Şebnem TURHAN
Merkez Bankası’nın kasımdan bu yana sürdürdüğü mali sıkılaştırma kredi faizlerinin yüzde 20 ve üzerine çıkmasına neden oldu. Kasım ve aralık aylarında bilhassa tüketici kredilerinde yavaşlama gözlenirken yeni yılla birlikte krediler istikametini tekrar üste döndü. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) dataları bilhassa mart ayı ile birlikte tüketici kredilerinde aylık artışın hızlandığını ortaya koyuyor. En süratli artış taşıt kredilerinde yaşanırken gereksinim kredisinde de yüzde 2’nin üzerinde aylık artışlar gözleniyor. Geçen yıl kredi büyümesinde başı çeken kamu bankalarının son periyotta bayrağı yerli özel bankalara devretmesi de dikkat çekti.
Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu da geçen haftaki Enflasyon Raporu sunumunda tüketici kredilerindeki artışa dikkat çekmişti. BDDK datalarına nazaran Kasım 2020’de 675.2 milyar lira olan tüketici kredi hacmi Mart 2021’de 692 milyar liraya çıktı. En süratli yükseliş ise şubat ve mart aylarında yaşandı. 2020 sonuna nazaran tüketici kredileri yüzde 2,38 artış oldu. Gereksinim kredisi talebi ise kasım ve aralıktaki ivme kaybının akabinde tekrar aylık yüzde 2’nin üzerinde artış seyrine döndü.
Geçen yıl uygulanan genişleyici para siyaseti kredi faizlerini tek haneyle tarihi en düşük düzeylerine hakikat çekmişti. Bu devirde kredi genişlemesinde kamu bankaları başı çekmiş epeyce yüksek bir kredi hacmi yakalanmıştı. Akabinde kasım ile birlikte tekrar sıkı para siyasetine dönüş yapılmış ve siyaset faizindeki artış kredi faizlerini de artırmıştı.
Taşıtta büyüme sürat kesmedi
BDDK bilgileri muhtaçlık ve taşıt kredisine talebin canlılığını koruduğunu gösteriyor. Dalı toplamında geçen yıla nazaran taşıt kredi hacminde yüzde 91,6’lık büyüme yakalanırken 2020 sonundan bu yana ise yüzde 15,1’lik artış görüldü. Taşıt kredisi hacmi martta şubata nazaran yüzde 9,5 arttı. Şubatta aylık artış yüzde 3,77, ocakta ise yüzde 1,26 idi. Martta talepte tekrar artış olduğu görüldü. Yerli özel bankalarda taşıt kredisi hacmi geçen yıla nazaran yüzde 151,5’lik artışla öne çıkıyor. 2020 sonundan bu yana büyüme ise yüzde 24,3. Martta ise şubata nazaran yerli özel bankalar taşıt kredilerinde yüzde 12’lik büyüme ile dikkat çekiyor. Şubatta yüzde 6,72, ocakta ise yüzde 4 artış sağlanmıştı. Kamu bankaları da taşıt kredisinde martta yüzde 4,76’lık artış yakaladı. Şubatta yüzde 2,5, ocakta ise yüzde 2,7’lik düşüş yaşanmıştı kamu bankalarının taşıt kredisi hacminde. Kamu bankalarının geçen yıla nazaran ise taşıt kredisi büyümesi yüzde 66, 2020 sonuna nazaran ise yüzde 0,5’lik düşüş var. Yabancı bankların geçen yıla nazaran taşıt kredi hacmi yüzde 70,5, yılsonuna nazaran yüzde 15 artış yakaladı. Martta şubata nazaran yüzde 9,44 büyüme sağlayan yabancı bankaların şubatta ocak ayına nazaran büyümeleri ise yüzde 4 düzeyindeydi. Dalın toplam taşıt kredisi hacmi ise 13.5 milyar lira.
Kamu bankaları frene bastı
Muhtaçlık kredileri taşıttan sonra tüketicilerin en çok talep ettiği kredi alanı oldu. Kesimde gereksinim kredisi hacmi martta 401.8 milyar lira olurken geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 37,4’lük, 2020 sonuna nazaran yüzde 4,11’lik artış var. Martta ise şubata nazaran büyüme yüzde 2,02 olarak gerçekleşti. Şubatta ocak ayına nazaran yüzde 1,5, ocakta da aralık ayına nazaran yüzde 0,5’lik artışlar görülmüştü. Yerli özel bankalar genişleyici para siyaseti periyodunda kamu bankalarına kaptırdığı gereksinim kredilerinde liderliği de geri almaya çok yaklaştı. Yerli özel bankaların gereksinim kredi hacmi 148.2 milyar liraya yükseldi, kamu bankalarının ise 148.4 milyar liraya geldi. Yerli özel bankalar martta yüzde 3,5’lik bir büyüme sağlarken kamu bankaları çok yüzde 0,04 düzeyinde az da olsa bir düşüş gerçekleştirdi. Yerli özel bankaların şubattaki büyümesi yüzde 3,16, ocaktaki büyümesi ise yüzde 2,1 idi. Martta muhtaçlık kredisi talebi sürat kazandı. Yabancı bankalar da gereksinim kredisi hacminde martta yüzde 3 büyümeyi yakaladı. Şubatta yüzde 2,7, ocakta ise yüzde 1,91’lik aylık büyümelere imza atmışlardı. Yabancı bankalarda geçen yılın yanı periyoduna nazaran yüzde 29,8’lik bir büyüme gözlenirken 2020 sonundan buyana ise yüzde 7,78’lik artış yakalandı. Kamu bankalarında geçen yılın tıpkı ayın nazaran yüzde 44,7, yerli özel bankalarda ise yüzde 36,2’lik büyüme var.
Konut kredilerinde yılsonuna nazaran yüzde 0,56 düşüş
Kesim toplamına nazaran konut kredileri mart ayına kadar bir evvelki aya nazaran düşüş göstererek gelirken martta yüzde 0,15 ile küçük de olsa tekrar bir artış gösterdi. Konut kredisi hacmi martta 276.7 milyar liraya çıktı. Geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran konut kredisindeki yükseliş yüzde 31 olurken 2020 sonuna nazaran ise hala yüzde 0,56’lık gerileme dikkat çekiyor. Konut kredisinde yerli özel bankalarda geçen yıla nazaran yükseliş yüzde 9,97 olurken yılbaşına nazaran artış ise yüzde 4 olarak hesaplanıyor. Kamu bankalarında geçen yıla nazaran yüzde 45’lik bir artış olurken 2020 sonuna nazaran yüzde 2,34’lük düşüş yaşandı. Yabancı bankalar da konut kredisinde büyümesini sürdürdü. 2020 sonuna nazaran yüzde 1,77, geçen yılın mart ayına nazaran ise yüzde 12,8 büyümeyi yakaladı.