Aysel YÜCEL
Salgınla gayrette kıymetli bir yol kat eden Avrupa ülkelerinde tüketiciler ve satın almacılar ötelenen gereksinimler için harekete geçerken, alışverişin adresi Türkiye oldu. Yaz dönemine hazırlanan bu ülkeler, içecek soğutucu dolaplardan plaj havlusuna, bahçe mobilyasından peyzaj eserlerine kadar Türkiye’den siparişleri artırdı. Avrupa’nın yanı sıra ABD’den de talebin arttığı belirtiliyor. THY’nin mayıs sonuna kadar kimi ABD kentlerine kargo rezervasyonlarının dolu olduğu vurgulanıyor. Bölüm yetkilileri, “Aşılama yapılan ülkelerde moraller çok yüksek. Hiç görülmemiş bir alışveriş telaşı var. Üretim gücü, süratli teslimat ve kaliteli eserleri nedeniyle tedarikte avantajlar sunan Türkiye’yi seçiyorlar” diyor.
PMI datalarında rekor üstüne rekor
AB ülkeleri ve ABD’nin satın alma endekslerindeki rekor yükselişler, Türkiye’den siparişlerin artmasını destekliyor. J.P. Morgan Global Bileşik PMI, Euro Bölgesi ve ABD’de açıklanan rekor İmalat PMI datalarının de tesiriyle nisan ayında 11 yılın doruğunu gördü. Hem hizmet hem de imalat faaliyetlerini birlikte takip eden Global Bileşik PMI martta ki 54,8’den nisanda 132 ayın doruğu olan 56,3’e yükseldi. Hafta başında açıklanan İmalat PMI bilgilerinde Euro Bölgesi fabrikalarının 1997’den bu yana en yüksek faaliyet büyümesine ulaştığı, ABD’de ise Mayıs 2007’den bu yana en yüksek imalat büyümesi yaşandığı görülmüştü. Euro Bölgesi için data 62,5’ten 62,9’a, ABD için 59,1’den 60,5’e yükselmişti. IHS Markit, Euro Bölgesi fabrikalarının siparişlere yetişmekte zorlandığını ve sipariş yığılması yaşandığını söylerken, ABD fabrikalarında da yeni siparişlerin 11 yılın tepesinde olduğunu aktarmıştı. Avrupalı üreticiler ise, artan talebi karşılamakta zorlanıyor. Bu gelişmeler Türkiye’de de moralleri yükseltti. Satın alma iştahı artan Avrupalı firmaların Türkiye’den siparişleri artmaya başladı. Bilhassa son haftalardaki artışın birinci sinyalleri lojistikçilerden geldi. DÜNYA’ya konuşan Rif Line Lojistik Türkiye Genel Müdürü Mehmet Serkan Fazilet, “Şu anda aşılama işini erken bitiren ve erken olağan hayata dönen ülkelerde nitekim çok önemli bir talep var. Muhtaçlıklarını en kısa müddette ve en kaliteli tedarik edilebileceği yer de Türkiye oldu. AB’nin dönem hazırlığı Türk ihracatçısına yaradı” dedi. Fazilet, ABD ve İsrail’de de ticaretin hareketlendiğini vurguladı. Hatta aşılama sürecini tamamlayan İsrail’e yönelik taşımalarda son bir yılda navlunun 5 kata yakın artış gösterdiği tabir ediliyor.
Siparişler bir anda katlandı
Serkan Fazilet, AB’ye yönelik yük trafiğindeki dikkat cazibeli artışı şöyle özetledi: “Son günlerde kafelerde, marketlerde ve restoranlarda kullanılan buzdolabı talebinde önemli artış görüyoruz. Biz çok uzun yıllardan beri Türkiye’de üretilen bu eserlerin taşımasını yapıyoruz. Olağanda tek tek eser gönderirdik. Artık ise bu buzdolapları için 15-20 konteynerlik siparişler gelmeye başladı. Birtakım üreticilerimizin stokları eridi. Keza birebir halde plaj havluları yüklüyoruz. Bahçe mobilyaları yüklüyoruz. Bahçe ya da konutların peyzajında kullanılan granit mermer yüklüyoruz. Avrupalı firmalar çok ağır bir biçimde temmuz ve ağustos ayının planlarını yapıyor. Daha evvel bu türlü ağır bir hazırlık görmemiştim.” Yunanistan’ın turizm bölgelerinde de hazırlık başladı. Bu ülke de Türkiye’den alımlarını artırdı. Portekiz’den de granit ve mermer siparişi arttı.
