Burcu GÖKSÜZOĞLU
* Yerli yatırımcıların sermaye piyasalarına ilgisi şu anda nasıl? Yatırımcı sayısı ve süreç hacminde son durum nedir?
Biz uzun yıllardan beri hisse senedi yatırımcısı sayısı açısından 1 milyon seviyesindeydik. Artan ilgiyle bu sayı 2021 yılı sonunda 2,3 milyon şahsa ulaştı. Şu anda hisse senedi yatırımcısı sayısı 2,5 milyonu aştı ve yerli yatırımcıların hisse senedindeki varlıkları da 760 milyar TL’ye yaklaştı. Natürel önemli likit olan bir borsamız var. Burada yerli yatırımcıların hakimiyetinin çok daha arttığını görüyoruz. Geçmişte de aslında likiditeyi tekrar yerli yatırımcılarımız sağlıyordu. Yabancı yatırımcılarımız alıp tutan uzun vadeli, yerli yatırımcılarımız ise daha fazla süreç yapan, kısa vadeli bir profile sahip. Yerli yatırımcılarımızın hâkim olduğu bir piyasayı son iki üç yıldan beri gözlemliyoruz. Bunun bu halde devam edeceğini öngörüyorum.
* Pekala halka arzlar… Geçen sene rekor kırılmıştı. 2021 yılı ile kıyaslarsanız bu yılın birinci yarısı nasıl geçiyor? Yılsonu halka arz sayısı, halka arz büyüklüğü ne olur? Yeni rekor gelir mi?
Bu sene de bir rekor bekliyorum. 2021 yılında malumunuz 52 şirket 21,6 milyar TL kaynak sağladı sermaye piyasalarından. Bu rekor bir düzeydi. 2022’nin aslında birinci altı ayı da bence çok âlâ geçti ve yaklaşık 23 halka arz, 12 milyar üzere bir sayıya ulaştı. Şu anda SPK ve Borsa İstanbul’a olan müracaatların çok ağır olduğunu biliyoruz. Muhtemelen biz şirket sayısı manasında yılsonu itibariyle 52’yi geçeceğiz. Ancak ölçü tarafında nispeten biraz daha küçük ölçekli şirketlerin halka arzının yapılacağını düşünüyorum. Halka arz büyüklüğü açısından nispeten küçük olan şirketlerin borsaya geleceğini düşünüyorum. Bu yılın birinci yarısında tüm dünyada halka arzlar, hem şirket sayısı hem de meblağı itibariyle azalırken Türkiye’de ise arttı. Hem şirket sayısı hem de TL bazında halka arz meblağında bu yıl geçen yıla nazaran artış olacağını öngörüyorum.
* Genelde 1 milyar TL’nin altında küçük halka arzlar oluyor, büyük halka arzlar yaşanmıyor eskisi üzere. Bunu neye bağlıyorsunuz?
Yabancı yatırımcının Türkiye’de son yıllarda hissesinin düştüğünü gözlemliyoruz. Natürel burada bilhassa dünya para piyasalarındaki gelişmeleri de dikkate almak gerekiyor. Bizler geçmişte halka arzlarda, büyük halka arzların birçoklarında, arzın büyük bir kısmını yurt dışına plase ederdik. Yani halka arz ölçüsü hatta yüzde 65-70’i yabancı yatırımcılara satılırdı, geri kalanı ise yerli ferdî ve yerli kurumsal yatırımcılara satılırdı. Yabancı yatırımcı genelde küçük halka arzlara ilgi göstermezdi, likiditesi az olduğu için. Artık ise son yapılan halka arzların birçoklarında yabancı yatırımcı sayısı yok denecek kadar az. Bu yüzden de büyük halka arz yapılma ihtimali biraz düşük oluyor. ‘Neden büyük halka arz gelmiyor?’un sebebi de aslında bu. Aracı kurumlarımızın şu anda büyük halka arz yapabilmeleri için, yabancı yatırımcılara plase edebilmeleri için yabancı yatırımcıya bunları ulaştırmaları gerekiyor. Şu anda bu türlü bir ilgi maalesef yok denecek kadar az. Bu yüzden bu ilgiyi bulamadıkları için büyük halka arzlar gelmiyor. Küçük halka arzlarda bilhassa ferdî yatırımcıların ilgisi hala mevcut, çok canlılık var. Münasebetiyle şu anda yerli yatırımcıların mevcudiyeti, küçük halka arzların yapılmasına imkan sağlıyor. Biz genelde büyük halka arzları yabancı yatırımcılara da tahsis ederek, onları da bu işin içine dâhil ederek arzı planlardık. Lakin yabancı yatırımcı şu anda az olduğu için büyük halka arzları yapmak konusunda bölüm biraz daha temkinli. Hasebiyle biz şu anda daha küçük halka arzların olacağını varsayım ediyoruz ve bekliyoruz.
