Barış SEDEF / İSTANBUL
Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği (TÜDÖKSAD) İdare Heyeti Lideri Kadir Efe, Türkiye’de toplam binin üzerinde dökümhanenin faaliyet gösterdiğine işaret ederek, “Bunların yaklaşık yüzde 20’si bizim üyemiz. Bölümdeki tonajın yaklaşık yüzde 85’ini üyelerimiz sağlıyor. İhracat değeri bakımından da dalın yüzde 90’lık kısmını temsil ediyoruz. 2021’de toplamda 4,5 milyar Euro ihracat yaptık. 2020’ye nazaran yüzde 43’lük artış yakaladık” sözlerini kullandı. 2022 sonunda ise yeni yatırımların devreye girmesiyle ihracat sayılarının 5 milyar Euro’yu geçmesini beklediklerinin altını çizen Efe, “2021’de kesimimiz özelinde GTİP düzenlemesi yapıldı. Bu noktada yıl sonunda cari fazla veren kesimler ortasında yerimizi alacağız” halinde konuştu.
Diğer metal şekillendirme prosedürlerine göre değer bakımından daha fazla katma bedel sağladıklarına vurgu yapan Efe, eserin işlenip, montaj sınırında direkt kullanılabilecek yarı mamul haline yahut bitmiş mamul haline dönüştürülmesi konusunda da birçok dökümhanenin yatırım yaptığına işaret etti. Mevcut yatırımların sonuçlanmasıyla kesimin üst taraflı ivmesini artıracağını anlatan Efe, sürece tarafındaki yatırımların da sürdüğünü lisana getirdi.
Sektöre yeni oyuncular giriş yaptı
Döküm dalında bilhassa Konya bölgesine yeni yatırımların geldiğini anlatan Efe, “Bu yatırımlar kesime yeni oyuncuların girmesi ve mevcut kapasitelerin artması istikametinde şekilleniyor. Yatırımların büyük kısmı uzun soluklu; bunların devreye girmesiyle birlikte dalımızın hacmi de artış gösterecek” açıklamalarında bulundu. Döküm kesimindeki yatırımların butik olduğunu ve yapılan yatırım müddetlerinin standart yatırımlara nazaran daha uzun olduğuna işaret eden Kadir Efe, “Ürün satışı konusunda da bir müşteriye özel yapmış olduğunuz eseri tekrar o müşteriye satmak durumundasınız. Zira geliştirme ve tasarlama süreçlerinizi ona nazaran şekillendiriyorsunuz” formunda konuştu. Almanya’daki birtakım dökümhanelerin üretimi durduğunu anlatan Efe, “Vardiya azaltan firmaların giderek arttığını görüyoruz. Bize gelen firmaların ‘şirketimizi satın alır mısınız’ tarafındaki teklifleri var” tabirlerini kullandı.
Sektördeki sermaye gereksinimi konusunda önemli sorunlar yaşadıklarına işaret eden Kadir Efe, “Üretim prosesleri, sürece süreçleriyle birlikte eseri gönderdikten sonra 90 günlük bekleme süreçlerimiz var. Bu çark senede iki sefer dönüyor” açıklamalarında bulundu. Öbür taraftan yenilenebilir güç tarafında da çalışmalar yaptıklarını ileten Efe, “Gri yahut sfero döküm işi yapan firmalarımızın çatılarında Güneş Güç Santrali (GES) sisteminin verimli biçimde çalışmasını sağlayacak şartların sağlanması zor… Birtakım dökümhanelerimiz bu kapsamda ofis kısımlarında çatı üzerine GES yatırımları yaptı” açıklamasında bulundu. Öte yandan yakın devirde yapılan mevzuat değişikliği ile tesis hudutları dışında, öbür bir güç dağıtım bölgesinde lisanssız üretim tesisi kurulabilmesine imkan sağlanmasıyla GES yatırımı konusunda birçok firmanın fizibilite çalışmalarına başladığını kelamlarına ekledi.
