Hilal SARI
■ Tutanaklar Fed’in enflasyonun yüzde 2 gayesine yanlışsız inişe geçtiğinden emin olana kadar faiz artışlarına devam edileceğine işaret etti. San Francisco Fed Lideri Daly’nin sözleriyle Fed’in enflasyonla çaba konusunda “daha çok yolu var”.
■ Dolar endeksi tutanaklar sonrası tekrar 107 istikametinde hareketlenirken, euro/dolar paritesi ise 1,02’nin altında zayıf seyrini koruyor. BoE’nin faiz artırımlarında hızlanacağı beklentisiyle sterlin de güçleniyor.
ABD Merkez Bankası’nın (Fed) temmuz toplantısına ait tutanakları bankanın enflasyonla gayretten vazgeçmeyeceğine ve faiz artırımlarına devam edeceğine işaret ederek euro/dolar paritesini tekrar eşitlik istikametinde hareketlendirdi. Financial Times’a konuşan San Francisco Fed Lideri Mary Daly’nin de sözleriyle merkez bankasının enflasyonla uğraş konusunda “daha çok yolu var”. Eylül toplantısında 50 bps artışı destekleyen lakin “75 bps artış konusunda da açık fikirli olduğunu” belirten Daly’nin açıklamalarına nazaran banka enflasyonda yüzde 2 gayesi istikametinde istikrarlı ve dengeli bir düşüş görmeden faiz artışlarını sonlandırmayı düşünmüyor.
“Büyümeye ayak bağı olana kadar faiz artışı sürecek”
Fed’in 75 bps faiz artırdığı temmuz toplantısına ait tutanaklarda FOMC üyelerinin sıkılaşmaya devam edeceği fakat çok sıkılaşma risklerinin de farkında olduğu sinyali verildi. Enflasyon probleminde risklerin “yukarı yönlü” olduğuna dikkat çeken FOMC yetkilileri tutanaklara nazaran “ekonomik büyümeye ayakbağı olana kadar faiz oranlarının artırılmasını destekliyor”. Bu da Fed’in ‘göz kırpmadan’ – siyasetlerinde bir U dönüşü yapmadan – 40 yılın doruğuna çıkan enflasyonla uğraş için faiz artırımlarına devam edeceğinin işareti olarak görülüyor. Tutanaklarda enflasyonun beklenenden daha da yüksek seyretmesi durumunda faizlerin daha da yükseltilebileceği de belirtiliyor.
Tarihi artışlarına karşın enflasyonda büyük bir düşüş yok
Tutanaklarda faiz artışlarının tesirinin şimdi tam hissedilmediği, fiyat baskılarında çok hafif bir gevşeme olduğu vurgulandı. Bunun manası Financial Times’da yer alan bir tahlile nazaran enflasyonun bir mühlet boyunca rahatsız edici boyutta yüksek seyredecek. Fransa merkezli BNP Paribas’ın ABD ekonomisti Andy Schneider “Tutanaklardaki ana kıssa gecikmeli gelen bilgilerdi. Bunun düzgün tarafı Fed’in daha fazla kıymetlendirme yapıp daha da dikkatli formda devam edeceği manasına gelmesi” değerlendirmesi yapıyor. Fed son dört ayda gösterge faiz oranlarını sıfırdan yüzde 2,25-2,5 aralığına çekti. Enflasyonun yüzde 2’de seyrettiği bir ortamda bu düzey birçok FOMC yetkilisi için nötr bir duruş – Fed’in ne takviye verdiği ne de iktisada köstek olduğu bir aralık. Lakin ABD’de enflasyon haziranda yüzde 9,1 ile 40 yılın doruğunu gördükten sonra temmuzda beklentilerin de üzerinde gerilemiş ve yüzde 8,5 olarak açıklanmıştı. Güç enflasyonu ise hazirandaki yüzde 41,6 ile 42 yılın doruğunu görmüş, haziranda yüzde 32,9’a gerilemişti.