* Yabancı yatırımcı neden yok? Yabancıyı çekmek için ne yapmak lazım?
Dünya para piyasalarındaki gelişmelerden kaynaklanan bir durum. Mevcut jeopolitik risklerin yanı sıra bilhassa dünyada faizlerin artmasından ötürü yabancı yatırımcılar, genel olarak kendi memleketlerindeki finansal enstrümanlara ilgi gösteriyor. Bu durum bilhassa gelişmekte olan ülkeler için bir risk oluşturuyor. Münasebetiyle borsamıza ilginin az olmasını bu manada doğal karşılıyorum. Ancak bunu bir halde kabullenmektense bizim bilhassa borsamızın tanıtımını yaparak, şirketlerimizi roadshow’lara götürerek, şirketlerimizi tanıtarak bu ilgiyi canlı tutmaya devam etmemiz gerekiyor. Yani bundan hiçbir formda ödün vermememiz gerekiyor. Bizim de Birlik olarak bilhassa yabancı yatırımcı sayısını ve hissesini artırma istikametinde çalışmalarımız var. Bunu gündemimize aldık ve bu, önceliklerimizden bir tanesi. Burada yeni enstrümanlarla da bilhassa yabancıların ilgisini çekebileceğimizi düşünüyoruz. Örneğin şu anda yeşil eserlere çok önemli bir ilgi var. Bizim bu husustaki mevzuatımız güncellendi. Gerek tahvillerle gerekse yeni eserlerle bilhassa yeşil konusunda farklı yatırımcı klasmanına hitap edebiliriz. Keza bizim tekrar burada özelleştirmeleri tekrar gündemimize almamız kelam konusu olabilir. Burada büyük ölçekli halka arzlarda farklı farklı coğrafyalara giderek, gerek Amerika, gerek Kıta Avrupası, gerek Orta Doğu, gerek Uzak Doğu’da şirketlerimizi tanıtarak oradan bir ilginin yaratılabileceğini düşünüyoruz. Bilhassa bu mevzuda geçmişte çok başarılı özelleştirmeler oldu.
* Özelleştirme dediniz uzun müddettir görmüyoruz, artabilir mi, yabancı buna ilgi gösterir mi?
Özelleştirme furyasının tekrar başlayabileceğini düşünüyoruz. Kimi hazırlıkların olduğunu da biliyoruz. Bu da bizim için umut verici. Bizim burada Birlik olarak en değerli vazifelerimizden bir tanesi bu dengeyi güzel sağlamak. Bilhassa yabancının da likiditeden çok uzun vadeli yatırımı tercih etmesi halka arzların performansını da pay senedinin performansını da çok olumlu etkiliyor. Ve Türkiye’ye çok önemli bir döviz girişi sağlıyor. Ülkemizi tanıtarak, Borsamızı tanıtarak yabancı yatırımcıların ilgisini tekrar çekebilmemiz gerekiyor. Zira Borsamız ve sermaye piyasalarımız rüştünü ispat etmiş olan piyasalar.
Yerlinin yatırım sepetinde payın yeri büyüdü
* Pekala yerli yatırımcıların finansal varlıklarında hisse senedinin yeri nasıl değişti? KKM ve GES üzere eserler etkiledi mi?