Global yatırımlar Türkiye’ye kaymaya başladı
TÜDÖKSAD İdare Şurası Lider Yardımcısı Emre Giray da, 2021’de dalın 2,9 milyon ton üretim yaptığına dikkat çekerek, “Bu sayıyla Avrupa’da üretim ölçüsü bakımından ikinci sıradayız. Dünyadaki sıralamamızın ise yükseleceğini düşünüyoruz” dedi. Döküm dalındaki küresel yatırımların Türkiye’ye kaymaya başladığına vurgu yapan Giray, “Yeni yatırımların devreye girmesiyle birlikte Avrupa’da Almanya’nın üretim hacmini yakalayabiliriz. Öbür yanda kilogram başına ünite maliyetlerin döviz bazında geçen yıla göre yüzde 40 ila 50 ortasında artış gösterdiğini ileten Giray, “Emtia fiyatları başta olmak üzere kesimdeki maliyet artışları hayli fazla. Güç bakımından da çabucak hemen aylık artışlarla karşılaşıyoruz” halinde konuştu.
Sektör karbon vergisine hazırlıklı olmalı Kesimin yeşil güç yatırımlarına odaklanması gerektiğinin altını çizen Emre Giray, “Enerji tarafındaki yatırımlarla ilgili en büyük sorun finansmana erişim. Karbon vergisi konusunda sonlar gümrük vergisi tarifelerine nazaran uygulanacak. Şimdi bizim durumlarımız o kapsamda değil fakat bu alanda karar çıkabilir. Bizim de buna hazırlıklı olmamız gerekiyor, dolaysıyla süreç kesimin geleceği için hayli kritik” açıklamalarında bulundu. Giray, Türk döküm kesiminin yeşil dönüşüm konusunda yeni yatırımlara muhtaçlığı olduğuna dikkat çekti.
700 bin ton üretim kapasitesi gelecek TÜDÖKSAD Genel Sekreteri Koray Hatipoğlu, dalın pandemi periyodunda uzun soluklu yatırımlar yaptığına vurgu yaparak şu değerlendirmelerde bulundu: “Birçok firmamız büyük hacimli üretim sınırlarının siparişlerini verdiler. Bu yatırımların büyük bir kısmında birinci adım 2021’de atıldı ve devam ediyor. Mevcut yatırımların 2024-2025’te bitmesi bekleniyor” dedi. Bu yatırımların devreye girmesiyle yıllık olarak ortalama 700 bin tonluk bir ek kapasite elde edileceğine işaret eden Hatipoğlu, “Ülkemizde toplam üretim kapasitesi ise 4 milyon ton civarında. Yüzde 75’e yaklaşan kapasite kullanım oranıyla Avrupa’da en büyük ikinci döküm üreticisi konumundayız” dedi.
Hammaddede dış bağımlılık kelam konusu
Hammadde konusunda da yaklaşık 1,5 milyon ton pik döküm ithalatı yapıldığına işaret eden Hatipoğlu, yurtdışına bilhassa Ukrayna ve Rusya’ya bağımlı olduklarını söyledi. KARDEMİR ve İSDEMİR’in pik döküm üretimini uzun vadeli planlamaları içerisine almayı değerlendiğine dikkat çeken Hatipoğlu, “Bu yatırımın ne vakit hayata geçeceğini süreç gösterecek. Gereksinimlere nazaran deneme üretimleri yapılıyor” tabirlerini kullandı. Öteki taraftan döküm kumu temini konusunda da ruhsatlandırma süreçlerinin uzaması ve müracaatların olumsuz cevaplanabilmesi nedeniyle meseleler yaşadıklarına vurgu yapan Hatipoğlu, “Ağır sanayi alanında önemli düzenlemelere gereksinim var. Bu durum daldaki iş hacmini uzun vadede etkileyebilir. Bilhassa döküm kumu tarafında uzun devirli planlamaya gereksinim var, birtakım firmalarımız rutin olarak aldığı döküm kum ölçüsünü eski oranlarda alamıyor buna bağlı olarak üretim ve kapasitelerde daralmalara neden olacak” diye konuştu. Döküm kumunun farklı bölümlerde kullanılabildiğine vurgu yapan Hatipoğlu, ikincil hammadde kullanımında da döküm kumuyla ilgili regülasyonlara muhtaçlık olduğuna dikkat çekti.