Para piyasaları eylül toplantısında 50 bps artırım olmasına yüzde 60 ihtimal veriyor. 75 bps artırıma ise yüzde 40 ihtimal veriliyor.
Sterlin ‘BoE hızlanacak’ beklentileriyle güçleniyor
İngiltere’de enflasyonun çift haneye çıkması İngiltere Merkez Bankası’nın 100 bps faiz artırımı için elini güçlendirdi. Yılbaşından bu yana dolar karşısında yüzde 11 düşen sterlin, BoE’nin sıkılaşma sürecine karşın, İngiltere iktisadında yaşanan işgücü darboğazı ve artan güç fiyatlarından kaynaklanan geçim krizi üzere problemlerle zayıf seyrine devam ediyor. İngiltere’de yıllık güç faturalarının bu yıl için tam vakitli bir çalışanın iki aylık maaşına denk gelmesi bekleniyor. BoE 1988 yılında – enflasyon yüzde 8,4 ile tepe yaptığında – 200 bps faiz artırımı yapmış, akabinde en az beş defa 100 bps faiz artırımıyla Ekim 1989’a kadar devam etmişti. Sterlin İngiltere’deki geçim krizi, işgücü darboğazı ve fiyat artışlarıyla dolar karşısında faiz artışlarına karşın bu sene yüzde 10’un üzerinde paha kaybetti. Lakin sterlin/dolar kuru BoE’nin adımlarının büyüyeceğine ait beklentilerle temmuzda gördüğü 1,17 düplerinden 1,20’nin üzerine çıkmış durumda.
Gelişen ekonomilerde faiz artışları devam ediyor
Fed’in sıkılaşması gelişen piyasalardan önemli bir sermaye çıkışına neden olmaya devam ediyor ve gelişmekte olan ülkelerin merkez bankaları hem enflasyonla uğraş etmek hem de sermaye için cazip hale gelmek ismine faiz artırımlarına devam ediyor. Filipinler Merkez Bankası perşembe günü beklentilere paralel gösterge faiz oranını 50 bps artırımla yüzde 3,75’e yükseltti. Yılbaşından bu yana 175 bps faiz artırımı yaptı. Filipinler’de enflasyon yüzde 6,4 ile temmuzda 4 yılın tepesine çıkmıştı. Merkez Bankası’nın 2022 ortalama enflasyon beklentisi de yüzde 5’ten yüzde 5,4’e yükseltildi. Reuters ekonomistlerinin büyük bir kısmı bankanın eylülde 25 bps daha artırım yapacağı görüşünde.
Parite tutanaklarla düşüp ECB/Schnabel’le yükseldi
Enflasyonun kolay kolay düşmeyebileceğine ve sıkılaşma sürecinin ABD iktisadını ‘bir süre’ zorlayacağına işaret eden Fed tutanakları sonrası dolar endeksi tekrar 107’ye yaklaştı. Euro Bölgesi’nde temmuz ayı enflasyonun yüzde 8,9 ile tarihi rekora ulaşması da yeniden piyasalara enflasyonun kolay kolay düşmeyeceğinin sinyalini verdi. Avrupa Merkez Bankası (ECB) idare konseyinden Isabbel Schnabel de Reuters’a verdiği demeçte bir sonraki toplantıda “resesyon riskleri artsa bile 50 bps artırımı desteklediğini” söyledi. Ukrayna Savaşı’nın ve Rusya’ya yönelik yaptırımlara bağlı akutlaşan güç krizinin Euro Bölgesi ekonomilerinde bir resesyon ihtimalini güçlendirmesiyle yılbaşından bu yana yüzde 10’un üzerinde düşen euro/dolar paritesi Fed tutanakları sonrası 1,014 seviyesine kadar geriledi. Parite temmuz ayında doların zayıf seyrettiği haftalarda 1,036 seviyesine kadar yükselmişti. Schnabel’in açıklamaları ve enflasyon verisinde sürpriz olmamasıyla birlikte TSİ 13:00 itibariyle parite tekrar güçlenerek 1,017 seviyesinden süreç gördü.