Borsa yatırımcısını, büsbütün hisse senedi yatırımcısı olarak genellemek gerçek olmayabilir. Yatırımcının kendi portföyünde farklı farklı plase ettiği alanlar olabiliyor. KKM çok dominant bir eser, bu eser münasebetiyle çok önemli bir ilgi gördü. Bunun devam edeceğini düşünüyorum. Zira farklı eserlerin piyasaya gelmiş olmasını destekliyoruz. GES de bu manada kıymetli bir eser. KKM’nin yanı sıra bilhassa TL varlıklara olan ilgi devam edecek ve borsa da bu manada çok önemli bir alternatif. Birebir halde portföy idaresi tarafına baktığımızda burada da çok önemli bir ilginin olduğunu görüyoruz. Portföy idare şirketlerinin Mayıs 2022 datalarına baktığımız vakit, yönetilen portföy büyüklüğünün 1 yılda yüzde 90 arttığını, 825 milyar TL’ye ulaştığını görüyoruz. Yatırım fonu sayısının binin üzerine çıkmış olması da çok kıymetli. Yatırım fonları portföy büyüklüğü yaklaşık 422 milyar TL’ye ulaştı. Emeklilik yatırım fonları ise 321 milyar TL’ye ulaştı. Borsamızdaki gerek ferdî yatırımcının, gerek kurumsal yatırımcının istikrarı de değerli. Zira profesyonel yatırımcıların varlığı bilhassa sermaye piyasalarının gelişimi için çok daha kıymet arz ediyor. Doğal ki sermaye piyasalarına ilgi halka arzlarla çok daha barizleşti.
Mutlaka danışmanlık alın ve tasarruflarınızı sepet formunda yönetin
* Yüksek enflasyon, resesyon kaygılarının olduğu bir ortamda yatırımcılara ne üzere tavsiyeleriniz var?
İstanbul Sanayi Odası’nın açıklamış olduğu sayılara baktığımız vakit gerçek dalımızın pandemi devrini, 2020 ve 2021’i çok başarılı geçirdiğini görüyoruz. Olağan ki hiçbir vakit enflasyonu tercih etmeyiz ancak burada da açıkçası endüstrimiz geçmişte çok başarılı bir imtihan vermişti, artık de vereceğini düşünüyorum. Talebin çok güçlü olduğunu görüyoruz. Emtia keza kıymetli bir bahis, petrol keza o denli, cari açık problemimiz yanlışsız fakat bunlara karşın ben hala olumluyum. Zira şirketlerimizin olumlu bir sene geçireceklerini ve büyüyeceklerini düşünüyorum. Olağan tasarruf sahiplerimiz konusunda, biz her vakit finansal okuryazarlığı ön plana koymuş olan bir Birliğiz. Çok volatil bir ortamda yaşıyoruz şu anda. Bilhassa tasarruf sahiplerine en kıymetli tavsiyemiz kendi profillerini güzel etüt etmeleri. Yani gerek aracı kurumlarımızdan gerek portföy idare şirketlerinden gerekli danışmanlıkları alarak bu bahiste tasarruflarını sepet halinde yönetmelerini tavsiye ediyorum. Yatırım danışmanlığı konusu değerli. Gerek portföy idare şirketlerimiz gerek aracı kurumlarımızdan bu mevzuda tavsiye alarak yatırımlarını yapmalarını, kendi risk profillerine ve vadelerine nazaran sepet oluşturmalarını öneriyorum. Bu açıdan baktığınız vakit mevduat da bir alternatiftir olağan ki. Münasebetiyle varlıklar ortasında nasıl bir dağılım yapacaklarını bilhassa profesyonel bir danışmanlık hizmeti alarak yapmalarını öneririm. Keza fonlara para yatırarak da bunu yapmaları kelam konusu olabilir. Zira bu ortamları, profesyonellerin çok daha rahat, çok daha yeterli yönettikleri bir ortam olarak kıymetlendirebiliriz.