Aysel YÜCEL
Türkiye’nin AB’ye en kıymetli çıkış kapısı olan Kapıkule’de, yakın bir periyoda kadar 40 km’ye kadar çıkan TIR kuyruğu eridi. Yalnızca mevcut kuyruk erimedi, kapıdan çıkış yapan günlük araç sayısı da azaldı. Avrupa iktisadında yaşanan daralmanın yanı sıra Türk TIR şoförlerinin Schengen vizesi almak konusunda yaşadığı zorluklar, huduttaki yoğunluğun azalmasının iki ana nedeni olarak gösteriliyor.
Avrupa’ya yapılan ihracat taşımalarında karayolunun hissesi yüzde 50’yi geçiyor. Bedel bazında ise bu oranın yüzde 70’in üzerinde olduğu belirtiliyor. Türkiye’den Avrupa’ya yıllık yaklaşık 500 bin TIR seferi yapılıyor. İki ay evvel günlük ortalama 9 bin 300 TIR Kapıkule’den AB’ye çıkış yapıyordu. Milletlerarası Nakliyeciler Derneği (UND) Kapıkule temsilcisinin verdiği bilgiye nazaran; bilhassa son haftalarda bu sayı 8 bin 500’lere kadar inmiş durumda. Hudut geçişlerinde yoğunluk nedeniyle oluşan kilometrelerce kuyruk, AB’ye çıkışlarda 5 güne varan beklemelere neden oluyordu. Artık ise 10 saatte Bulgaristan tarafına geçildiği belirtiliyor. Öbür Batı hudut kapılarında da misal durum yaşanıyor.
Uluslararası Nakliyat ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Lideri Ayşem Ulusoy, milletlerarası karayolu trafiğinde hem ihracat hem de ithalat tarafında bir yavaşlama olduğuna dikkat çekerek, “Ancak asıl büyük tasamız, Avrupa’daki güç krizinin dahada derinleşmesi. Kriz endüstriye yayılır ve domino tesiri yaratırsa bu durum lojistiğe de önemli darbe vurur” dedi. Konuştuğumuz öbür lojistik firmalarının yöneticileri de piyasada bir daralma olduğunu, mevcut müşterilerinin iş hacimlerinin azaldığını söyledi.
“Eylül umutlarımızı söndürdü”
Temmuz ve ağustos ayları yaz dönemi olması ve AB’de birçok fabrikanın kapanması nedeniyle ekseriyetle milletlerarası nakliyatın nispeten zayıf olduğu bir periyottur. Lakin otomotiv, çelik üzere kimi kesimlerde ağustos ihracatı geçen yılın da altında kaldı. Bu durum resesyonun ayak sesleri olarak yorumlandı. Fakat birçok ihracatçı dal yetkilisi ve lojistik yöneticisi AB’deki daralmanın ve beklenen resesyonun tesirlerinin eylül ayında daha net görüleceğini söylüyordu.
Uluslararası lojistik şirketi Rif Line’ın Türkiye Genel Müdürü Mehmet Serkan Fazilet, korkulanın olduğunu ve eylül ayının birinci haftasının sakinliğin sinyallerini verdiğini lisana getirdi. Serkan Fazilet, bahisle ilgili şu açıklamayı yaptı: “Temmuz ve ağustos ihracatta, hasebiyle nakliyecilikte vakit sessiz sakin geçer. Son 15 günden bu yana bütün piyasa telaşla eylül ayını bekliyordu. Yurt dışı ortaklarım, müşterilerimiz eylül ayında tatil sakinliğinin biteceğini umuyorduk. Maalesef üzülerek söylüyorum ki, beklenen eylül dönüşü olmadı. Yurt dışındaki alıcı firmalarla da görüşüyorum. Hepsi tıpkı tasayı taşıyor. Gördüğümüz kadarıyla bu sakinliğin ayak sesleri.”
AB’nin azalan siparişleri nedeniyle Türkiye’nin ihracat taşımalarında azalma yaşanırken, öbür yandan mevcut yükü göndermek de vize pürüzleri nedeniyle sıkıntıya dönüşmüş durumda. Sürücüleri vize alamadığı için 50 TIR’ı yüküyle birlikte depoda bekleten firma var! Türkiye vatandaşları Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte hem turistik hem de iş seyahati maksatlı Schengen vizesi almakta büyük zorluk yaşıyordu. Benzeri formda Türk TIR sürücülerine yönelik de vize sorunu başladı. Sürücülere en erken 40 gün sonraya randevu veriliyor. Randevu alınsa da sonuç için eskisine nazaran çok daha fazla bekleniyor. Öbür yandan müracaat sürecini tamamlayan birçok şoförün de ret aldığı belirtiliyor.
“AB, vize vermeyerek kendi ayağına sıkıyor”
UND Lider Yardımcısı Fatih Şener, son devirde Türk TIR sürücülerine Schengen vizesi konusunda çıkarılan zorlukların, hem Türkiye’nin hem de AB’nin ticaretine büyük sekte vurduğunu söyledi. Fatih Şener, ticaretin siyasete alet edilmemesi gerektiğine işaret ederek, şunları söyledi: “Türkiye’den AB’ye taşınan ihraç yüklerinin büyük çoğunluğu Türkiye’de üretim yapan Avrupalı şirketlere ilişkin. Hasebiyle AB, vize manisi ile kendi ayağına sıkıyor. Pilotlar ve gemi adamlarının vize kaygısı yok. Biz Türk nakliyeciler olarak TIR sürücülerini de vizeden muaf tutmaya çalışırken AB bize daha fazla pürüz çıkarıyor” diye konuştu.
Vize pürüzüne karşı mütekabiliyet temeli uygulanması isteniyor
UND Lider Yardımcısı Fatih Şener, nakliyeciler olarak, Schengen vizesi meselesine tahlil için Türkiye’nin mütekabiliyeti gözetmesi ve gerekirse tarife dışı uygulamalara gitmesi gerektiğini belirterek, “Vize vermedikleri bu sürücüler Türk malını Avrupa da boşalttıktan sonra, Avrupa dan Türkiye’ye ve Türkiye arkasındaki Irak,İran, Azerbaycan, Gürcistan, ve tüm orta asya ülkelerine AB İhracat mallarını taşıyorlar. Türk sürücülerine Schengen vizesi için 40 gün sonrasına randevu veren AB üyesi ülke sürücüleri de yükünü aldıktan sonra bizlerin bekletildiği üzere vize randevusu için 40 gün bekletilmeli. Schengen ülkelerine vize koyulmasını değil, yalnızca sürücülerine tıpkı kurallarda vize verilmesini talep ediyoruz. Dışişleri Bakanlığımızın uygulayacağı mütekabiliyet ile vize meselemizin çözülebileceğine inanıyoruz” dedi.