştirilen çiğ süt alımlarına ait son günlerde kimi basın yayın organlarında yer alan haber ve savlarla ilgili kamuoyunu yanlışsız bilgilendirmek ismine açıklama yapma muhtaçlığı doğmuştur.
Bitkisel ve hayvansal üretimin aracısız olarak tüketici ile buluşturulması hedefiyle yapılan çalışmalar kapsamında, üreticilerimizin üretmiş oldukları çiğ sütün kıymetlendirilmesi faaliyetlerine sürat verilmiştir. Bu kapsamda, üreticilerimizin üretmiş oldukları çiğ sütler Ulusal Süt Kurulunun belirlemiş olduğu tavsiye satış fiyatının altında kalmayacak bir fiyattan toplanmakta, böylelikle de üreticilerimizin ürettikleri çiğ sütün pazar kasveti yaşanmadan tedarik edilmesi ile birlikte üreticilerimizin ekonomik menfaatlerinin korunmasına katkıda bulunulmaktadır.
İştirak şirketlerimizin ve süt fabrikamızın muhtaçlıkları doğrultusunda kooperatiflerimiz aracılığı ile ülkemiz genelinde birçok noktada çiftçilerimizden süt alımı yapılmaktadır. Bu kapsamda, 2020 yılında 4 Bölge Birliğimize bağlı 12 Kooperatifimiz tarafından 39.515 ton çiğ süt 94.354.962 TL bedelle alınmıştır. 2020 yılının birinci üç ayında 6.229 ton çiğ süt 14.730.139 TL bedelle alınmış olup, 2021 yılı birinci üç ayında ölçü bazında % 68 artışla 10.519 ton çiğ süt 28.464.217 TL bedelle 3 Bölge Birliğimize bağlı 10 Kooperatifimizce alımı yapılmıştır. Sütlerin alımı, kelam konusu tarihlerde Ulusal Süt Konseyince belirlenmiş olan fiyattan gerçekleştirilmiştir. TÜİK bilgilerine nazaran 2020 yılında Ülkemizde 9.841.522 ton inek sütü toplanmış olup, Kurumumuzca toplanan süt ölçüsü % 0,4 (binde dört) düzeylerindedir.
Şirketlerimizin muhtaçlıkları çerçevesinde üretim planlamasına bağlı olarak Kooperatiflerimizce süt alımları devam etmekte olup, üreticilerden süt alımlarının durdurulması üzere bir durum muhakkak kelam konusu değildir. 2021 Mart ayı sonu itibariyle 205’inci şubesini açan ve yılsonuna kadar 500 şubeye ulaşmayı hedefleyen Tarım Kredi Kooperatif Marketlerin muhtaçlıkları doğrultusunda da üreticilerimizden süt alımları artarak devam edecektir.
Tarım Kredi iştiraki olan ve bölümün öncü kuruluşları ortasında yer alan Tarım Kredi Yem şirketimiz de bünyesindeki 12 yem fabrikasıyla ülke tarımı ve üreticilerimiz için çalışmalarını sürdürmektedir. 2020 yılı için 1 milyon 290 bin ton satış gerçekleştiren Tarım Kredi Yem, artan üretimiyle yem bölümündeki regülasyon misyonunu daha uygun formda yerine getirmekte, üreticimiz için daha öngörülebilir ve uygun maliyetlerle kaliteli yem temin ederek et ve süt üretimine dayanak sağlamaktadır.
Kurumumuzun süt alımı ile ilgili olarak ortaklarına yem alım ön koşulu bulunmamakta olup, 2020 yılında 215 bin tonu İzmir Bölge Birliğinde olmak üzere 1 milyon 290 bin ton yemi hiçbir dayatma olmaksızın çiftçilerimize ulaştırmış ve kesimde önder pozisyondadır. Bu kapsamda yem siparişinde bulunan tüm ortaklarımızın gereksinimleri tedarik edildiği üzere sütünü aldığımız ortaklarımızın da yem siparişi vermeleri durumunda gereksinimleri karşılanmaktadır.
Ayrıyeten, süt alımı yaptığımız S.S. Tire Süt Müstahsilleri Ziraî Kalkınma Kooperatifi ile 2018 yılında imzalanan yem alım-satım kontratımız yeterince rastgele bir dayatma olmaksızın, aylık ortalama 100 ton yem verilmekte olup, bunun dışında türlü besin hususları muhtaçlıklarının da tedariki tekrar Kooperatifimizce sağlanmaktadır.
Bu devir için yapılan planlamalar çerçevesinde 3 Bölge Birliğimizde görevlendirilen Kooperatifler direkt doğruya yetiştiricilerimizden süt alımlarına devam ederken tıpkı vakitte İzmir S.S. Tire Süt Müstahsilleri Ziraî Kalkınma Kooperatifi ile Aydın ÖR-KOOP Nazilli ve Etrafı Ziraî Kalkınma Kooperatifi’ne süt arzının fazla olduğu bu periyotta yetiştiricilerimizin mağduriyetini önlemek hedefiyle Kurumumuzun gereksinimi olmamasına karşın “barter” yolu yem karşılığı alınması teklif edilmiş, bu teklif ilgili iki kooperatif tarafından süt satış kontratı yaptıkları öteki sanayi kuruluşlarından yem alma mecburiyetleri olduğu münasebeti ile kabul görmemiştir.Her iki Kooperatifin yaşadıkları bu durum aslında ülke genelindeki tüm süt kooperatifleri ve yetiştiricilerinin yaşadığı en değerli sorundur.
Bu bağlamda, Kurumumuz üzerinden başlatılan bu tartışmanın Anadolu sathına yayılmış süt sanayicileri ve irili ufaklı mandıraların her birinin tıpkı vakitte da yem bayiine dönüşerek yetiştiricilerimizin mağdur olmaları gerçeğinin kamuoyunda tartışılmasına vesile olması açısından olumlu buluyoruz. Üstte da söz edildiği üzere ülkenin yem üretiminde yıllık 1,29 milyon ton ile dal önderi olan Kurumumuzun ülkemizdeki toplam süt alımının ise yalnızca binde dördünü aldığı gerçeği, Kurumumuz üzerinde yapılan bu tartışmanın gerçekçi olmadığının göstergesidir.
Öbür yandan süt bildiriminde yer almayan ve bildirim kapsamındaki takviyelerden yararlanmayan Kurumumuzun bildiri kapsamına alınmasına karşı çıkanların bu mevzuda Kurumumuzu vazifeli kabul ederek itham etmeleri tartışılması gereken farklı bir çelişkidir.
Tarım Kredi Kooperatiflerinin çiğ süt alım faaliyetlerine yönelik gündeme getirilen “yemi benden almazsan sütünü almam” halindeki bir yaklaşım katiyen kelam konusu olmayıp, bu çeşit savlar; 150 yılı aşan esaslı geçmişiyle inanç ve prestij kuruluşu olan, ülke tarımı ve çiftçimizin iftihar kaynaklarından biri haline gelen ve misyonu gereği ülkemiz çiftçisini ve tarımını her şartta destekleyen Tarım Kredi Kooperatifleri hakkında olumsuz algı ve imaj oluşturmaya yönelik haksız teşebbüslerdir.
Bugüne kadar çiftçimizin en büyük destekçisi olan Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri, üretimin her etabında ortağının, çiftçinin şahsen alanda yanında yer alan bir Kurum olarak ülke tarımı için çalışmalarını daha güçlü bir formda sürdürecektir.”