“ABD, ne bulursa alıyor uçakta yer bulamadık”
ABD, Türkiye’den alımı artıran bir öbür ülke oldu. ABD’de PMI endeksleri beklentilerin de üzerinde tarihi rekor kırarken, bunda hükümetin verdiği teşvikler de tesirli oldu. ‘ABD şu anda ne bulsa alıyor. Çılgınca bir harcama var’ diyen yetkililer, Türkiye’den de siparişlerin attığına dikkat çekiyor. ABD’de daha çok doğu bölgelerindeki kentlerden Türkiye’ye sipariş geliyor. Ülkedeki restoranların açılmasıyla bilhassa Türkiye’den deniz eserleri talebinde artış olduğu belirtiliyor. Birçok havayolunun Türkiye’den ABD’ye kargo rezervasyonları artışa geçti. Katar ve Emirates Havayolları’nın son haftalarda yüklü ölçülerde çupra taşıdığı aktarılırken, THY’nin de mayıs ayı sonuna kadar Miami’ye kargo rezervasyonlarının dolu olduğu belirtiliyor
Baltık kuru yük endeksi rekor tazeledi
Global ticaretin suratına ait en kıymetli göstergelerden biri olan Baltık Kuru Yük Endeksi (Baltic Dry Index-BDI) rekor üstüne rekor kırıyor. 2021’e 350 puan ile başlayan endeks, dün prestiji ile 3.300 puana yaklaştı. Endekste bilhassa son iki haftada süratli bir yükseliş dikkat çekti. 22 Nisan’da son 10 yılın rekoruna ulaşarak 2.700’lere kadar çıkan endeks, dün ise yeni bir rekor kırdı ve 3.300’e yaklaştı. Türk Armatörler Birliği Lider Yardımcısı Cihan Ergenç, BDI’deki bu rekor artışların global iktisattaki süratli toparlanmaya işaret ettiğini belirtti. İmalat sanayiinde iktisada yönelik beklentilerin artması ve satın almacıların siparişlerini hızlandırması bu artışta tesirli oldu.
Türkiye’nin avantajı çok
Pandemiyle birlikte tüm dünyada global alıcılar tedarik zincirlerini yine şekillendirmeye başladı. Türkiye bu dönüşümde sunduğu avantajlarla öne çıkmaya başladı. Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM) Danışmanı Prof. Soner Esmer’e nazaran alıcılar için Türkiye’nin avantajları şunlar:
- Tedarikçi seçiminde tüketim pazarlarına yakınlık
- Türkiye, Avrupa ile Asya ortasında köprü pozisyonu
- Dokumadan kimyaya birçok dalda Çin’e alternatif görülmesi
- Üretim kabiliyetinin yüksekliği
- Pandemi periyodunda üretimde önemli kesintilerin olmaması
- Kalifi ye ve nispeten ucuz iş gücü XPiyasa şartlarına süratli reaksiyon verebilme potansiyeli Tedarik zincirlerinin dayanaklılığı ve çevikliği
İhracatta Avrupa Birliği’nin hissesi artıyor
Nisan ayı ihracat sayılarında da AB’nin hissesinin arttığı görülüyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) datalarına nazaran bu yılın nisan ayında genel ihracat bir evvelki yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 105 artarken, birebir periyotta AB’ye yapılan ihracat ise yüzde 128 artış kaydederek 3,1 milyar dolardan 7,1 milyar dolara yükseldi. İhracatçılar, gelişen AB pazarı ile ilgili değerlendirmelerini DÜNYA’ya anlattılar:
Ahmet Öksüz (İTHİB Başkanı): Avrupa’dan siparişlerimiz artıyor. Türkiye’nin tedarikte öne çıkmasıyla Avrupa’da pazar hissemizi Haziran 2020’den bu yana kademeli olarak artırarak, yüzde 14,7’den 17,5’e çıkardık. Aşılanmadaki gelişmelerle bu artış trendinin önümüzdeki aylarda da süreceğini öngörüyoruz.
Adil Pelister (İKMİB Başkanı): Dal ihracatında AB’nin hissesi artıyor. Nisanda da bu artış sürdü. Bu yıl için paha bazında en yüksek oran olan yüzde 40,7 ‘yi nisanda gördük.
Nuri Gürcan (MOBSAD Başkanı): Birinci dört ayda mobilya ihracatında başkan birinci beş ülke Almanya, ABD, Fransa, İsrail ve Irak oldu. Bilhassa ABD ve Avrupa pazarlarında tasarım istikameti yüksek mobilyalara talep var. Yemek ve oturma odalarına ilgi yüksek. Avrupa pazarında Hollanda ve Romanya pazarları ön plana çıkıyor. Pandemi boyunca bu pazarlara yüklü olarak ihracat yaptık. Normalleşmeyle birlikte talepte yeniden minimumda bir yüzde 20 artış meydana gelecek.
Mesut Öksüz (ZÜCDER Başkanı): Züccaciye kesimi olarak ihracatımızın yüzde 51’ini AB ülkelerine gerçekleştiriyoruz. ABD bizim için bakir bir pazar. Lakin son devirlerde orada da kıpırdanma kelam konusu. Bunda tedarikin Çin’den Türkiye’ye kaymasının büyük tesiri bulunuyor. ABD’ye yaptığımız ihracatta plastik, seramik, ağaçtan süs eşyası üzere eserler var. İngiltere kısmı üzerinde hassasiyetle durduğumuz bir kısım. Bilhassa büyük zincir marketlerden talep alıyoruz son iki aydır. Hem AB hem de ABD için bakacak olursak talep artışı yüzde 25 diyebiliriz.